Molum olduğu kimi, cinayətkarlığa qarşı mübarizonin
Yüklə 4,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3.10. Təqsirsizlik preziımpsiyası Bu prinsip Künstitıısiyaııın 63-cü maddəsində əks olun
- 3.12. Məhkəmə icraatının milli dili prinsipi Konstitusiyanın 127-ci maddəsinin 10-cu hissəsində
orqanlarının vəzifəli şəxsləri iliiham edilən şəxsin məsuliyyətini həm ağırlaşdıran, həm də yüngülləşdirən və ya bəraət qazandıran sübutları aşkar etməyə bocludurlar. Onlar həm də şübhə, ittiham və müttəhim olunan şəxslərə onların hüquqlarını izah etməlidirlər. Bütün bu hüquq və vəzifələr birlikdə müdafiə hüququnu təmin edir.
Cinayətin törədilməsində təqsirləndirilən hər bir şəxs, onun təqsiri qanunla nəzərdə tutulan qaydada sübuta yetirilmə- yibsə və bu barədə məhkəmənin qanuni qüvvəyə minmiş hökmü yoxdursa, təqsirsiz sayılır. Şəxsin təqsirli olduğuna əsaslı şübhələr varsa, onun təqsirli bilinməsinə yol verilmir. Cinayətin törədilməsində təqsirləndirilən şəxs özünün təqsir- sizliyini sübuta yetirməyə borclu deyildir. Ədalət mühakiməsi həyata keçirilərkən qanunu pozmaqla əldə edilmiş sübutlardan istifadə oluna bilməz. Məhkəmənin hökmü olmasa kimsə cinayətdə təqsirli sayıla bilməz». Cinayət işləri üzrə ədalət mühakiməsinin həyata keçirilməsində bu, ilk növbəli demokratik prinsipdir. Göstərilən prinsip insan hüquqları sahəsində ən nüfuzlu beynəlxalq sənədlərə əsaslanır. Təqsirsizlik preziımpsiyası ilk dəfə olaraq müstəqil respublikamızın 1995-ci ildə qəbul edilmiş Konstitusiyasında öz əksini tapmışdır. Onun əsas müddəaları isə cinayət-prosessual qanunvericiliyinə artıq o vaxta kimi daxil edilmi.şdir. Məsələn, cinayət-prosessual qanunvericiliyinə görə, məhkəmə, prokuror, müstəntiq, təhqiqatı aparan .şəxs özünün təqsirsizliyini sübuta yetirmək borcunu təqsirləndirilən şəxsin ■■ =-■ --=^ = 56 ----------------- ■ =■ = üzorino qoya bilmozlor, iuiham hökmü forziyyolor əsasında qurula bilməz və yalnız məhkəmə baxışında müttəhimin günahı sübuta yetirildikdə çıxarıla bilər. Aradan qaldırıla bilməyəcək şübhələr müttəhimin xeyrinə yozulur, habelə cinayətin törədilməsində sübuta yetirilməyən günahkarlıq sübut olunan təqsirsizliyə bərabərdir və s. 3.11. Molıkəmolordə işlərin icraatının açıq aparılması prinsipi Konstitusiyanın 127-ci ma(ld,əsində göstərilir ki, bütün nıəhkəmələrdə icraat açıq aparılır. Məhkəmə açıq icraatın dövlət, peşə və kommersiya sirrinin açılmasına səbəb olacağını güman etdiyi, ya da vətəndaşların şəxsi və ya ailə həyatının məxfiliyini qorumaq zərurətinin mövcudluğunu müəyyən etdiyi hallarda işə qapalı iclasda baxılmasına icazə verir. Bu prinsipin mənası ondan ibarətdir ki, bu və ya digər məhkəmə işi üzrə prosesin iştirakçısı olmayan vətəndaşlara (qapalı iclaslardan ba.şqa) işin baxılmasında iştirak etmək imkanı verilir. Bu demokratik prinsip məhkəmənin işində aşkarlığı təmin edir, məhkəməni işlərə məsuliyyətlə yanaşmağa vadar edir və intizamını artırır. Eyni zamanda qanun ümumi qaydadan istisnalar edir: cinayət işi üzrə məhkəmənin açıq iclasına yaşı 16-dan aşağı olan şəxslər buraxılmır; zalda lazımi qədər yer olmadıqda sədrin göstərişi ilə kənar şəxslərin gəlməsinə məhdudiyyətlər qoyula bilər.
Bundan başqa, qanunvericilikdə məhkəmənin qapalı iclaslarının keçirilməsinin qaydası müəyyən edilir. Dövlət sirrini qorumaq məqsədi ilə iclaslar qapalı aparılmalıdır. Cinayət işlərinə baxarkən məhkəmənin əsaslandırılmış qərarı ilə pro- .sesin iştirakçısı olmayan şəxslər üçün; 16 yaşına çatmayan müttəhimlərin cinayətləri barədə; cinsi cinayətlər barədə —
= = 57
= işloro baxarkən, işdə gedən şəxslərin həyatının intim tərəfləri barədə məlumatların yayılmasının qarşısını almaq üçün, habelə zərərçəkənlərin, şahidlərin, onların qohumlarının və digər şəxslərin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi məqsədi ilə məhkəmə zalının qapıları bağlana bilər. Məhkəmə ielasları digər hallarda da - oğulluğa götürmə sirrini, vətəndaşların yazışma sirrini qorumaq üçün qapalı keçə bilər. Bütün hallarda prosessual qaydalara riayət olunur və qəbul olunmuş qərarlar və ya hökmlər açıq elan edilir. 3.12. Məhkəmə icraatının milli dili prinsipi Konstitusiyanın 127-ci maddəsinin 10-cu hissəsində göstərilir ki: «Azərbaycan Respublikasında məhkəmə icraatı Azərbaycan Rcspııblikasımn dövlət dilində və ya müvariq yerin əhalisinin çoxluq tə.şkil edən his.səsinin dilində aparılır. İşin iştirakçısı olub məhkəmə icraatının aparıldığı dili bilməyən şəxslərin işin materialları ilə tam tanış olmaq, məhkəmədə tərcüməçi vasitəsilə iştirak elmək və məhkəmədə ana dilində çıxış etmək hüququ təmin edilir.» Digər qanunvericilik aktlarında bu prinsip daha da dəqiqləşdirilir. Xüsusən, cinayət-prosessual qanunvericiliyində tərcüməçinin cinayət işlərinə baxılması zamanı öz. funksiyalarını dəqiq və tam həyala keçirməyə borclu olduğu bildirilir. Bu vəzifənin düzgün yerinə yelirilməməsinə görə müxtəlif cinayət məsuliyyəti nəzərdə tutulur. Əgər bu tərcümə şəxsin ağır və xüsusi dövləti cinayətdə təqsirləndirilməsi ilə bağlıdırsa - üç ildən yeddi ilədək azadlıqdan məhrumetmə cəzası nəzərdə tutulur. Tərcüməçinin xidməti bütün hallarda pulsuzdur. Məhkəmə təcrübəsi tələb edir ki, istintaq və məhkəmə sənədləri, ittiham hökmünün surəti müttəhimə yaxud məhkum edilmiş
■= ■= == Yüklə 4,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|