Mövzu 4 Beynəlxalq iqtisadi münasibətlər sistemində kapitalın beynəlxalq hərəkəti
Yüklə 492,6 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cədvəl 5.5 Birbaşa xarici investisiyaların (BXİ) nəzəri izahının əsasları Müəllif BXİ-nin əsas
Cədvəl 5.5 Birbaşa xarici investisiyaların (BXİ) nəzəri izahının əsasları Müəllif BXİ-nin əsas stimulları Nəzəri nəticələr Müasir tətbiq sahəsi Makroiqtisadi yanaşma R.Aliber Kapital və valyuta bazarlarının qeyri- təkmil olması Sabit valyutaya malik ölkələrdə firmalar daha yüksək kapitallaşmaya malikdirlər və bunun da hesabına zəif valyutaya malik ölkələrə BXİ risqi kompensasiya edilir Sənayecə inkişaf etmiş ölkələrdən inkişaf etməkdə olan ölkələrə BXİ axınları və onların valyuta məzənnələrinin dinamikasından asılı olaraq dəyişməsi K.Kodzima Müəyyən resurslara malik olmadan irəli gələn müqayisəli üstünlüklər və firmaların fəaliyyət göstərdikləri bazar strukturunun xüsusiyyətləri BXİ ticarətə əlavədir və müqayisəli üstünlükləri gücləndirir. BXİ ticarətə yönələn (Yaponiya) və yönəlməyən (ABŞ) hissələrə bölünür Yaponiya BXİ-nin xüsusiyyətləri T.Ozava Yaponiya iqtisadiyyatının spesifikası: xarici bazarlardan güclü asılılıq, milli istehsal amillərinin qiymətlərinin artımı, ölkənin əmtəələrinə qarşı güclənən proteksionizm və s. BXİ sadalanan faktorların mənfi təsirlərini aradan qaldırmağa imkan verir Yaponiya BXİ-nin xüsusiyyətləri A.Şmits
P.Helmberqer BXİ əsasında şaquli surətdə inteqrə olunmuş istehsal strukturlarının formalaşdırılması imkanı, kapital ixrac edən ölkəyə yeni xammal axını ticarətinin təşkil edilməsi BXİ şaquli və üfiqi inteqrasiya proseslərinin köməyi ilə ticarətin həcmini artırır Hasiledici sektorda BXİ R.Mandell Gömrük tariflərinin səviyyəsi Kapitalın hərəkəti idxalın əvəzedilməsinə yönəlib
İdxaləvəzetməsinə yönəlmiş BXİ Mikroiqtisadi yanaşma T.Horst Mənfəətin və ixracın maksimallaşdırılması Bu iki məqsədin əldə edilməsi eyni bir strategiyanın, yəni BXİ- nin həyata keçirilməsini tələb edir Tələb üzrə qiymətlərin elastikliyi nəzərə alındığı hallarda S.Haymer Portfel investisiyaları üçün – faiz dərəcələri; birbaşa investisiyalar üçün – investisiya qoyan firmalar üçün differensiaıllaşmış məhsullar, masştab əsasında qənaət, ticarət markası, patent edilmiş texnologiya, yüksək menecment səviyyəsi formalarında spesifik üstünlüklər Birbaşa investisiyalar və beynəlxalq ticarət bir-birlərini qarşılıqlı tamamlayan strategiyalardır ki, onlar da investorlara yerli firmalar tərəfindən rəqabətə maneə yaratmağa imkan verir Firmaların portfel investisiyaları; differensiallaşmış və şaquli surətdə inteqrə olunmuş istehsala malik firmalar üçün BXİ R.Vernon L.Uells
Məhsulun həyat dövrü nəzəriyyəsi: ticarət və investisiyalar xarici bazarlardan istifadə edilmənin vahid prosesinin elementləridir (bu prosesin zamana görə dəyişməsini nəzərə almaqla) BXİ istehsalı idxal ölkələrinə köçürməyə imkan verir ki, bu zaman da masştab əsasında qənaət məhsulla nəinki yerli bazarı təmin etməyə imkan verir, həm də məhsulu üçüncü ölkələrə ixrac etnməyə şərait yaradır Yaponiya və Qərbi Avropa BXİ-nin inkişaf etməkdə olan ölkələrə axını S.Hirş
Firmaların spesifik üstünlükləri (texnoloji və idarəetmə nou- hauları, məhsulun differensiallaşdırılması imkanları və s.) və informasiyanın əldə edilməsinə, sazişlərin həyata keçirilməsinə, xaricdə
kommunikasiyanın təşkil edilməsinə çəkilən xərclər Firma BXİ strategiyasını seçir: 1)
spesifik nou-hauya və öz ölkəsində və xaric ölkədə çəkdiyi satış xərclərində böyük fərqə malikdirsə; 2)
aşağı istehsal xərclərinə mailk olan ölkələrə Nou-hauya malik olan firmaların BXİ-si; aşağı istehsal xərclərinə malik ölkələrə BXİ D.Penrouz O.Uilyamson Bazarın iqtisadi institut kimi müstəqil alıcılar və Firmanını danışıqlara və sazişlərin həyata Firmaların bazarın qeyri-təkmilliyinin
K.Errou və b. satıcılar arasında aktivlərlə, əmtəələrlə və informasiya ilə mübadiləni səmərəli həyata keçirmək qabiliyyətində olmamasını aradan qaldırmağa cəhd keçirilməsinə, mülkiyyət hüquqlarının qorunmasına çəkdiyi xərclər nə qədər yüksəkdirsə, alıcının məlumatlı olmaması səbəbindən əmtəəyə görə maksimal qiymətin alınması qeyri- mümkündürsə və s., onda firma BXİ-nin həyata keçirilməsində bir o qədər aktiv olur aradan qaldırılmasına çəkdikləri xərclərin yüksək olması hallarında C.Danninq Firma BXİ-ni üç şərtin olması halında həyata keçirir: 1)
göprünməyən aktivlərə sahib olmadan irəli gələn üstünlüklərə malikdir; 2)
aktivlərdən özünün istifadə etməsi daha faydalıdır; 3)
birinci iki səbəbin mövcud olması halında firma üçün xaricdə hər hansı bir istehsal amilindən istifadə etməklə üstünlükləri reallaşdırmaq faydalıdır Ancaq birinci üstünlüyə malik firma patent və lisenziyalar satır; birinci üstünlüyə malik firmalar BXİ həyata keçirirlər Qeyd olunan şərtlərə malik firmaların BXİ-si
1970-ci illərdə sənaye təşkili nəzəriyyəsi çərçivəsində tədqiqatçılar öz nəzər-diqqətlərini ABŞ transmilli şirkətlərinin birbaşa xarici investisiyalarının üstünlüklərinin aşkar edilməsində və qiymətləndirilməsində cəmləşdirmişdilər. ABŞ şirkətlərinin rəqabət üstünlüklərinə menecment texniksaı, innovasiya qabiliyyəti və məhsulun differensiallaşdırılması aid edilirdi. Eyni zamanda firmaların xarici aktivliyinin maliyyə aspektlərinə maraq yaranmağa başlayırdı. Birbaşa xarici investisisyaları onları həyata keçirən firmaların təşkilati xüsusiyyətləri ilə əlaqədar izah etməyə çalışan yeni nəzəri istiqamətlər meydana gəlirdi. Yüklə 492,6 Kb. Dostları ilə paylaş:
|