Mövzu 6 Beynəlxalq valyuta-maliyyə münasibətləri
Yüklə 439,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- HİPC Təşəbbüsü
- Asiya maliyyə böhranı
- BVF-nin maliyyə
hallarda üzv-dövlətlər bu hüquqdan real olaraq istifadə edirlər. 1963-cü il 1963-cü ildı BVF xammal əmtəələri istehsal edən ölkələrə yardım məqsədilə kompensasiya maliyyələşdirilməsi mexanzimini (CFF) təsis etdi. Bu yardım bu cür ölkələrin ixrac gəlirlərinin müvəqqəti azalması zamanı, o cümlədən qiymətlərin aşağı düşməsindən yaranan müvəqqəti azalma zamanı edilir. 1981-ci ildə bu mexanizmə əlavə komponent daxil edildi ki, bu da ölkələrin taxıl məhsulları idxalı zamanı çəkdikləri xərclərin müvəqqəti yüksəlməsi zamanı onlara kömək məqsədi daşıyır. 1970-ci illər 1970-ci illərdə neftin qiymətlərinin 4 dəfə qalxması nəticəsində yaranan enerji böhranı zamanı BVF müvəqqəti neft mexanizmi vasitəsilə neft ixrac edən ölkələrin valyuta profisitlərinin dövriyyəyə qaytarılmasına kömək edirdi. Bu mexanizm 1974-cü ildən 1976-cı ilə qədər fəaliyyətdə olub. BVF bu mexanizm vasitəsilə neft ixracatçılarından və xarici hesablar üzrə sabit mövqeyə malik digər ölkələrdən borc götürür və neft idxalatçılarına kredit verirdi. İdxalatçılar isə bu kreditlərdən neft alışları ilə bağlı yaranan kəsirləri maliyyələşdirmək üçün istifadə etməli idilər.
1974-cü ildə tədiyə balansı ilə bağlı problemlərlə üzləşən üzv-dövlətlərə ortamüddətli yardım göstərilməsi məqsədilə BVF-nin genişləndirilmiş
ölkələrin iqtisadiyyatlarındakı struktur çatışmazlıqları ilə bağlı idi. Bu çatışmazlıqların aradan qaldırılması üçün isə uzun müddət ərzində struktur islahatlarının həyata
keçirilməsi tələb
olunurdu. Genişləndirilmiş kreditləşdirmə haqqında razılaşmanın müddəti adətən 3 il təşkil edir və onun 4 ilə qədər artırılması imkanı var. EFF üzrə birinci razılaşma 1975-ci ildə Keniya ilə bağlanmışdır. 1980-ci illər 1980-ci illərdə BVF Latın Amerikası borc böhranının tənzimlənmsəinə yardımda aparıcı rol oynamışdır. BVF bu zaman region ölkələrinin hökumətləri və beynəlxalq bank dairələri ilə qarşılıqlı əməkdaşlıq şəraitində işləmişdir. BVF borclu borclu ölkələrə ortamüddətli sabitləşmə proqramları hazırlamaqda kömək etmiş, resurslarından əhəmiyyətli həcmdə maliyyələşdirmə həyata keçirmiş və kreditor ölkələrin hökumətləri, kommersiya bankları və beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən maliyyələşdirmə paketlərini təşkil etmişdir.
1989-cu ildən etibarən BVF Mərkəzi və Şərqi Avropa, Baltika ölkələrinə, Rusiyaya və keçmiş Sovet İttifaqının digər ölkələrinə iqtisadiyyatlarını mərkəzləşdirilmiş planlaşdırma sistemindən bazar iqtisadiyyatına transformasiya etmək üçün aktiv şəkildə yardım göstərməkdədir. BVF bu ölkələrlə əməkdaşlıq şəraitində işləyir və onların iqtisadiyyatlarının sabitləşdirilməsinə və yenidənqurulmasına çalışır. Məsələn, BVF bazar iqtisadiyyatı üçün hüquqi və institusional əsas yaradılması məqsədilə adıçəkilən ölkələrə yardım göstərir. 1993-cü ildə bazar iqtisadiyyatına keçidin ilkin mərhələlərini dəstəkləmək üçün əlavə maliyyələşdirmə təqdim edilməsi məqsədilə BVF sistem
onun da fəaliyyət müddəti 1995-ci ildə başa çatmışdır. 1994-1995-ci illər 1994-1995-ci illərdə Meksikada kəskin maliyyə böhranı baş verdi. Bazar iştirakçılarının mövcud vəziyyətə nöqteyi-nəzərlərinin dəyişməsi nəticəsində bu ölkədən iri kapital axını baş verdi. Meksika qısa müddət ərzində qəti sabitləşdirmə və islahat proqramını qəbul etdi ki, bu proqram da sonda müvəffəqiyyətlə nəticələndi. Bu proqramı dəstəkləmək məqsədilə BVF sürətlə 17,8 milyard dollar həcmində krediti təsdiqlədi. Bu həmçinin BVF-yə Yeni Borclar Sazişi (YBS) işləmək üçün təkan verdi. Yeni saziş gələcəkdə baş verə biləcək ciddi böhranlara dərhal reaksiya vermək üçün BVF-nin \linin altında kifayət qədər vəsaitin olmasına təminat verir.
1996-cı ildə BVF və Dünya Bankı birgə yüksək borc səviyyəsinə malik yoxsul ölkələrin borclarına münasibətdə təşəbbüsü qəbul etdilər ki, bu da HİPC Təşəbbüsü adlandırılır. Bu təşəbbüs dünyanın yoxsul ölkələrinin xarici borclarının kifayət qədər qısa müddət ərzində iqtisadi cəhətdən məqbul səviyyəyə enidilməsi məqsədini daşıyır. Bu təşəbbüs 1999-cu ildə borc problemi üzrə tədbirləri sürətləndirmək, genişləndirmək və dərinləşdirmək məqsədilə daha da genişləndirildi. Eyni
zamanda BVF
özünün struktur yenidənqurmasının genişləndirilmiş maliyyələşdirilməsi mexanizmini (ESAF) daha geniş yoxsulluğun azaldılması və iqtisadi artıma dəstək üzrə maliyyələşdirmə mexanizmi (PRGF) ilə əvəzlədi. Sonuncu mexanizm birbaşa olaraq yoxsulluğun azaldılması vəzifəsinə xidmət edir. 1997-1998-ci illər 1997-1998-ci illər Asiya maliyyə böhranı zamanı BVF sabitləşmə və struktur islahatları siyasətini dəstəkləmək məqsədilə İndoneziya, Koreya və Tailanda müstəsna olaraq iri kreditlər (ümumi məbləği 36 milyard ABŞ dollarından çox) verdi. 1997-ci ildə BVF əlavə
(SRF)
yaratdı. Mexanizmin yaradılmasında məqsəd
gözlənilmədən bazar
iştirakçılarının etibarını itirmə və kapital axını nəticəsində qısamüddətli maliyyələşdirməyə ciddi ehtiyac duyan ölkələrə yardım etməkdir. 1999-cu il BVF böhranların qarşısının alınması üçün yeni alət – şərtləndirilmiş kredit xətlərini (CCL) tətbiq etməyə başladı. CCL maliyyə böhranlarının yayılmasından müdafiə vasitəsidir və qəti iqtisadi siyasət həyata keçirən ölkələr üçün açıqdır. 2000-ci il 2000-ci ilin noyabrında BVF-nin İcra Şurası BVF-nin maliyyə mexanizmlərinin əhəmiyyətli icmalını başa çatdırdı. Bunda məqsəd BVF-nin üzv-dövlətlərə maliyyə yardımı göstərməsi metodlarında dəyişikliklərə ehtiyacın olub-olmadığını müəyyən etmək idi. Bu iş nəticəsində dörd mexanizmin ləğv edilməsi yolu ilə əhəmiyyətli rasionallaşdırma həyata keçirildi.Eyni zamanda bir sıra digər əhəmiyyətli dəyişikliklər də həyata keçirildi ki, bunlar da BVF mexanizmlərinə üzv-dövlətlərin böhranların qarşısının alınması və tənzimlənməsi istiqamətində həyata keçirdikləri səylərə daha füclü Yüklə 439,32 Kb. Dostları ilə paylaş:
|