12
umumbelgilangan soliqlarni to‘lovchilari bo‘lib hisoblanadilar.
Qurilish tashkilotlari faoliyati respublikamizning amaldagi me’yoriy-huquqiy
hujjatlariga muvofiq asosiy va asosiy bo‘lmagan faoliyat turlariga bo‘linadi. Asosiy
faoliyatga buyurtmachilar uchun bajarilgan qurilish, qurilish-montaj ishlari, jihozlarni
o‘rnatish, rekonstruksiya, kengaytirish, modernizatsiya qilish,
obodonlashtirish,
kapital va joriy ta’mirlash ishlari, shuningdek o‘z maqsadlarida foydalanish va sotish
uchun mo‘ljallangan qurilish materiallari va moslamalarini ishlab chiqish va shu kabi
boshqa ishlar kiradi. Asosiy bo‘lmagan faoliyatga qurilish tashkilotlarining moliyaviy,
investitsiya va boshqa faoliyat turlari kiradi.
Qurilish tashkilotlari asosiy faoliyatiga kiruvchi ishlarning har biri o‘ziga xos
xususiyatlarga ega.
Qurilish ishlari
deganda yangi bino va inshoatlarni yaratilishi bilan bog‘liq
jarayonlar majmuasi tushuniladi. YAngi bino va inshoatlarni yaratilishi o‘z ichiga
loyihalashtirish, qurishga tayyorgarlik, ta’minot, qurish, foydalanishga topshirish kabi
jarayonlarni oladi. Har bir jarayon qurilishga doir ma’lum ishlardan tashkil topadi va
o‘zining pirovard natijasiga ega bo‘ladi.
Qurilishning
loyihalashtirish
jarayonida yangi bino va inshoatlarni qurishning
texnik, texnologik,
geodezik, topografik va barcha boshqa jihatlari o‘rganiladi,
ularning aniq parametrlari va o‘lchamlari belgilanadi. Qurilish loyihasi, odatda,
maxsus loyihalashtirish tashkilotlari (institutlar) tomonidan buyurtmachi bilan
tuzilgan shartnomaga asosan ishlab chiqiladi. Ishlab chiqilgan loyiha quriladigan
ob’ekt joylashgan xududning shaharsozlik bosh loyihasi talablariga zid bo‘lmasligi
lozim. SHu bois ham yangi ob’ektlarni qurishdan oldin ularning loyihalari
O‘zbekiston
Respublikasi
«Davarxitektqurilish»
qo‘mitasining
joylardagi
boshqarmalari va bo‘limlari tomonidan ko‘rib chiqiladi va ma’qullanadi.
Loyihalashtirish jarayonining natijasi bo‘lib yangi quriladigan ob’ektning
barcha
texnik-iqtisodiy parametrlarini ifodalovchi loyihasi va qurish smetasi hisoblanadi.
Qurish smetasida ob’ektni qurish bilan bog‘liq barcha ishlarning hajmi, ularning
belgilangan me’yor va tartiblarga muvofiq hisoblangan qiymati ko‘rsatiladi. Loyiha
qiymati pudratchi va buyurtmachi o‘rtasida tuziladigan shartnoma qiymatini
13
belgilashga asos bo‘ladi.
Qurishga tayyorgarlik va uning ta’minot jarayoni
buyurtmachi va pudratchi
tomonidan amalga oshiriladigan ma’lum ishlardan tashkil topadi. Bu ishlarni bajarish
bo‘yicha tomonlarning majburiyatlari tuzilgan shartnomada o‘z aksini topadi.
Masalan, buyurtmachi bu jarayonda o‘z zimmasiga qurish uchun kerakli bo‘lgan
materiallarni pudratchiga etkazib berish, oldindan to‘lov summasining kelishilgan
qiymatini (loyiha qiymatining 15 foizdan kam bo‘lmagan qismini) quruvchi
tashkilotning hisob raqamiga o‘tkazib berish kabilarni oladi. Pudratchi tashkilot qurish
uchun kerakli texnika va jihozlarni qurilish
maydonchasiga etkazish, ularni qurish
ishlari uchun tayyorlash va shu kabi majburiyatlarni o‘z zimmasiga oladi.
Ob’ektni qurish jarayoni
qurilishning titul ro‘yxatida ko‘rsatilgan ishlarni
bosqichma-bosqich loyihani bajarish jadvaliga (grafigiga) muvofiq amalga
oshirishdan iborat bo‘ladi. Qurilish ob’ektlarining bitkazilgan,
lekin buyurtmachiga
hali topshirilmagan qismi tugallanmagan ishlab chiqarish (qurilish ishlari)
hisoblanadi.
Qurilgan ob’ektni foydalanishga topshirish
qurilishning yakuniy jarayonidir.
Bu jarayon qurilishga doir loyihadagi barcha ishlar tugatilgach, tuzilgan maxsus
komissiya tomonidan amalga oshiriladi va mos ravishda «Bajarilgan ishlar (qilingan
xarajatlar)
qiymati
to‘g‘risida ma’lumotnoma – schyot-faktura» bilan
rasmiylashtiriladi. Ushbu hujjat imzolangan va tasdiqlangandan so‘ng qurilgan ob’ekt
pudratchi uchun bajarilgan (sotilgan) ish, deb hisoblanadi.
Qurilish ishlari o‘z ichiga montaj ishlarini ham oladi.
SHu bois ushbu ishlar
qurilish-montaj ishlari ham deb ataladi.
Dostları ilə paylaş: