Microsoft Word Zamanin axari 2
Yüklə 1,64 Mb. Pdf görüntüsü
|
162
XALQ YARADICILIĞI ƏNƏNƏLƏRİNİN TELEVİZİYADA İŞIQLANDIRILMASI
Azərbaycan televiziyası radionun ənənələri əsasında yaranmışdır. 1956-cı ildə radionun artıq 30 yaşı, sabitləşmiş yayım növləri və formaları var idi. Sabit efir həcmi ixtisaslaşmış sahə yayım qurumlarının efir «setkasındakı» dövrü proqramları ilə dinləyici yaddaşında özünə maraq oyatmışdı. Folklorun təqdimatında da radionun ənənələri 30 il sonra fəaliyyətə başlayan televiziyamız üçün örnəyə çevrildi. Xüsusən, folklor irsinin (musiqi folklorunun) toplanması sahəsində radionun təcrübəsi Azərbaycan folklor atlasının oxunması işində TV əməkdaşlarına yardımçı oldu. Lakin hələ ötən əsrin 70-ci illərinə kimi təkcə TV-də deyil, radioda da bu iş pərakəndə şəkildə öyrənilirdi. Radioda «Bulaq» verilişinin efirə çıxması (1971) yeni bir ədəbi üslubun formalaşması ilə nəticələndi. Bu vaxta kimi TV-nin «Ədəbi-dram verilişləri» redaksiyasında təsadüfi efir yeri qazanan «Dastan axşamı», «Azərbaycantelefilm»in istehsalı olan etnoqrafik filmlərin əvəzinə «Bulağ»ın TV variantı olan «Ozan» folklor toplusunun yaranması bu sahədə ilk ciddi addım kimi dəyərləndirilə bilər. «Ozan»m ilk sayı 12 aprel 1981-ci ildə efirə çıxdı. Gəncəbasar folklor mühitinə həsr olunmuş bu toplu 1 saat 10 dəqiqə ərzində o bölgənin zəngin folkloru, xalq mahnıları, aşıq sənəti, milli rəqsləri haqqında yığcam bədii informasiya, oynaq teleformaları ilə diqqəti cəlb etdi. Elə ilk sayından «Ozan»ın çəkilişinə respublikanın tanınmış etnoqraf, folklorşünas alimləri – M.Seyidov, A.Nəbiyev, Ə.Cəfərzadə, 163
T.Bünyadov, L.Kərimov, K.Kərimov, tanınmış qələm adamlarından Ağasəfa, Dilsuz Mustafayev, Ağalar Mirzə və başqaları cəlb olundular. Rejissor Əmirhüseyn Elşənin (Məcidov) quruluşunda Ü.Hacıbəyovun «Koroğlu» üvertyurası ilə başlayan «Ozan» xalq artisti Roza Tağıyevanın yatımlı, koloritli səsi ilə tezliklə könüllərə yol tapdı və cəmiyyətdə ruh yüksəkliyinə, milli oyanışa əsaslı təsir göstərmiş oldu. 1988-ci ilə kimi dövrü fəaliyyət göstərən bu proqram tezliklə TV-də öz sənət aurasını yaratdı. 1984-cü ildən qadın aşıq-şairlərin yaradıcılığına həsr olunmuş «Aşıq Pəri məclisi» də bu yaradıcılıq atmosferində efir ömrü başladı. (Proqram bu gün də öz fəaliyyətini davam etdirir). Vizual cəhətdən uğurlu təsir bağışlayan bu folklor toplusunda («Ozan») zaman keçdikcə həm də folklorun toplanması, Azərbaycanın folklor atlasının TV formasının yaranması, əldə olan nümunələrin pasportlaşdırılması, elmi cəhətdən araşdırılması və TV-də folklor muzeyinin yaradılması istiqamətində fundamental iş başladı. Proqramın mətn-təsvir harmoniyasını, müasir folklorşünaslıq baxımından təhlil-ümumiləşdirmə istiqamətlərini gücləndirmək üçün «Ozan»a istedadlı folklorşünasların cəlb olunması gərək oldu. O vaxt radioda «Bulaq» verilişinin redaktoru işləyən Ağalar Mirzə bu TV proqramına redaktor təyin edildi (1986). «Ozan»ın folklor səfərləri Borçalı, Göycə, Dərbənd, Naxçıvan kimi geniş arialda öz söz, hikmət, rəqs, havacat yükünü tutmağa başladı. «Qarabağ bülbülləri» «Ozan»ın ən körpə qonaqları oldu. «Nənə qızlar» ansamblının təkrarsız rəqs- tamaşaları isə «Ozan»ın yaddaşına xatirələr yazdılar. Yaşı yüzü ötmüş ahıl ağbirçəklərin yaddaşı lentlərə köçürüldü, ən duru folklor nümunələri say-seçmə olunub TV-nin fondunu yaratdı. Folklorun toplanmasında və təbliğində belə kütləvi proqramın meydana çıxması elmi ictimaiyyətin də ciddi 164
marağına səbəb oldu. «Ozan»ın poçtu Azərbaycan MEA-nın Ədəbiyyat İnstitutu tərəfindən geniş təhlilə, araşdırmaya cəlb edildi. «Ozan»ın ünvanına gələn xalq tətbiqi sənəti nümunələri əsasında yaradılmış «Folklor muzeyi» hal-hazırda Azərbaycan MEA-nın Folklor İnstitutunda xüsusi guşədə mühafizə olunur. «Ozan»m televiziyada yaratdığı milli düşüncə ab-havası tezliklə folklor irsinin daha yeni formada işıqlandırılması ətrafında düşünməyi tələb etdi. Bu il 20 yaşını qeyd edən «Karvan» folklor proqramı xalq yaradıcılığı irsinin ən müxtəlif formalarının işıqlandırılmasında «Ozan»a yardımçı oldu. «Karvan» görkəmli bəstəkar S. Hacıbəyovun məşhur «Karvan» kantatası ilə yayıma başladı, insanların tarixi yaddaşa qayıtmasına, milli dəyərlərə sevgi, məhəbbət hissilə yanaşmasına mənəvi dayaq oldu. «Karvan»ın Türkiyə, İran, İraq səfərləri xüsusilə yadda qaldı və bu gün də şərq xalqlarının etnokulturoloji görüşlərinin Azərbaycana, eləcə də folklor incilərimizin efirimiz yetişən ölkələrə çatdırılmasına xidmət edir. Etnik mədəniyyətin, folklor, etnoqrafiya özəlliklərinin belə sürətli təbliği «Ədəbiyyat» redaksiyası nəzdində folklor bölməsi yaradılmasını reallığa çevirdi (1987). Artıq bu bölmədə az bir qüvvə ilə hazırlanan «Ozan», «Karvan», «Aşıq Pəri məclisi», «Araz» (Cənubi Azərbaycanda yaşayan soydaşlarımızın folklor mühiti), «Deyilən söz yadigardır» (folklor tədqiqatçılarımıza həsr olunurdu), «Qoşma» və başqa proqramlar tamaşaçıların rəğbətini qazandı. Şöbə daxilində folklor proqramlarının üstünlüyü redaksiyanın adında da öz əksini tapmış oldu – «Ədəbiyyat və xalq yaradıcılığı» (1989). Lakin 80-ci illərin sonu cəmiyyətdəki qeyri-sabitlik Azərbaycan televiziyasının bütün strukturlarında öz neqativ izlərini əks etdirdi. 1990-cı ildən başlayan struktur Yüklə 1,64 Mb. Dostları ilə paylaş:
|