Moisey Kalankatuklu Albaniya tarixi
Yüklə 6,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ON BEŞİNCİ FƏSİL Müqəddəs Mesrob və onun yoldaşları haqda qısa məlumat.
- ON ALTINCI FƏSİL Mesrobun Albaniyanın çarı Arsvagenin 99 yanına gəlməsi, burada əlifbanı təkmil etməsi, məktəbləri
50 ucaldan fərman verib böyük təmtəraqla yola saldı. Araz çayını keçən kimi Babik bir kəndin bünövrəsini qoyur və onu Nakorz, yəni “Vətənin torpağına qoyduğu birinci addımı” adlandırır. Bir dəfə Babik, hakimiyyətinin birinci ilndə ova çıxır və öz virana qalmış torpağını gəzib seyr edir. Şalata çatanda o, bir təpəyə qalxır. Həmin vaxt haradansa bir ceyran çıxır və qaçıb torpaqla örtülmüş kilsənin üstündə durur. Babik onun dalınca gedəndə, ceyran təpənin üstündən yox olur. Babik atını zorla düşdüyü dəlikdən çıxarır. Orada olanların hamısı vahiməyə düşdülər və torpağı qazaraq qaş – daşla dolu qəşəng bir kilsə gördülər. Bu əhvalat hori ayının birində baş vermiş idi. Həmin gün böyük bayrama çevrildi. Buraya çoxlu adam gəlmişdi və orada olanlardan bir çoxu xəstəliılərindən sağalmışdı. Babiki İrandan müşaiyət edən Qor və Qazan adlı iki qardaşlar öz dinlərini atıb xaçpərəst oldular. Babik püşk atdı və Qorun baxtına Hot kəndi, Qazanın baxtına isə Şalat çıxdı. Bütün bunlar xaçpərəst dinini məhv edib və bizi zərdüşt dininə bağlamaq istəyən kinli II Yezdəgirdin taxta çıxmasından iyimi il qabaq olub. 91 Həmin Yezdəgirdin əli ilə Vardanın məsləkdaşlarından 1066 tanınmış adamlar öldürülmüşdür. Bu hadisədən erməni tarixinin başlanğıcına qədər 20 il keçmişdi. 92 Bil ki, bu əhvalat belə olmuşdu. 1 1 20-ci fəslə bax. 51 ON BEŞİNCİ FƏSİL Müqəddəs Mesrob və onun yoldaşları haqda qısa məlumat. Albaniya katolikosu Qriqorisin şəhid olmasından sonra şərq ölkəsinin 93 barbar xalqları yenə də bütpərəstliyə qərq oldular. Onlar bütxanalarında sitayiş etdikdən sonra xaçpərəstləri təqib etməyə baçladılar. Müqəddəs Ruhun mərhəmətilə üç xalqa, yəni ermənilərə, albanlara və gürcülərə, əlifba düzəldən birinci vardapertlərdən olan şəxs 94 sonralar Qüds şəhərinə ziyarətə gedir. Öz şagirdlərilə, içində İsa xaçının zərrəcəyi olan qızıla tutulmuş gümüş xaçla Qüdsdən qayıdanda Erməniyyəni keçir və Şərq ölkəsinin Uti vilayətinə gəlir. 95 Burada onlar Gis (Kiş) adlanan kəndin yanında mamırlı və bataqlıq yerdə yaşayırdılar. O, xaçpərəstliyi burada yenidən canlandırıb möhkəmləndir və Udin vilayətində, Albaniya, Lipiniya, Kaspiya, Çola keçidinə qədər uzanan torpaqlarda və vaxtilə Makedoniyalı İskəndər 96 əsir edib, buraya, Böyük Qafqaz dağları yaxınlığına köçürdüyü qarqarlar və kamiçik eftalitlər 97 qəbilləri arasında İncili təbliğ edir. Bunları xaçpərəst edib keçmişdə öyrəndikləri və sonradan yaddan çıxardıqları ibadət qaydalarını öyrədirdi. Elə həmin vaxt dağlar ətəyində yaşayan qəbilər arasında sanballə din təbliğatçısına dönüb bunlar
52 Müqəddəs Kitabla tanış edirdi. Oradan qayıdıb rəhmsiz knyazların hədəsindən qorxaraq yenə bataqlıqda gizli yaşayır. Allah kilsəsinin nüfuzunu günbəgün artırırdı. Lakin Şeytan qəddar zalımların baş – beynini aparmış və bunlar qeyzlənərək onu öldürməyə tələsdilər. Maştos isə Müqəddəs Ruhdan xəbərdarlıq alıb tələsik quyu qazır, həmin xaçın zərrəciyini kiçik mücrüyə qoyur və mücrünü quyuda gizlədir. Bundan sonra öz sadiq şagirdlərilə Maştos ibadət edir və iki dəstəyə bölünüb bir – birlərindən ayrıldılar. Birinci dəstə vilayətləri gəzib xaçpərəstliyin təbliğiylə məçğul oldu. Basdırılmış zərrəciyin yanında qalanlar isə bir neçə gündən sonra əzablar tacına layiq oldular. Onların əzab aldıqları yerdə əlamətdar hadisələr və möcüzələr aşkar olundu. Bu, dəfələrlə təkrar olunan möcüzələri görən dinsizlər başa düşdülər ki, hadisələr Allah işidir və Ona inanıb elliklə xaçpərəst oldular. Bu möcüzələri tez –tez görən yeni xaçpərəstlərdən birisi zərrəciyin basdırıldığı yerin üstündə sovməə tikir və taxta qutu düzəldib, onun içinə əzabla öldürülənlərin qaxımış cəsədlərini yığıb onları hər il yad etməyə and içir. Xəstələrin çoxu bu yerdə əlac tapıb dinə inamları daha da artırdı. Onlar xaçın zərrəciyi üstündə Allahın adına bir kilsə tikirlərki, onu indi Kiş kəndinin Köhnə Kİlsəsi deyə adlandırırlar. Sonralar, uzun illər keçəndən sonra Aranşahlar nəslindən olan nəcib knyaz Varaz Firuz 98 əmin Köhnə Kilsəni bərpa etmək istədi, amma kərpicdən tikilmiş 53 günbəzin üstünü çəkə bilmədi, çünki xaçın zərrəciyi və qaxıçış cəsədi buna mane olurdular.
54 ON ALTINCI FƏSİL Mesrobun Albaniyanın çarı Arsvagenin 99 yanına gəlməsi, burada əlifbanı təkmil etməsi, məktəbləri yenidən açması, ölkədə qalmış bütpərəst məzhəblərin kökünün kəsilməsi və Albaniyada xaçpərəstliylin möhkəmlənməsi. O zaman ki, yunanların imperatoru Kiçik Fedosi idi 100 ,
101 , İran şahı Yezdəgird idi 102 ,
Yeremiya və çarımız Yesvagenin yanına həmin Mesrob gəldi. Onların hər ikisi (Arsvagen və Yeremiya) ona maarifçilik fəaliyyətində kömək etməyə razılıq verib, (o, müqəddəs ruhun köməyilə erməni və gürcülərə əlifba yaradıb) və məmuniyyətlə ona şagirdliyə fərasətli gəncləri təhkim etdilər. Onlar Sünikdən (Zəngəzurdan) Bəncamin adlı tərcüməçini dəvət etdilər və onu Sünikin gənc knyazı Vasaq 103
yepiskop Ananiyanın xahisi ilə Albaniyaya göndərdi. Onlar Mesrobun yanına gəlib, onunla birlikdə qırtlaq, qaba, barbar və çətin səslənən qarqar dilinin əlifbasını yaratdılar. Bundan sonra Maştos burada öz şagirdi Yovnatanı dini qəyyum vəzifəsində qoyub və çar sarayına keşişlər təyin edib, Erməniyyəyə qayıdır. Oradan o, Bizansa, imperator Fedosinin yanına gedir. Qayıdıb öz şagirdlərilə səyahətə çıxır. Sonra xəbər
Yüklə 6,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|