Molum olduğu kimi, cinayətkarlığa qarşı mübarizonin
Yüklə 4,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
3.8. Məhkəmə icraatmm çəkişmə və tərəflərin hüquq bərabərliyi əsasında aparılması prinsipi Küiıstitıısiyanm 127-ci maddəsinin 7-ci hissəsində göstərilir ki, məhkəmə icraatı çəkişmə prinsipi əsasında həyala keçirilir. Bu prinsip büUin şəxslərə deyil, yalnız məhkəmə icraatında iştirak edən tərəflərə, yəni cinayət, mülki, inzibati xətalara dair, iqtisadi mübahisələrə dair işlərə baxılması zamanı prosessual funksiyaları yerinə yetirən şəxslərə (ittiham və ya müdafiə edən, mülki iddianı irəli sürən və s.) aiddir. Çəkişmə prinsipi ədalət mühakiməsinin həyata keçirilməsinin qaydasını elə qurur ki, məhkəmə iclaslarında mülki, cinayət və digər işlərə baxılması zamanı işdə iştirak edən şəxslərə hüquq və qanuni mənafelərinin müdafiəsi üçün bərabər imkanların yaranması təmin edilsin. Eyni zamanda məhkəməyə bu iclaslara rəhbərlik və iş üzrə qərarların çıxarılması üçün lazımi səlahiyyətlər verilir. Başqa sözlə, ədalət mühakiməsinin çəkişmə prinsipi əsasında həyata keçirilməsi məhkəmə işinə baxılması zamanı tərəflərin fəal mübahisə aparmaları, öz haqlılığını sübut etmələri, sübutları yığıb təqdim etmələri, öz dəlillərini açıq- aşkar irəli sürmələri, faktlara və hadisələrə izahat vermələri və bununla həqiqətin üzə çıxarılmasına, ədalət mühakiməsinin ədalətli, qanuna müvafiq və əsaslandırılmış aktının qəbul edilməsinə köməklik göstərmələri deməkdir. Sübutların irəli sürülməsi və onların tədqiqatında iştirak etməsində lərəllər bərabər hüquqlara malikdirlər. Məhkəmə öz növbəsində bitərəf qalaraq iş üzrə bütün sübutların tam və hərtərəfli tədqiqatı üçün lazımi şərait yaradır: işin iştirakçılarına onların hüquq və vəzifələrini izah edir, prosessual hərəkətlərin törədilməsinin nəticələri barədə xəbərdarlıq edir. Cinayət nuihakiniD icraatında tərəflərin çəkişməsini təmin etmək məqsədi ilə: = ■=
53
lior bir lorof mohkomoclo lomsil olunur; hor bir torof mohkəmodo öz mövqeyini müdafiə etmək üçün bərabər hüquqlara və imkanlara malikdir;
qanunu
ilə nəzərdə
tutulmuş əməlin
əlamətlərinin mövcudluğunu, bu əməlin törədilməsində təqsirləndirilən şəxsin aidiyyətini, cinayət törətmiş şəxsin cinayət məsuliyyətinə cəlb olunmasının mümkünlüyünü sübut edir, təqsirləndirilən şəxsin əməlinin hüquqi tövsifinə və məhkəmənin yekun qərarına dair öz təkliflərini verir; müdafiə tərəfi - cinayət təqibi ilə bağlı irəli sürülmüş ittihamı təkzib edir və ya cinayət prosesini həyata keçirən orqanın diqqətini təqsirləndirilən şəxsin cinayət məsuliyyətindən azad edilməsinə və ya cinayət məsuliyyətini yüngülləşdirən halların mövcudluğuna cəlb edir və təqsirləndirilən şəxsin əməlinin hüquqi tövsifinə və məhkəmənin yekun qərarına dair öz təkliflərini verir; hər bir tərəf heç kimdən asılı olmayaraq müstəqil surətdə öz mövqeyini seçir və onu müdafiə etmək üçün vasitə və üsullarını müəyyən edir; məhkəmə tərəflərdən hər birinin vəsatəti ilə əlavə olaraq zəruri materialların əldə edilməsinə kömək göstərir; məhkəmə tərəfindən hökm yalnız tərəflərin iştirakı bərabər əsaslarla təmin edilməklə tədqiq olunmuş sübutlarla əsaslandırılır; dövlət ittihamçısı və xüsusi ittihamçı cinayət təqibini həyata keçirir və cinayət təqibindən imtina edir; təqsirləndirilən şəxs sərbəst olaraq təqsirli olduğunu inkar edir və ya özünü təqsirli bilir;t mülki iddiaçı - iddiadan imtina edir və ya mülki cavabdehlə barışıq sazişi bağlayır; mülki cavabdeh - iddiam qəbul edir və ya mülki iddiaçı ilə barışıq sazişi bağlayır. (CPM, m. 32).
3.9. Şiibho cdiloıı vo ya toqsirlondirilən şoxsin müdatlə hüququ prinsipi Bu prinsip Konstitusiyanın 61-ci maddosindo öz əksini tapmış və cinayət məsuliyyətinə cəlb olunan şəxslərin təkcə müdafiə hüququnun olmasını elan etmir, həm də bu hüququn təminatım verir. Belə ki, yuxarıda qeyd olunduğu kimi, hər bir kəsin yüksək keyfiyyətli hüquqi yardım almaq, səlahiyyətli dövlət orqanları tərəfindən tutulduğu, həbsə alındığı, cinayət törədilməsində ittiham olunduğu andan müdafiəçinin köməyindən istifadə etmək hüququ vardır. Qanunla nəzərdə tutulmuş hallarda hüquqi yardım ödənişsiz, dövlət hesabına göstərilir. Göstərilən prinsip üç prinsipə əsaslanır. Birincisi, Konsütusiyamn 26-cı nıac/cbsinch göstərilir ki,
Dövlət isə hər kəsin hüquqlarının və azadlıqlarının müdafiəsinə təminat verir. Bu məqsədlə cinayət məsuliyyətinə cəlb olunan şəxslərə geniş hüquqlar verilir: onun nədə ittiham olunduğunu bilmək, ifadə və izahat vermək, sübutlaıia tanış olmaq, istintaqı aparan və ya ittiham edən vəzifəli şəxslərin hərəkətlərindən şikayət etmək hüququ var. İkincisi, təqsirləndirilən şəxsin müdafiəçinin köməyindən istifadə etmək hüququ var. O, müdafiəçini özü çağıra bilər və yaxud qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş hallarda müdafiəçi təyin edilə bilər. Müdafiəçi kimi çıxış edən vəkillərə müdafiə edilənin hüquq və qanuni mənafelərinin fəal müdafiəsi üçün qanun geniş hüquqlar verir. Üçüncüsü, təhqiqat aparan şəxslərə, müstəntiqlərə, prokuror və hakimlərə şübhələnilən, ittiham olunan .şəxslərin müdafiəsinə yönəlmiş hərəkətlərin həyata keçirilməsi vəzifəsinin həvalə edilməsidir. Bu şəxslərin müdafiəsi təkcə onların şəxsi işi deyil. Məsələn, CPM-nə əsasən, hüquq mühafizə ^•=
55
= Yüklə 4,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|