Mövzu 4 Beynəlxalq iqtisadi münasibətlər sistemində kapitalın beynəlxalq hərəkəti
Yüklə 492,6 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cədvəl 5.8 Birbaşa xarici investisiyaların regionlar üzrə bölgüsü, mlrd. dollarla
- İnkişaf etməkdə olan ölkələr 59.6 184.0 209.4 162.1 24.9 61.3 47.4 43.1
- Mərkəzi və Şərqi Avropa 3.4 19.3 25.0 28.7 0.1 2.2
investisiyalarda payı 70% ətrafında tərəddüt etmişdir. İnkişaf etməkdə olan ölkələrin payı isə azalmağa doğru meyl göstərmişdir. Mərkəzi və Şərqi Avropa ölkələrinin payı isə əksinə sabit artım dinamikası nümayiş etdirir. Coğrafi planda 2002-ci ilin yekunlarını təhlil etsək görərik ki, həm sənayecə inkişaf etmiş ölkələrə, həm də inkişaf etməkdə olan ölkələrə birbaşa investisiya axını kəskin surətdə - təxminən 22% azalmış və müvafiq olaraq 460 və 162 milyard dollar təşkil etmişdir. Mərkəzi və Şərqi Avropa ölkələrində isə əksinə investisiyalar rekord səviyyəyə - 29 milyard dollara çatmaqdadır. Əsas ölkələr və regionlar üzrə inkişaf meyllərini müəyyən etmək üçün Cədvəl 5.8-ə diqqət yetirək. Göründüyü kimi, son illər inkişaf etmiş ölkələrə birbaşa xarici investisiyalar axını kəskin şəkildə azalıb və 460 milyard dollar təşkil edib. Bu, korporativ investisiya qoyuluşlarının göstəricilərinin azalması, fond birjalarında qiymətlərin aşağı düşməsi və bir sıra sahələrdə işgüzar aktivliyin aşağı düşməsi ilə əlaqədardır. Bir sıra ölkələrdə birbaşa xarici investisiya axınının azalmasında firmadaxili borcların ödənilməsi də öz rolunu oynamışdır. Məsələn, ABŞ iqtisadiyyatına investisiya qoyuluşlarının 2002-ci ilin yekununa görə 30 milyard dollara düşməsi əsasən xarici filialların baş ofislər qarşısında öhdəliklərini yerinə yetirmələri ilə bağlıdır. İnkişaf etmiş ölkələrə xarici investisiya axınının zəifləməsində əlamətdar xüsusiyyətlərdən biri kimi, həmçinin transsərhəd BQ-ləri sahəsində aktivliyin kəskin azalmasını göstərmək olar. Bu özünü xüsusilə ABŞ-da və Böyük Britaniyada göstərib.
Cədvəl 5.8 Birbaşa xarici investisiyaların regionlar üzrə bölgüsü, mlrd. dollarla Regionlar/ölkələr İdxal İxrac 1989- 1994 1995- 2000 2001 2002 1989- 1994 1995- 2000 2001 2002 İnkişaf etmiş ölkələr 137.1 502.1 589.4 460.3 203.2 616.6 660.6 600.1 Qərbi Avropa 79.8 293.6 400.8 384.4 114.2 446.2 468.8 411.7 Avropa Birliyi 76.6 282.7 389.4 374.4 105.2 418.3 451.9 394.1 Digər Qərbi Avropa ölkələri 3.1 10.9
11.2 10.0
9.0 27.9
16.9 17.5
Yaponiya 1.0 5.5 6.2 9.3 29.6 25.3 38.3 31.2 ABŞ 42.5 166.2 144.0 30.0 49.0 114.2 103.8 119.7 İnkişaf etməkdə olan ölkələr 59.6 184.0 209.4 162.1 24.9 61.3 47.4 43.1 Afrika 4.0 7.1 18.8 11.0 0.9 0.7 -2.5 0.2 Latın Amerikası və Karib hövzəsi 17.5 72.4 83.7 56.0 3.7 11.7 8.0 5.8 Asiya və Okeaniya 37.9 102.9 107.0 95.1 20.3 48.7 41.8 37.2 Asiya
37.7 102.6 106.8 95.0
20.3 48.6
41.8 37.1
Qərbi Asiya 2.2
3.9 5.2
2.3 0.3
0.2 4.7
2.1 Mərkəzi Asiya 0.4 2.6
4.0 4.0
- 0.2
0.2 0.8
Cənub-Şərqi Asiya 35.1
96.8 97.6
88.6 20.0
48.2 36.9
34.2 Okeaniya 0.2 0.3
0.2 0.1
- 0.1
0.1 0.1
Mərkəzi və Şərqi Avropa 3.4 19.3 25.0 28.7 0.1 2.2 3.5 4.2 Bütün dünya 200.1 705.4 823.8 651.2 228.3 680.1 711.5 647.4
Ümumilikdə isə 2002-ci ildə birbaşa xarici investisiya axını 26 inkişaf etmiş ölkədən 16-da azalıb. Artım isə Avstraliyada, Almaniyada, Finlandiyada və yaponiyada qeydə alınıb. İnkişaf etmiş ölkələrdən kapital ixracı da 2002-ci ildə azalıb və 600 milyard dollar təşkil edib. Daha dərin azalma Niderlandda, Böyük Britaniyada və Fransada qeydə alınıb. Avstriyadan, Yunanıstandan, Norveçdən, ABŞ-dan, Finlandiyadan və İsveçdən kapital axını isə artıb. Maraqlıdır ki, 2002-ci iln yekunlarına görə həm investisiya idxalı, həm də ixracına görə Lüksemburq liderlik edir. 2002-ci ildə Afrikaya birbaşa xarici investiya axını kəskin şəkildə azalıb – 2001-ci ildə bu rəqəm 19 milyard dollar təşkil etdiyi halda 2002-ci ilin yekununa görə 11 milyard dollara bərabər olub. Qitənin 53 ölkəsindən 23-də investisiya axını zəifləyib. Birbaşa xarici investisiyalar əsasən
Yüklə 492,6 Kb. Dostları ilə paylaş:
|