MiRZƏ ƏLƏKBƏr sabiR

508

 

 

Mirzə Ələkbər Sabir 

H ə m i y y ə t -  qeyrət, şərəf və namusu mühafizə və müdafiə etməkdə cəhd göstərmə. 

H ə m i y a n - birgə gedən, süvari yoldaş. 

H ə m y a n - cib, pulqabı; qayış qurşaq şəklində olan qızıl pul kisəsi.  

H ə m n i ş i n   o l m a q  -bir yerdə oturmaq, həmsöhbət olmaq. 

H ə m r ə v i ş  - hemhərəkət, bir cür tərpənən. 

H ə m s ə r -  həyat yoldaşı, arvad, h ə m s ə r i - m ə z l m u m ə  - zülm olunan yazıq 

arvad. 

H ə m s i n n - yaşıd, yaddaş. 

H ə m ş i r ə - bacı. 

H ə m v a r ə  - həmişə, hər zaman, daima. 

H ə m z a d - avamlann inamınca, uşaq doğulanda onunla bərabər doğulan cin; o, hər vaxt 

uşağa ziyan vurmağa çalışır. 

H ə m z ə b a n  - dilbir; həmsöhbət. 

H ə m z ə 1 - it xiyarı, acı xiyar. 

H ə n ə k - zarafat. 

H ə n g a m - vaxt, zaman. 

H ə n g a m ə  - zaman, bir hadisənin baş verdiyi vaxt. 

H ə n u z - hələ, hələlik. 

H ə r c a y i -  avara, sərgərdan, veyl. 

H ə r ə c - günah, qəbahət. 

H ə r ə k a t -  işlər, hərəkətlər. 

H ə r i m -  hərəm evi. 

H ə r i m i -  hərəmxanada yaşayan, hərəm əhli. 

H ə r g i z -  heç vaxt. 

H ə s ə b - adamın dəyəri, qədir-qiyməti; h ə s ə b  v ə  n ə s ə b  - özü və ata-baba- lan. 

H ə s ə b ü l x a h i ş  - arzusu üzrə, istədiyi kimi. 

H ə s r ə t k ə ş a n  - həsrət çəkənlər, həsrətdə qalanlar. 

H ə ş ə m - qulluqçular; şahın və başqa böyüklərin ətrafında, xidmətində olanlar. 

H ə ş r -  qiyamət; ə r z i - ş u r i ş i - h ə ş r   e y l ə r ə m  - qiyamət qopararam. 

H ə v a m - həşərat, sürünən heyvancıqlar. 

H ə v a d i s - hadisələr, vaqiələr. 

H ə v ə s n a k  - həvəsli. 

H ə v v ə z - ərəb əlifbasında olan iki «h»dən birinin adı: ha-yi-həvvəz. 

H ə z a r - min; b ə d h ə z a r  - min ildən sonra. 

H ə z a r ə - bülbül. 

H ə z ə n -  hüzn, qəm, kədər. 

H ə z ə r -  qorxu, çəkinmə. 

H ə z ə r a t - həzrətlər, möhtərəmlər; h ə z ə r a t i-ü 1 ə m a - üləma həzrətləri. 

---

509 

 

Hophopnamə 

H ə z m i - r a b e d ə n ö t ü r m ə k -   mənimsəmək. 

H   ə   y   a h a (y) - gurultu, mərəkə, uca səslər. 

H i d a y ə t -  doğru yolu axtarma, doğru yola girmə, doğru yol. 

H i c a b -  pərdə, utanma. 

H i c a z -  Ərəbistan yarımadasının şimal-qərbi; müsəlmanların ziyarətgahı 

Məkkə və Mədinə şəhərlərinin olduğu ölkə. 

H i c a z i - hicazlı, ərəbistanlı; hacı. 

H i k a y ə t - hekayələr, nağıllar. 

H i k m ə t - 1. fizika; fəlsəfə; 2. gizli sirr, anlaşılmaz, bilinməz səbəb.  

H i k m ə t ə d a  - çox mənalı, həkimanə, fılosofanə. 

H i k ə m i y y ə  - hikmətə, fəlsəfəyə mənsub. 

H i l a l -  aypara. 

H i 1 m - yumşaqlıq, qəlbi incəlik. 

H i m a r i y y u n  - (himar - eşşək) eşşəklik, qanmazlıq, axmaqlıq. 

H i m ə m -  himmətlər, səy, qeyrət, ictimai-faydalı işdə fəal çalışma. 

H i m m ə t - qeyrət, səy. 

H i r m a n - şiddətli arzu, tamah. 

H i n -  vaxt, zaman, saat, dəqiqə; h i n i-z ə v a 1 - zail olma, yox olma, əldən getmə 

vaxtı. 

H i r s -  şiddətli arzu, tamah. 

H i r z - tilsim. 

H i s s ə d a r  - pay alan; bir işdə iştirak edən. 

H i y ə 1 - hiylələr. 

H i y 1 ə t - hiylə, məkr. 

H i y n - vaxt, zaman; h i y n i-z ə v a 1 - məhv olmaq vaxtı. H o q q a -  

köhnə mədrəsələrdə, mollaxanalarda quru mürəkkəb lüləsi. H ö c c ə t - 

dəlil, sübut, şahid. 

H ö k m f ə r m a  - hökm edən, hökm sürən; hakim. 

Hu ç ə k m ə k  - Allahı çağırmaq, «ya Allah!» demək. 

H u ş y a r -  huşu özündə olan, ayıq. 

H u r - 1. cənnət qızları, hurilər; 2. Günəş. 

H u t - Balıq bürcü, günəşin il müddətində dövr etdiyi 12 bürcdən bin. 

H ü b b - sevgi, məhəbbət. 

H ü d a - həqiqət yolu, doğru yol. 

H ü d u s - başvermə. 

H üec a e - hacılar. 

H ü c c ə - oxunam hecalara ayırma, hüccələmə, qiraətin mollaxana üsulu 

H ü c c ə t (h ö c c ə t) - sübut, dəlil. 

H ü c r ə -  otaq; h ü c r e y i - t ə h t ə l t ü r a b  - torpaq altında olan o 

q,p 

H ü c u m a  v ə r  - hücumedici, şiddətlə axıb gələn. 

---

510

 

 

Mirzə Ələkbər Sabir 

H ü k ə m a - həkimlər, filosoflar, alimlər. 

H ü m a (y) - cənnət quşu, dövlət quşu. 

H ü m a y u n  - şahanə, mübarək; nam i-h ü m a y u n - mübarək ad.  

H ü n ə r m ə n d  - hünərli, bacarıqlı, məharətli. 

H ü r r - azad, sərbəst. 

H ü r r i y y ə t ş ü a r  - hürriyyət sevən. 

H ü r u f a t - hərflər, əlifba. 

H ü s n i - s i y y e t  - əxlaq gözəlliyi, qəlb təmizliyi. 

H ü s n ü q ü b h  - gözəllik-çirkinlik, yaxşı-yaman. 

H ü 11 i - ərəb əlifbasında olan iki «h»dən birinin adı: hayi-hütti. 

H ü z n a v ə r  - qəm gətirən; x ə b ə r   i - h   ü z n a v ə r  - kədərli xəbər. 

H ü z n i-y e t i m a n ə - yetimlərə məxsus qəm, qüssə. 

H ü z u r - bir yerdə hazır olma, var olma; ön, qabaq; rahatlıq, asudəlik. 

H ü z z a r - hazır olanlar, məclisdə olan adamlar. 

X 

X a b - yuxu; x a b i-q ə f 1 ə t - qəflət yuxusu; x a b i-s a d i q - doğru yuxu. 

X a b g a h - yataq yeri. 

X a c ə - ağa, seyid; müəllim, müdərris. 

X a h - istər. 

X a h a n - tələbkar, istəyib axtaran. 

X a h ə r - bacı. 

X a h i ş   i - n ə f s ə n i y y ə  - şəxsi arzular; bədxahlıqlar. 

X a k - torpaq; mülk, dövlət. 

X a k d a n - yer, dünya, ərz. 

X a 1 i - boş. 

X a l i s ə -  xüsusi əmlak. 

X a m ə - qələm, yazı aləti. 

X a m t ə m ə - tamahda xamlıq edən, yersiz tamaha düşən. 

X a m u ş (etmək) - sakit etmək, susdurmaq; söndürmək. 

X a n ə  -ev; x a n e y  i - v i r a n  - dağılmış, xarabaya dönmüş ev; x a n e y i «Z ə n b 

u r» - «Zənbur» jurnalının idarəsi. 

X a n ə d a n  - böyük və əsl ailə, nəsil; x a n ə d a n   i - p a k  - təmiz, hörmətli ailə. 

X a n ə x ə r a b - e v i  dağılmış, bədbəxt. 

X a n ə m a n x ə r a b  - evi, ailəsi dağılmış, bədbəxt. 

X a n ə s u z - e v  yandıran, ev dağıdan. 

X a n i - x ü l d a ş i y a n  - evləri cənnət olan xan. 

X a n i m a n s u z a n ə  - evləri xaraba qoyucu, ev dağıdıcı. 

X a r - 1. həqir, zəlil; 2. tikan; xar i-m ü ğ i 1 a n - tikanlı kol. 

X a r i c b ə l ə d  — şəhərdən çıxarılmış, qovulmuş. 

---