22
xidmətləri, ictimaiyyətlə əlaqələr və s. müstəsna əhəmiyyət təşkil edir və mühüm
ə
lavə məsrəflər tələb edir.
Dördüncüsü, strateji cəhətdən əvvəlcədən görmə səhvlərin mənfi nəticələrini
kəskin şəkildə gücləndirir. Sıxılmış müddətlərin tamamilə yeni məhsullar yaratdığı
şə
raitdə investisiya istiqamətləri kardinal şəkildə dəyişir, biznes üçün yeni imkanlar
gözlənilmədən meydana gəlir və neçə illərlə mövcud olmuş imkanlar göz qarşısında
yox olur, yalnış uzaqgörməyə və müvafiq olaraq, strateji seçimdəki səhvlərə görə
ödənişin qiyməti çox zaman təşkilat üçün fayda vermir. Fəaliyyətin alternativsiz
yolunu həyata keçirən, yaxud da prinsipial düzəlişə ehtiyacı olmayan strategiyanı
reallaşdıran təşkilatlar üçün yalnış proqnozun nəticələri xüsusilə faciəli olur.
Beşincisi, strateji idarəetmənin həyata keçirilməsi zamanı çox hallarda strateji
planlaşdırmaya əsas vurğu edilirdi. Lakin bu, tamamilə qeyri-qənaətbəxşdir, çünki
strateji plan onun mütləq uğurlu icrasını təmin etmir. Əslində, strateji idarəetmənin ən
mühüm tərkib hissəsi strateji planın həyata keçirilməsidir, bu isə ilk növbədə,
strategiyanın həyata keçirilməsinə imkan yaradan təşkilati mədəniyyətin yaradılması,
ə
məyin motivasiyasını və təşkilati sisteminin yaradılması, təşkilatda müəyyən
çevikliyin yaradılması və s. nəzərdə tutur. Bu zaman strateji idarəetmə halında icra
prosesi planlaşdırmaya fəal əks təsir göstərir ki, bu da icra fazasının əhəmiyyətini
daha da gücləndirir. Ona görə də əgər təşkilatda hətta strateji planlaşdırmanın çox
yaxşı yarımsistemi yaradılmış olsa da, o, prinsipcə, strateji idarəetməyə keçə
bilməyəcək, lakin bu zaman strategiyanın həyata keçirilməsi üçün ilkin şərtlər və
imkanlar yoxdur.
23
1.2. şgüzar təşkilatın strateji görmə imkanının
formalaş
dırılmasının özə
lliklə
ri
Iqtisadi təşkilatın mövcudluğunun özü nəzərdə tutur ki, onun bəzi məqsədləri və
həyat fəalyyəti motivləri vardır. Söhbət təşkilatın davranışındakı məqsədli
başlanğıcdan və müvafiq olaraq, təşkilatın idarə edilməsindəki məqsədli başlanğıcdan
getdikdə adətən üç tərkib hissələri haqqında danışırlar: missiyanın aparılması və
məqsədlər. Təşkilatın fəaliyyətinin bütün ümumi istiqamətlərini üç əsas tipə bölmək
olar:
Şə
kil 1.3. Perspektivi görmə
– tə
kmilləş
mə
yə
yoldur
- Ideallar – bizim icmal edilən dövrdə əldə etməyi hesab etmədiyimiz, lakin
onlara yaxınlaşmaya yol verdiyimiz istiqamətlər;
- Məqsədlər – planlı dövrdə firmanın fəaliyyətinin daha ümumi istiqamətləri,
onların əldə edilməsi tam həcmdə və ya böyük hassiədə nəzərdə tultulur;
- Məsələlər - konkret, kəmiyyətcə ölçülə bilər istiqamətlər, tapşırıqların yerinə
yetirilməsi formasını və vaxtını müəyyənləşdirən işçi funksiyalar arasında təsvir.
24
Iqtisadi təşkilatın idaellarına onun görmə imkanını aid etmək olar. Görmə
imkanı - biznesin durumu haqqında liderin ideal təsəvvürüdür (şəkil 1.2.).
Görmə imkanı – arzudur. Bu, digər məqsədlərlə müqayisədə müəssisənin
fəaliyyətində nisbəətən zəif istiqamətdir və eyni zamanda o, özündə «enerji qüvvə
ehtiyatını», inkişaf impulsunu daşıyır. Görmə tam şəkildə reallıq olmaya da bilər,
lakin onu nəticələrdə müəyyənliyin əldə edilməsinə görə təkrar nəzərdən keçirmək
olar.
Ceneral Motorsda görmənin yaranması belə təsvir olunur: «Bu, korporasiyanın
transformasiyası prinsiplərinin işlənilməsinə gətirib çıxaran çox intuitiv proses idi».
Ümumilikdə bu, çox sadə idi. Hamının dilə gətirdiyi ilk həlledici söz bu idi:
«Səmərəlilik». Biz daha səmərəli təşkilat yaratmaq istəyirdik. Bizim xüsusilə
vurğuladığımız digər söz bazar, istehlakçı qarşısında «Məsuliyyət» idi. Beləliklə, biz
daha səmərəli və məsuliyyətli olmaq istəyirdik. Və hər şey bunun ətrafında
formalaşmağa başladı. Məsuliyyətin arxasında bizim məhsulun istehsalına və onun
bazara daxil olma sürətinə reaksiya vermək qabiliyyətimiz dururdu, səmərəlilik isə
işlərin ən yaxşı şəkildə aparılması mənasını verirdi. Bunun isə arxasında az sayda
adamlarla böyük işlərin görülməsi imkanlarının nəzərdən keçirilməsi dururdu.
Azərbaycanda “DəmirBankın” strateji görməsi əsasən bankın tərtib olunmuş
niyyət hesabatında aşağıdakı kimi göstərilmişdir:
- “Respublika daxilində böyük filial şəbəkəsinə malik olan Bank kimi sahibkar-
lığa dəstək və regionların inkişafı üzrə dövlət proqramlarının reallaşdırmasında aktiv
iştirak edilməsi;
- Müştərilərin bank xidmətlərinə olan bütün tələbatlarının ödəməyə çalışması,
hər bir müştəriyə fərdi yanaşmanın tətbiq olunması, işçilərin peşəkarlığı sayəsində
qeyri-standart vəziyyətlərdə çıxış həllinin tapılması;
- Müştərilərinin tək maliyyə problemlərinin həlli ilə deyil, həm də onların bizne-
sinin inkişafına mane olan problemlərin həlli ilə də məşğul olması, əlaqələrin kon-
fidensiallığını qorunması şərti ilə müştərilərə biznesin inkişafı üçün həll yollarının