Microsoft Word Zamanin axari 2
Yüklə 1,64 Mb. Pdf görüntüsü
|
165
dəyişiklikləri təkcə ədəbiyyatla, folklorla bağlı deyil, milli düşüncə ilə yaşayan bir çox sənət adamlarının taleyində «küləklər əsdirdi». Çoxillik ənənələri olan televiziyanın bir il ərzində eksperimentlər meydanına çevrilməsi sonrakı 10 il ərzində onun sabit məcraya yol tapa bilməməsi ilə nəticələndi. «Məşhur» videokanallar dövründə AzTV-də xalq yaradıcılığı yalnız «Karvan»la təmsil oluna bildi. 1992-ci ildə isə xalq yaradıcılığı, folklor TV-də nisbi müstəqillik haqqı qazandı. Ədəbi-bədii proqramlar birliyi kimi ədəbiyyat, teatr, musiqi, xalq yaradıcılığı və publisistika birlikləri adı ilə fəaliyyətini davam etdirdi. Xalq cəbhəsi hakimiyyətinin süqutu ilə TV-də yeni reforma oldu, bu birliklərin baş redaksiyada birləşməsi ilə nəticələndi. Xalq yaradıcılığı yenə də «Ədəbi-dram verilişləri» redaksiyası tərkibində şöbə kimi təmsil olundu (1992). 1996-cı ilin sonlarından xalq yaradıcılığı məsələləri «Ədəbiyyat və publisistika» redaksiyası xətti ilə hazırlanan verilişlərdə öz əksini tapdı. Bir-birinin ardınca «Oğuz», «Sözün səngəri», «Qala» və başqa proqramlar efirdə vətəndaşlıq hüququ qazandı. Sözün açığı, folklor irsinin belə sistemli, ardıcıl və geniş təqdimatı onun müstəqil redaksiya şəklində fəaliyyətinə şərait yaratdı. Nəhayət, 1999-cu ilin sentyabrından müstəqil «Xalq yaradıcılığı» redaksiyası fəaliyyətə başladı. Folklor və etnoqrafiya şöbələrindən təşkil olunmuş bu redaksiyaya Ağalar Mirzə baş redaktor təyin edildi. Xalq yaradıcılığı öz mahiyyətinə görə fikrin, düşüncənin, etnik yaddaşın ifadəsi üçün zəngin material və əlvan formalar diktə edən orijinal mənbədir. Ən müasir mövzuların, düşüncə tipinin, fikir, duyğu izlərinin epos yaddaşında yaşadığı, milli özünəməxsusluğun daha çox folklor qaynaqlarında əks olunduğu bu gün heç kəsdə şübhə 166
doğurmur. Folklor bir çox elm sahələrinə mənbə rolu oynadığı kimi milli düşüncənin, əxlaqın və etik, estetik dəyərlərin toplusu kimi ən fundamental tədqiqatların mövzu mənbəyinə çevrilmişdi. Azərbaycan televiziyasında və radiosunda «Xalq yaradıcılığı» müstəqil redaksiyasının fəaliyyəti bu sahədə görülən işi elmi-praktik müstəviyə çıxarmış oldu. Bu gün istər radioda, istərsə də televiziyada əsas iki istiqamət: a) folklorun toplanması, təbliği; b) folklor nümunələrinin təhlili, elmi araşdırılması, mühafizəsi, folklor atlasının TV variantının yaradılması işi paralel olaraq davam etdirilir. Folklorun toplanması, təbliği işində dinləyici, tamaşaçı aktivliyi üstünlük təşkil edirsə, ikinci mərhələdə, yəni folklorun elmi təşkilatı, qruplaşdırılması, sistemləşdirilməsi işində elmi ictimaiyyətin qüvvəsindən, təcrübəsindən daha çox istifadə olunur. Televiziyada xalq yaradıcılığı strukturu haqda danışarkən hazırlanan proqramların mövzu qaynaqlarından söz açmaq yerinə düşər. Qədim rəqslərimizin tarixi evolyusiyası, çağdaş durumu, söz, fikir məntiqinin açıqlanması sahəsində efirimizdə olan boşluğu «Yallı» proqramı aradan qaldırdı. Əsasən Şərur bölgəsində mühafizə olunub saxlanmış onlarla «Yallı»nın ifadə etdiyi fəlsəfi, mifoloji, etnoqrafik kodlara fikir verincə, yallı sözünün məna tutumundakı ucalıq adamı valeh edir. Təkcə bu yallıların adlarını saymaq bəs edər ki, proqramın fəaliyyət göstərdiyi dövrdə necə zəngin yaradıcılıq axtarışları apardığı aydın olsun: «Xala»eyi (Şahbuz), «Qapu» (Babək), «Dırqoyu» (Culfa), «Qazı-qazı» (Şərur), «Qınimo» (Ordubad), «Tənzərə» (Ağdam), «Qaladan-qalaya» (Bərdə), «Subuq yallısı» (Tərtər), «Ürfanı» (Beyləqan), «Kürdün ağırı» (Kəlbəcər), «Haynəri» (Gəncə), «Çobanı» (Dəvəçi), «Şəki 167
yallısı» (Şəki) və s. Xalq yaradıcılığını öz geniş konturlarında əks etdirən «Oğuz» proqramı yurdumuzun folklor irsinin daha geniş, elmi, mifoloji sistem əsasında öyrənilməsinə böyük əhəmiyyət verir. Oğuzların tarixi miqrasiyası, dövlətçilik ənənələri, məmləkət, yurd sevgisinin bədii əksi bu proqramda sənət inciləri ilə izlənilir. «Xalq yaradıcılığı» redaksiyasının sənətkarlıq baxımından parlaq proqramlarından biri də «Dəmirqapı Dərbənd» adlanır. Bu mövzuya müraciət hansı ehtiyacdan yaranır? Hər şeydən əvvəl ideyanın mərkəzində 100 mindən artıq dərbəndli soydaşlarımızın taleyi dayanır. Bu gün Rusiya ərazisi sayılsa da qədim Dərbənddə həmişə türk ruhu yaşayıb. Dastanlarımızın, folklor irsimizin pozulmaz naxışları bu qədim torpaqda yaranıb. Dədə Qorqudun məzarı Dərbənddə qorunur. Bu proqram həm də güclü milli təəssübkeşlik hissinin ifadəsi kimi maraq doğurur. Aşıq yaradıcılığının təbliği, yeni saz havalarının, dastanların, motiv və süjetlərin toplanması redaksiyanın gündəlik fəaliyyətində geniş yer tutur. İki daimi proqram bu sahədə kütləvi iş görür: «Aşıq Pəri məclisi» və «Sazın, sözün sehrində». Hər iki proqramda aşıq sənətinin ən gözəl nümunələri, itib-batmaqda olan, repertuardan çıxmış qənimət havaların təqdimatı mühüm əhəmiyyət kəsb edir. «Aşıq Pəri məclisi»nin 20 illiyi münasibətilə (2004) Azərbaycan qadın aşıq və el şairlərinin tarixi taleyindən bəhs edən «Aşıq Pəri məclisi» adlı nəfis kitab da çapdan çıxdı. Aşıq yaradıcılığının regional xüsusiyyətlər üzrə, aşıq məktəbləri şərti bölgüsü üzrə öyrənilməsi və təbliği XVI yüzillikdən bəri inprovizatorçu aşıqların, el şairlərinin necə inkişaf yolu keçməsi və zəngin irs yaratmaları barədə dolğun təəssürat yaradır. Xüsusən bu günə kimi az öyrənilmiş Şirvan Yüklə 1,64 Mb. Dostları ilə paylaş:
|