Mövzu 1: İnformatika fənni, predmeti və onun tərkib hissəLƏRI

  29 

Правка–  Sənədin  redaktəsi  yerinə  yetirilir.  Burada  yerinə  yetirilmiş  sonuncu  əmrin  ləğvi, 

bərpası,  bloka  alınmış  sənəd  hissəsinin  ləğvi,  surətinin  alınması,  bütün  sənədin  seçilməsi,  sənəd 

elementinin tapılması, əvəz edilməsi, elementə keçid əmrləri verilir. 

Вид- Sənəd və pəncərənin görünüşü ilə əlaqədar parametrlərin verilməsi. 

Вставка-Sənədə  yeni  elementlərin,  səhifə  nömrələrini,  simvolların,  qeydlərin,  haşiyələrin, 

müraciətlərin, sənəd hissələrinin, şəkillərin, dioqramların, sxemlərin əlavəsi mümkündür. 

Формат- Sənəd və onun elementlərinin formatlaşdırılması ilə əlaqədar əmrlər verilir. 

Сервис- Sənəd düzəlişləri, mühafizə, parametrlərin təyini və s. ilə əlaqədar servis xidməti əmrləri 

verilir. 

Таблица- Cədvəl və onun elementləri olan xana, sətir, sütun ilə işin təşkili. 

Окно- Sənəd pəncərələri vəonlarla işin təşkili. 

Справка- Kömək üçün sorğulara cavabların alınmasını təmin edir. 

Mətn redaktorunun menyularıı və menyuların əmrləri.  

Word mət redaktorunun menyuları və o menyuların əmrləri aşağıdakılardır: 

I.

 

Файл (Fail) menyusu- Bu menyunun əmrləri vasitəsilə  yeni faylın yaradılması, mövcud faylın 

açılması, faylın bağlanması, faylın yadda saxlanması, səhifə parametrlərinin təyini, sənədin çapı, sənədin 

marşrut  üzrə  göndərilməsi,  sənədin  xarakterik  xüsusiyyətlərinin  verilməsi  və  s.  həyata  keçirmək  olar. 

Menyunun əmrləri aşağıdakılardır: 

Создать-  Yeni  Word  faylının  yaradılması.  Bu  əmr  verildikdən  sonra  işçi  pəncərənin  sağında 

açılan  tapşırıqlar  pəncərəsindən  sənədin  adi  sənəd,  XML  sənədi,  Web  sənədi,  elektron  poçt  la 

göndəriləcək məlumat olması və s. müəyyən edilir; 

Открыть- Artıq redaktorda mövcud olan sənədin açılmasını təmin edir; 

Закрыть- Yeni yaradılmış və ya artıq mövcud olub, açılmış sənədin bağlanması; 

Сохранить-Yeni yaradılmış və ya açılaraq düzəlişlər edilmiş sənədin yadda saxlanılması; 

Сохранить как- sənədin yadda saxlanılmasının necə həyata keçirilməsini müəyyən edir; 

Сохранить  как  веб-  страницу-  Word  mətn  redaktorunda  yaradılan  sənəd  Web  səhifə  kimi 

xüsusi qaydada yadda saxlanılır; 

Поиск файла- Faylın axtarılışının təmin olunması; 

Разрешения-Yaradılmış Word sənədinə daxil olma və ondan istifadəyə məhdudiyyətlərin qoyulub 

qoyulmamasını müəyyən edir; 

Версии- Word sənədinin digər versiyalarının yaradılaraq saxlanılmasını təmin edir; 

Предварительный  просмотр  веб  страницы-  Web  səhifə  kimi  yaradılmış  sənədə  qabaqcadan 

(adətən çapdan və yaddaşa yazılmadan əvvəl) baxışın təşkili; 

Параметры  страницы-  səhifənin  parametrlərinin  müəyyən  edilməsi.  Burada  yeni  açılan 

pəncərədə üç əsas bəndin rejimləri müəyyən edilir, Bunlardan  

I.

 

Размер  бумаги-  Burada  kağızın  standarta  uyğun  ölçüləri,  eni,  hündürlüyü,  kağızın  çap 

qurğusuna  verilməsi  qaydası  və  müəyyən  edilmiş  bu  parametrlərin  bütün  sənədə  və  ya  kursor  durduğu 

mövqedən sona qədəraid olunduğu müəyyənləşdirilir 

II.

 

Поля- Burada səhifənin yuxarı, sol. aşağı, sağ kənarlarından mətnə qədər olan məsafə, səhifə 

kənarının  tikilməsi  və  tikiş  məsafəsi  müəyyən  edilir.  Eləcə  də  səhifənin  kitab  və  ya  albom  səhifəsi 

yönümlü  olması,  bu  səhifələrin  adi.  güzgü  sahəli.  Bir  vərəqdə  iki  səhifə  və  braşura  şəklində  verilməsi 

müəyyən  edilir.  Bütün  müəyyən  edilmiş  yeni  parametrlərin  sənədə  tam  və  ya  kursorun  durduğu 

mövqedən sonə qədər aid edilməsi də verilir; 

III.

 

Источник бумаги- Burada mətn bölməsinin başlayacağı səhifəni (növbəti səhifə, cüt səhifə, 

tək  səhifə  və  s.),  səhifə  kolontitullarının  (  mətnə  aid  olmayan  səhifə  məlumatlarının,  adətən  səhifə 

başlığında  və  ya  sonunda  )  verilməsini,  bu  kolntitullara  qədər  səhifə  kənarından  olan  məsafə,  sənəd 

səhifəsində yazının şaquli yerləşmə qaydası, sətirlərin nömrələnməsi, sətirlər və ya abzasların cərcivələrə 

alınmasına uyğun parametrlərin müəyyən edilməsi həyata keçirir. 

Предварительный просмотр- Hazırlanmış sənədə qabaqcadan baxışın həyata keçirilməsi; 

Печать-Hazırlanmış  sənədin  çapa  verilməsi.  Burada  printerin  hazırlığı,  sənədin  çap  olunacaq 

hissəsinin  təyini,  sənəd  surətlərinin  sayı,  rəngdən  və  printerin  texniki  imkanlarına  uyğun  parametrlərin 

müəyyən edilməsi həyata keçirilir. 

Отправить-  Hazırlanmış  sənədin  məlumat  kimi  elektron  poçtla,  marşrut  üzrə,  faksla  və  digər 

vasitələrlə ötürülməsini təmin edir; 

---

  30 

Свойство-Burada  yaradılmış  faylın  xarakterik  xüsusiyyətləri:  fayl  sənəd  haqqında  ümumi 

məlumatlar  (sənədin  adı.  yaradılma,  dəyişdirilmə,  açılma  tarixləri,  baytlarla  ölçüsü);  sənədi  tərtib  edən 

şəxs. Ooonun aid  oldüğü qrup, təşkilat  və  s. haqqında məlumatlar; sənəd haqqında statistik məlumatlar 

(sənəddəki səhifələrin, sətirlərin, abzasların, söz və simvolların sayı) və digər ümumi təyinatlı məlumatlar 

verilir və lazım gəldikdə təyin edilir; 

Son dəfə açılmış və istifadə edilmiş faylların siyahısı; 

Вычод- Üzərində işlənilən Word sənədiniə uyğun faylın bağlanması 

II.

 

Правка (Edit) menyusu: 

Отменить – Sonuncu yerinə yetirilmiş əməliyyatın ləğv edilməsi; 

Повторить- Sonuncu ləğv edilmiş əməliyyatın bərpası; 

Вырезать- Bloka alınmış (qeyd edilmiş) sənəd hissəsinin ekrandan kəsilib (silinib) götürülməsi 

(kəsilib götürülmüş hissə redaktorun müvəqqəti yaddaşı olan buferə yerləşdirilir); 

Копировать- Buferə bloka alınmış sənəd hissəsinin surətinin yerləşdirilməsi; 

Буфер обмена Office- Office buferi məzmunun əlavəsi; 

Вставить- Bufer məzmununun sənədin kursor durduğu mövqeyinə əlavəsi; 

Специальная вставка- Bufer məzmununun sənədə xüsusi obyekt şəklində əlavəsi; 

Вставить как гиперссылку  – bufer məzmununun sənədə hipermüraciət kimi  əlavəsi.  Bu halda 

məzmunun özü deyil adətən onun hirper müraciət göstəricisi sənəd yazısından fərqli yazı ilə sənədə əlavə 

edilir. Mousun göstəricisini həmin işarə üzərinə qoyaraq basdıqda uyğun məlumat ekrana verilir; 

Очистить-  Bloka  alınmış  sənəd  hissəsinin  formatının  (Формат  seçilibsə)  və  ya  məzmununun 

(Содержимое  seçilibsə)  silinməsi.  Əgər  format  silinirsə,  onda  məzmun  adi  qaydaya  buyğun  olaraq 

saxlanılır;  əgər  məzmun  silinərsə  onda  həmin  sahənin  müəyyən  edilmiş  formatı  saxlanılır  və  sonrakı 

daxiletmədə aktivləşir; 

Выделить все- Bütün sənədin bloka alınması (seçilməsi); 

Найти- Sənəd elementi olan hərf, söz. Söz birləşməsi, cümlə vəsairin axtarılıb tapılması. Burada 

əlavə parametrləri də vermək mümkündür: bunlara registrlər, söz birləşmələrini formaları, format və sair 

daxildir; 

Заменить- Lazım gəldikdə sənəd elementinin (simvolun, sözün, sözbirləşməsinin və s.) axtarılıb 

tapılaraq digəri ilə əvəz edilməsinin tmin olunması; 

Перейти-  sənəddə  uyğun  göstəriciyə  (səhifə,  cədvəl,  şəkil,  haşiyə  və  qeydlərin  nömrələrinə, 

əlfəcinə)  görə  avtomatik  keçidin  təşkili.  Bu  keçiddə  istifadə  edilən  nömrələr  redaktorun    “Вставка” 

menyusunun    səhifələr  üçün  “Номера  страниц”,  digərləri  üçün  isə  “Ссылка”  əmrinin  köməyi  ilə 

verilməlidir. Əks halda istifadəçinin verdiyi nömrələr üzrə keçid düzgün yerinə yetirilmir; 

Связи- sənəd elementlərini və sənədin digər element və sənədlərlə əlaqələrini (rabitəni) verir; 

Объект- sənədə əlavə edilmiş obyektlərin düzəlişini təmin edir. 

III.

 

Вид  (View)  menyusu:  Sənədin  və  sənəd  yerləşən  işçi  pəncərənin  müxtəlif  görünüşlərinin 

verilməsini və buna uyğun parametrlərin təyininni həyata keçirir. Menyunun əmrləri aşağıdakılardır. 

Обычный- sənədin adi görünüşünü verir; 

Веб-документ- sənədin Web-sənəd gprünüşünü verir; 

Разметка  страницы-Sənəd  səhifəsinin  nişanlanmış,  daha  doğrusu  kənarlarda  ölçü  xətkeşləri 

verilən görünüşünü ekrana gətirir; 

Режим чтения- hazırlanmış sənədin oxunma rejimini verir. Belə ki. bu rejimdə istənilən sənəd 

səhifəsinə keçid, söz və yz söz birləşmələrinin tərcüməsi və digər oxuma ilə əlaqədar rejimlərdən istifadə 

edilməsi asanlaşır; 

Структура- Hazırlanmış sənədin strukturunu verir. Belə ki, sənədi mətn hissələrinin yerləşmə və 

tabelik  səviyyələrinə  görə  stukturlaşdırır.  Baş  sənəd,  bu  sənədin  tərkib  hissələri,  tərkib  hissələrin 

blokirovkası və sairi təyin etmə imkanını yaradır; 

Область задачи- ekranın sağ tərəfində mətnlə əlaqədar müxtəlif tapşırıqların müəyyən edilməsi 

və yerinə yetirilməsini təmin edən xüsusi oblast verilir; 

Панель  инструментов-  redaktorun  alətlər  panelləri.  onların  ekrana  gətirilməsi  və  ya  ekrandan 

silinməsini təmin edir; 

Линейка- Sənədin sol və yuxarı hissəsində xətkeşlərin verilməsi və ya göterelməsini təmin edir; 

Схема документа-Ekranda aktiv olan sənədin sxemaini verir; 

Эскизы- Ekranda aktiv olan sənədin özü ilə yanaşı eskizləri də verilir; 

---