Microsoft Word Zamanin axari 2
Yüklə 1,64 Mb. Pdf görüntüsü
|
168
aşıq sənətinə tez-tez üz tutmaqla burada aşıqlığın tarixi ənənələrə malik olduğu sübuta yetirilir. Şirvanda tarixən ifa olunmuş havacatın (efirdə səslənib, lentə alınıb) nümunələri əsasında bu polifoniyanı müşayiət etmək çətin deyil: «Hicazi peşro», «Əlicanı peşro», «Şəmsi-qəməri peşro», «Eynaz peşrosu», «Şirvan şikəstəsi», «Çığdançıxma şikəstə», «Qocaman şikəstə», «Bayatı şikəstə», «Şirvan şəşəngisi», «Santorpaq şikəstəsi», «Kəsmə şikəstə», «Qədim şikəstə», «Qobustan» və s. Folklorun nəzəri-praktik məsələlərindən bəhs edən «Dastan», «Yazı», «Qala», etnoqrafik etüdlərin əlvan politrası «Qobustan», «Buta» (türk xalqlarının folklor rəqsləri toplusu), «Sandıqça», folklor-informasiya bülleteni «TV folklor dəftəri», «Qaravəlli» (TV-nin meydan tamaşası). Bunlar redaksiyanın gündəlik verilişlərinin az bir qismidir. Redaksiya əməkdaşlarının gündəlik gərgin əməyi hesabına 10 saatlıq orijinal efir vaxtı forma və məzmun baxımından maraqlı və müasir verilişlərin yaranması ilə nəticələnir. Bütün bunlar dünya folklorunun ümumi konturları fonunda təqdim edilir və efir qanadlarımızın yetişə bildiyi ölkələrdə xalqımızın etnik mədəniyyəti, milli adət-ənənələri haqqında dolğun informasiya, xoş təəssürat yaradır.
«Respublika» qəzeti, 23 iyun 2006-cı il
169
AZƏRBAYCAN TELERADİOSUNUN MUSİQİ KOLLEKTİVLƏRİ
Xalq Çalğı Alətləri Orkestri. 1931-ci ildə dahi bəstəkar Üzeyir Hacıbəyov 13-14 nəfərdən ibarət Xalq Çalğı Alətləri Ansamblını yaratdı. Bu işdə görkəmli bəstəkarımız Müslüm Maqomayevin də böyük rolu oldu. Üzeyir bəy qısa bir müddət ərzində ansamblın tərkibini 22 nəfərə, musiqi məktəbi tələbələri sıralarından ən peşəkarlarını seçməklə isə kollektivin sayını 40 nəfərə çatdırmaqla Şərqdə ilk Xalq Çalğı Alətləri Orkestrini yaratmağa nail oldu. Orkestrin dirijoru Üzeyir bəy özü, dirijor köməkçisi və konsertmeyster isə Səid Rüstəmov təyin olundu. Orkestrin ilk solistlərindən Əhməd Bakıxanovu, Qurban Pirimovu, Xosrov Məlikovu, Bəhram Mansurovu, Qılman Salahovu, Hafiz Mirzəliyevi, Ağası Məşədibəyovu, Hökumə Nəcəfovanı və başqalarını göstərmək olar. Üzeyir Hacıbəyovun orkestri yaratmaqda əsas məqsədi Azərbaycan xalq musiqisini radio vasitəsilə dünya xalqlarına çatdırmaq idi. 1937-ci ildən bu günə qədər Azərbaycan radiosu öz verilişlərinə Müslüm Maqomayevin orkestr üçün yazdığı “Radio marşı” ilə başlayır. Ü. Hacıbəyov orkestrin repertuarının zənginləşməsi üçün qısa bir müddət ərzində “I və II fantaziyaları”nı yazmışdır. 1930-cu ilin II yarısından başlayaraq, orkestrin repertuarına rus və Qərbi Avropa bəstəkarlarının əsərləri, o cümlədən C. Verdinin, M. Qlinkanın, P. Çaykovskinin də əsərləri əlavə olundu. 1935-ci ildə Üzeyir bəy orkestrə rəhbərliyi Səid Rüstəmova həvalə etdi. 1936-cı ilin aprel ayında I 170
Ümumittifaq Radio Festivalında orkestr mükafat qazandı. 1937-ci ilin fevral ayında Moskva və Leninqrad şəhərlərində orkestr konsertlər verdi. 1938-ci ilin aprelində isə Ü. Hacıbəyov Moskvada keçirilən I Azərbaycan Ongünlüyündə nümayişi nəzərdə tutulan “Arşın mal alan” musiqili komediyasını Xalq Çalğı Alətləri Orkestri üçün işləməyi S. Rüstəmova həvalə etdi. Beləliklə, orkestr 38-ci il aprelin 9-da Böyük Teatrın səhnəsində göstərilən “Arşın mal alan” musiqili komediyasını müşayiət etdi. Ertəsi gün tamaşa mərkəzi radio vasitəsilə translyasiya edildi. Ötən əsrin 50-ci illərində Azərbaycanın tanınmış bəstəkarları orkestr üçün iri və kiçik həcmli əsərlər yazdılar. 1959-cu ildə Moskvada keçirilən II Azərbaycan Ongünlüyündə orkestrin solistləri Xan Şuşinski, Şövkət Ələkbərova, Sara Qədimova, Rübabə Muradova, Rauf Atakişiyev, Lütfiyar İmanov və bir çoxları müvəffəqiyyət qazandılar. 60-cı ildə bu müvəffəqiyyətlərə görə, Xalq Çalğı Alətləri Orkestri “əməkdar kollektiv” fəxri adına, baş dirijor S. Rüstəmov “Qırmızı Əmək Bayrağı” ordeninə, dirijor Süleyman Ələsgərova isə “Şərəf nişanı” ordeninə layiq görüldülər. 1959-cu ildə orkestrə əməkdar incəsənət xadimi Hacı Xanməmmədov dirijor təyin edildi. O, çox keçmədən orkestrin repertuarına bir neçə suita və “Simfonietta” əsərini ərməğan etdi. Orkestrdə ikinci dirijor kimi fəaliyyət göstərən Rəşid Əfəndiyev bir çox əsərləri orkestr üçün işləyərək radionun fonduna yazdırmışdı. 1974-cü ildə orkestrin bədii rəhbəri və baş dirijoru Nəriman Əzimov isə ilk dəfə milli alətlərimiz olan udu, bas balabanı, tenor balabanı orkestrə daxil etməklə səslənməni daha da zənginləşdirdi. 1979-cu ildə Faiq Sadıqov orkestrə II dirijor təyin edildi. Onun orkestr üçün işlədiyi Qərbi Avropa, Rusiya və 171
Azərbaycan bəstəkarlarının əsərləri Azərbaycan radiosunun fondunda lentə alınmışdır. Nəriman Əzimov 70-80-ci illərdə orkestrin repertuarına Fikrət Əmirovun “Kürd Ovşarı”, “Şur” simfonik muğamlarını, Motsartın 40 saylı simfoniyasını daxil etməklə onu daha da zənginləşdirdi. Orkestrin repertuarında səslənən əsərlər radionun “Xarici verilişlər redaksiyası” vasitəsilə dünyanın 140 ölkəsinə yayımlanır. Bu il kollektivin yaranmasının 75 illiyi qeyd olunur. Bu illər ərzində kollektiv Azərbaycan bəstəkarlıq məktəbi üçün əsl yaradıcılıq laboratoriyası olub.
* * *
Simfonik orkestr. Simfonik orkestr dahi bəstəkarımız Üzeyir Hacıbəyovun təşəbbüsü ilə 1932-ci ildə Azərbaycan Dövlət Radio Komitəsinin nəzdində yaranıb. Simfonik orkestrin ilk bədii rəhbəri və baş dirijoru Aleksandr Semyonoviç Şvats olmuşdur. 1941-ci ildən isə orkestrin bədii rəhbəri və baş dirijoru Əşrəf Həsənov, II dirijoru Çingiz Hacıbəyov olub. Üzeyir Hacıbəyovun dəvətilə Avstriya dirijoru Otto Ştrasser də bir neçə il bu kollektivlə işləyib. 1944-cü ildə orkestr Zaqafqaziya Ongünlüyü çərçivəsində Tbilisidə böyük müvəffəqiyyətlə çıxış edib. Böyük Vətən müharibəsi illərində isə orkestr hospitallarda yaralı əsgərlər qarşısında çoxsaylı çıxışlar edib. Orkestrdə Bülbül, Şövkət Məmmədova, Firəngiz Əhmədova, Sona Aslanova, Lütfiyar İmanov və başqa məşhur sənətkarlar çalışıb. 1945-46-cı illərdə “Arşın mal alan” operettası bu orkestrlə ifa olunub. 1970-ci illərdə respublikanın xalq artisti Ramiz Məlikaslanov, 1992-95-ci illərdə əməkdar incəsənət Yüklə 1,64 Mb. Dostları ilə paylaş:
|