Mövzu 4 Beynəlxalq iqtisadi münasibətlər sistemində kapitalın beynəlxalq hərəkəti
Yüklə 492,6 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Birbaşa xarici investisiyaların ölkə iqtisadiyyatına müsbət təsiri
- Birbaşa xarici investisiyaların mənfi effektləri
- Birbaşa xarici investisiyalar üzrə işlənmiş nəzəriyyələrin icmalı
edilməsidir. Bundan əlavə, kapital dövlət ticarət maneələrini daha asan keçir və firmaya bu və ya digər ölkənin bazarında möhkəmlənməyə imkan verir.
daxili bazarının həcmi, partnyor-ölkələrin coğrafi yaxınlığı və s.) malikdirlər.
Xarici ticarət və birbaşa xarici investisiyalar qarşılıqlı surətdə bir-birlərini stimullaşdırırlar. Belə ki, ilkin ixrac mümkün investisiyaları stimullaşdırır, investisiyalar isə öz növbəsində özləri ilə yerli müəssisələr və digər xarici filiallar tərəfindən istehsal edilməyəm kapitaltutumlu və digər əmtəələr gətirirlər.
yerləşən xarici filiallar və qız şirkətləri tərəfindən ixracı stimullaşdırır.
Hökumətin ticarətə münasibətdə həyata keçirdiyi siyasət birbaşa investisiyaların axınına güclü təsir göstərir. Belə ki, ticarət siyasətinin liberallaşdırılması investisiya sahəsində liberllaşdırmanın həyata keçirilməsi ilə nəticələnir. Bu cür “ikiqat” effekt dünya üzrə birbaşa xarici investisiya axınlarının güclənməsinə səbəb olur.
stimullaşdırır. Ölkədən investisiya axını əmtəə idxalına dəstək verir. Ölkəyə investisiya axını isə idxalın həcminin azalmasına cüzi təsir göstərir.
çıxış edirlər Dünya təcrübəsi göstərir ki, kapitalı idxal edən ölkə üçün birbaşa xarici investisiyalar digər beynəlxalq iqtisadi əməkdaşlıq formalarına nisbətən bir sıra potensial üstünlüklərə malikdir.
edirlər, texniki yardım, nou-hau, idarəetmənin və marketinqin qabaqcıl metodlarının transfertlərini təmin edirlər.
borcuna əlavə yük olmur, əksinə onun ödənilməsi üçün vəsaitlərin əldə edilməsinə şərait yaradır.
səmərəli inteqrasiyasına (xarici əlaqələrin artması, müxtəlif çeşidli istehsal və elmi-texniki əməkdaşlıq vasitəsi ilə) imkan verir, ixrac diversifikasiyasına şərait yaradır.
Birbaşa xarici investisiyaların ölkə iqtisadiyyatına müsbət təsirini aşağıdakı istiqamətlər üzrə qruplaşdırmaq olar: 1.
qoyuluşlarınını artımına səbəb olur ki, bu da əmək məhsuldarlığınınartımı və məşğulluq səviyyəsinin yüksəlməsi ilə nəticələnir. 2.
ötürülməsinə şərait yaradır. 3.
Birbaşa investisiyalar ixrac bazarlarına çıxışı genişləndirir, belə ki, transmilli şirkətlərdən digər dövlətlərin daxili bazarlarına əmtəə ixracı kanalı kimi aktiv surətdə istifadə edilir. 4.
Əgər filialların əməliyyatları qeyri-rentabellidirsə, onda gəlirlər repatriasiya edilir və deməli, kapital qoyuluşları əldə edilmiş mənfəət hesabına özünü doğruldur. Birbaşa xarici investisiyaların mənfi effektləri kimi aşağıdakıları göstərmək olar: 1.
Yerli şirkətlər tərəfindən milli istehsal və milli inkişaf strategiyasının seçimi üzərində nəzarətin itirilməsi. Istehsalın müəyyən sahələri üzrə nəzarət faktiki olaraq xaricilərin əlinə keçir ki, bu da inkişaf strategiyasının müəyyən edilməsinə öz təsirini göstərir. 2.
Birbaşa xarici investisiyalar milli şirkətləri qeyri ədalətli rəqabət əsasında daxili bazardan çıxara bilər. 3.
idxal edən ölkənin tədiyə balansına mənfi təsir göstərə bilər. Bu zaman istehsal xarici bazara deyil, daxili bazara daha çox istiqamətləndiyi halda mənfi effekt daha güclü olacaq. 4.
kapital qoyuluşları nə qədər uzunmüddətlidirsə repatriasiya edilən gəlirlərin və “royalti”nin məbləği bir o qədər çox olacaq. “İnvestisiyanın qocalması” baş verə bilər, yəni elə bir an yetişə bilər ki, ölkədən çıxarılan gəlir ölkə iqtisadiyytaına yatırılan birbaşa investisiyaların həcmindən çox ola bilər. Birbaşa xarici investisiyalar üzrə işlənmiş nəzəriyyələrin icmalı (Cədvəl 5.5) göstərir ki, 1960-cı illərdə iki əsas yanaşmadan istifadə edilmişdir:
transmilli şirkətlərin digər firmala rqarşısında rəqabət üstünlüklərini təmin edən xarakteristikaları müəyyən edən və birbaşa xarici investisiyaların nə üçün həyata keçirildiyi sualına cavab verən sənaye təşkili nəzəriyyəsi;
Yüklə 492,6 Kb. Dostları ilə paylaş:
|