Microsoft Word Yeni kitab A5-son docx
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
218 Məhz bu amil, yəni millətin tərəqqi, şüur intibahı məsələ- sinin problem kimi bu gün də yaşarılığı və diri qalması Aydın Talıbzadə düşüncələrinin də əsas narahatlıq hədəfinə çevrilir. Öz böyük sələfləri kimi o da daxili yanğı və etirazını nikbin ovqat, satirik əhval-ruhiyyə ilə ifadə etsə də, yüz ildir dəyişməz olaraq qalmağımıza qarşı qəzəb və üsyanını xitab kimi səslənən bu fikirlə bəyan edir: «Nə qədər ki, danabaşlıq var, nə Mirzə Ələkbər Sabir öləcək, nə Mirzə Cəlil; ac həriflər də daima böyürlərində. Kişilər sappasağdırlar. Elə gün, elə saat yoxdur ki, bizi deyib gəlməsinlər. Çünki nigarandırlar». Ustad Ramiz Həsənoğlu və onunla eyni mənəvi məkanı bölüşən Aydın Talıbzadə… Onların hər ikisi öz yolu olan və bu yolla irəliləyən sənətkardırlar. Fəqət hər iki yolun son ucu sənət adlı müqəddəs mehraba dirəndiyindən onların da yolları burada kəsişir və qovuşur. “Yolların görüşməsinin mütləqliyinə mən inanıram”. Və bu yolların heç vaxt bitməyəcəyi gün işığı qədər mənə aydındır. İçi sənət və axtarışla dolu insanlar üçün nə zirvə var, nə də son. 219 SÖZƏ İNAM OLANDA (V.Yusiflinin “Tənqid və bədii söz” kitabı haqqında) Bu yazı duyğudan yarandı. V.Yusiflinin yenicə nəşr olunan «Tənqid və bədii söz» adlı növbəti kitabını oxudum və sevin- dim ki, söz deməyə hələ vaxtımız var. Sözü də məhz bu kitab- dan, daha doğrusu, bu kitabda özünü həm məlum, həm də yeni görüm bucağından tədqiq edən, fəqət bütün hallarda bizi öz harmoniyasını pozmayan əsas, dominant meyara-ədəbiyyatın çağdaşlığına və perspektivliyinə inandıran Vaqif Yusifli sözün- dən başladım. Bədii sözü tənqidin gözü və gücü ilə dolğun- laşdıran Vaqif Yusifli sözündən… Kitabda müəllifin görkəmli sənət adamlarımız, korifeyləri- mizin yaradıcılıq simasını canlandıran məqalələri, roman janrı haqqında silsilə yazıları, ədəbi gəncliyin axtarışlarını işıqlan- dıran fikirləri, iki resenziyası və ən nəhayət, ədəbiyyatımızın son on ili-müstəqillik dövrünün ədəbi panoramını yaradan mü- lahizələri əksini tapıb. Ümumiyyətlə, elmi qənaətləri, tənqidi axtarışları və sistemli təhlilləri ilə dəyərli olan «Tənqid və bədii söz» kitabında öz həllini tapan problemlər, prioritet mövzular çoxdur. Bu mənada, V.Yusiflinin son kitabı haqqında söz demək çağcaş ədəbi prosesin mühüm məsələlərini aktuallaş- dırmaq qədər zəruridir. Ədəbi portret V.Yusiflinin müraciət etdiyi janrdır.Bu kitaba da müəllifin görkəmli söz ustaları haqqında düşüncələrini, xatirələrini əks etdirən yazıları toplanıb. İlk üç məqalə ustad şairimiz M.Füzuliyə həsr olunub, bir az poetik desək, V.Yusifli oxucuları elə ilk dəqiqələrdən poeziyanın işığına toplayıb və açılışa da Füzulidən başlayıb. «Axı dünyanın qəm yükünü dün- yadan alan, cahanı dərddən təmizləyən karvanın adı poeziyadır və onun da «karvan başçısı» Füzulidir»(Yaşar Qarayev). Odur ki, istedadlı münəqqidin «ilham çırağını Füzuli şamından yan- dırması» təbii, həm də simvolik görünsün gərək. Füzuli poezi- yası V.Yusifli üçün hisslərinin, duyğularının tərcümanıdır, bir 220 ömür boyu davam edəcək yanğıdır, ruhi ehtiyacdır. Və bir də yazıb-yazıb qurtarmayacağı, heç bir zaman son nöqtəsini qoya bilməyəcəyi əzəli və əbədi mövzudur. Bu fikri mənə qarşımda duran üç məqalə pıçıldadı. Və ona da əmin etdi ki, V.Yusiflinin Füzuli haqqında yazdıqları yazacaqlarının heç yüzdə biri deyil, görüləsi iş hələ qabaqdadır. «Füzuli dünyası» adlanan birinci məqalə Füzuli-Həbibi poe- tik bvağlılığını səciyyələndirə bilmək cəhətindən, «Ey cəfaçı dünya» adlı ikinci məqalə isə «Leyli və Məcnun» poemasının Şərq ədəbiyyatı tarixində müstəsna yerini təsbit etmək baxı- mından orijinal və yenidir. Üçüncü məqalə «Bütün türk şairlə- rinin babası» adlanır. Burada V.Yusiflini ədəbiyyatşünaslığı- mızın «bir nömrəli Füzulişünasını» aramaq məqsədilə Füzuli haqqında yazılan sanballı monoqrafiyaların, elmi tədqiqat əsər- lərinin arasında görürük. Hər üç məqalədə V.Yusifli elmi qənaətləri, dərin və aydın mülahizələri ilə Füzuli poeziyasının trafaret təhlil orbitini yarıb müfəssəl işlənməsi gərəkən tədqiqat mövzusuna giriş rolunu oynayır. Digər sənətçilər-Ə.Kərim, Qabil, N.Həsənzadə, F.Sadıq, M.Yaqub, İ.İsmayılzadə, A.Abdulladan bəhs edəndə də V.Yu- sifli zahiri təmtəraq və əlüstü təhlil variantlarından istifadə etmir. Onların yaradıcılıqlarına xas olan başlıca keyfiyyətləri incəliklə arayıb seçir, fərdi üslub xüsusiyyətlərini açıqlayır, ədəbiyyatımıza gətirdikləri yenilikləri qiymətləndirir və dəyərli fikirlər söyləyir. Gözəl şairimiz Ə.Kərim haqqında yazır ki, «Əli Kərim şeiri ilk növbədə fikirlə hissin, ürəklə beynin vəhdətindən yaranıb. Burada hansının –fikrin, yoxsa hissin aparıcı olması əsas rol oynamır. Onun hər şeiri mənalı fikir əsasında yazılır, bu fikir yüksək şeiriyyətlə ifadə olunur». Yaxud, «ruhumuzun şairi» adlandırdığı M.Gülgün poezi- yüasına qiymət verərkən yazır: «Mədinə xanımın poeziyasında Dərd, Həsrət, Ayrılıq…bu qəbildən olan sözlərin hər biri obraz səviyyəsində şeir məkanına gətirilir. Bəzən bu şeirlərdə heç Dərd, Həsrət, Ayrılıq sözlərinə təsadüf də eləmirik, amma o şeirdə, o şeirin məna qatında həmin obraz yüksəlir». 221 Hələ XI əsrdə Xətib Təbrizi yazırdı ki, şeir haqqında danışmaq onu yazmaqdan da çətindir. Bu çətinliyin öhdəsindən V.Yusiflinin necə gəldiyini f.e.n. Güldəniz Qocayeva belə ifa- də edir: «professional şeirdən söz düşəndə V.Yusifli ərkyana bir sərbəstliklə danışır və söz meydanı daha da genişlənir. Özü- nü azad hiss edir, özü də bilmədən şairləşir, şeirdən elə şeirin dili ilə danışır». Ədəbiyyatımızın yaradıcılıq problemləri qabardılan bütün zamanlarda roman janrı ətrafında mübahisə və müzakirələr geniş vüsətliliyi ilə seçilib. Bəlkə də janrın daxili strukturu, tələbləri və əhatə dairəsinin özü problemin qloballığına yol açır. «Tənqid və bədii söz» kitabında da V.Yusiflinin roman haqqında mülahizələri mühüm yer tutur. Bəri başdan qeyd edək ki, sərlövhənin altında əksini tapan «polemik qeydlər» ifadəsi gələcək mübahisələrin intişarına və təşəkkülünə müəllifinin artıq hazır olduğunu xəbər verir. Bu mülahizələrdə V.Yusifli Azərbaycan romanının yaranma tarixini, günümüzə qədər keçdiyi inkişaf yolunu izləyir, janrın tarixi dövrlərinə baş vurur və onları mövzularına görə (tarixi, müharibə, ailə-məişət) ümumiləşdirir. Lakin V.Yusifli söhbət açdığı janrın adi xroqnoqrafı olmur, onu müasirlik prizmasından qiymətləndirir, ədəbi tənqidin təhlil süzgəcindən keçirir, hətta bir sıra məqamlarda- B. Bayra- movun «Fəhlə qardaş», «Gün batanda», S.Bərgüşadın «Boz atın belində», «Sıyrılmış qılınc», G.Fəzlinin «Kəhrəba işığın- da», «Gecə günəşi», Ə.Mustafayevin «İsti külək», Ə.Babaye- vanın «Səni axtarıram» kimi romanların təhlilində müəlliflərlə mübahisəyə girməkdən də çəkinmir.Belə bir fikri də görk edə bilir ki, ənənə ilə ənənəçilik bir-birini yaxşı mənada tamamla- malıdır. Əgər ənənə məfhumunun kökündə varislik xüsusiyyət- ləri durur, köhnə yeni üçün «təcrübi kurs» səciyyəsi daşıyırsa, ənənəçilik kor-koranə təqlidlə bu qanunları qırır və əsərləri həm forma, həm də məzmun gözəlliyindən məhrum edir. Elə düşünülməsin ki, V.Yusifli mövzunun predmetinə yalnız zəif, qüsurlu romanları cəlb edir.Yox, dövrün koloriti, əsrin Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|