Mövzu 6 Beynəlxalq valyuta-maliyyə münasibətləri
Yüklə 439,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Stand-by” krediti haqqənda razılaşma
- Texniki yardım.
dəstək vermək imkanı yaratmalı və BVF resurslarından daha səmərli istifadəyə gətirib çıxarmalı idilər.
BVF maliyyələşdirməsinin böyük hissəsi aşağıdakı üç müxtəlif tip kreditləşdirmə siyasəti çərçivəsində həyata keçirilir. 1)
“Stand-by” krediti haqqənda razılaşma BVF-nin kreditləşdirmə siyasətinin əsasını təşkil edir. Bu mexanizmdən ilk dəfə 1952-ci ildə istifadə olunub və əsasən tədiyə balansının qısamüddətli problemlərinin həllinə yönəlib. 2)
BVF-nin genişləndirilmiş kreditləşdirmə mexanizmi (EFF) həyata keçirilən ortamüddətli razılaşmalar tədiyə balansının maliyyələşdirilməsi ilə çətinliklər yaşayan ölkələr üçün nəzərdə tutulub. Bu zaman struktur siyasəti tədbirləri çərçivəsində vergi sistemi və maliyyə sektorunda islahatlar həyata keçirilir, dövlət müəssisələri özəlləşdirilir və əmək bazarının çevikliyinin artırılması üçün müəyyən addımlar atılır. 3)
1970-ci illərin sonlarından etibarən BVF dayanıqlı iqtisadi artımı təmin etmək və əhalinin həyat səviyyəsini yüksəltmək məqsədilə daha yoxsul üzv-dövlətlərə güzəştli kreditlər verir. Hazırda yoxsulluğun azaldılması və iqtisadi artıma dəstək üzrə maliyyələşdirmə
BVF kreditləşdirməsinin ən vacib elementləri aşağıdakılardır:
kreditləri tədiyə balansı problemlərinin həlli və dayanıqlı iqtisadi artımın bərpası məqsədilə verir. Təqdim edilən xarici valyutanın məbləği ölkənin kvotasına uyğun olaraq müəyyən edilir. Bu məbləğ beynəlxalq ehtiyatların artırılması üçün ölkənin mərkəzi bankında yatırılır. İnkişaf agentliklərindən fərqli olaraq BVF konkret layihələrə və ya fəaliyyət növlərinə kredit ayırmır.
BVF kreditlərinin verilməsi həyata keçirilən siyasətlə şərtlənir: kredit götürmək istəyən ölkə onun tədiyə balansının problemlərinin aradan qaldırmağa yönəlmiş siyasəti qəbul etməlidir. BVF və üzv-dövlət həyata keçirilməli olan iqtisadi siyasət tədbirləri üzrə razılığa gəlməlidirlər. Bundan əlavə, BVF vəsaitləri tədricən, mərhələ-mərhələ ayırır və bu zaman ölkə tərəfindən iqtisadi siyasət tədbirləri üzrə öhdəliklər qrafikinin yerinə yetirilməsindən çıxış edilir.
mexanizmindən asılı olaraq kreditlər 6 aydan 4 il müddətinə qədər verilə bilər. Qısamüddətli kreditlər üzrə (“stand-by” kreditləri haqqında razılaşmalar üzrə) ödəmə müddəti 3 il 3 aydan 5 ilə qədər, ortamüddətli maliyyələşdirmə üzrə isə (genişləndirilmiş kreditləşdirmə haqqında razılaşmalar üzrə) 4,5 ildən 10 ilə qədər təşkil edirdi. Lakin, 2000- ci ilin noyabrında İcra Şurası ödəmə müddətini “stand by” kreditləri üzrə 2 il 3 aydan 4 ilə qədər, genişləndirilmiş kreditlər üzrə isə 4,5 ildən 7 ilə qədər ixtisar etdi. PRGF mexanzimi çərçivəsində kreditlərin ödəmə müddəti isə əsas məbləğ üzrə ödəmələrə 5,5 il güzəşt müddəti verməklə 10 il təşkil edir.
dövlət BVF-nin kreditini müəyyən edilmiş qrafik üzrə vaxtında geri qaytarmalıdır ki, bu vəsaitlərdən ehtiyacı olan digər üzv-dövlətlərin kreditləşdirilməsi üçün istifadə edilsin. BVF vaxtı ötmüş borcların yığılmasının qarşısının alınması üçün prosedur müəyyən etmişdir.
BVF-dən standart, güzəştsiz maliyyələşdirmə mexanizmləri çərçivəsində kredit alan ölkələr (yəni aşağı gəlirli ölkələrdən başqa yerdə qalan ölkələr) bazar dərəcləri ilə bağlı olan dərəcələr üzrə fazilər, komisyon yığımları və öhdəliyə görə qaytarılan yığımı ödəyirlər. BVF-nin vəsaitlərindən həddindən artıq istifadə edilməsinin qarşısının alınması üçün müəyyən edilmiş həddən əlavə də yığım tutula bilər. PRGF mexanizmi üzrə kredit almış aşağı gəlirli ölkələr güzəştli fiksə olunmuş dərəcə üzrə - ildə 0,5% olmaqla faiz ödəyirlər.
2000-ci ilin martından etibarən mərkəzi banklar tərəfindən daxili nəzarət, maliyyə hesabatlılığı və audit mexanizmləri prosedurları üzrə arzuolunan praktikaya riayət olunmasının qiymətləndirilməsi haqqında tələb irəli sürmüşdür. Eyni zamanda, İcra Şurası qeyri-dəqiq informasiya təqdim etməklə BVF-dən kredit almış ölkələrə qarşı tədbirləri genişləndirmək və onları daha sistematik etmək barədə qərar qəbul etmişdir.
Əksər hallarda kreditlərin təqdim edilməsi zamanı BVF xarici maliyyələşdirmə üzrə ölkələrin ehtiyacının yalnız kiçik bir hissəsini ödəyir. Lakin BVF-nin ölkəyə kredit verməsinin təsdiq edilməsi ölkə tərəfindən əsaslandırılmış iqtisadi siyasətin həyata keçirildiyinə bir siqnaldır. Bu isə potensial incestorlar və rəsmi dairələrdə inam yaradır və bu mənbələrdən əlavə maliyyə resursları cəlb etməyə imkan verir. Beləliklə, BVF maliyyələşdirməsi digər vəsaitlərin cəlb edilməsi üçün əhəmiyyətli rıçaq və ya katalizator rolunu oynayır.
keçirmək, eyni zamanda institusional quruluşu inkişaf etdirmək üçün texniki yardımla təmin edir. Texniki yardım fiskal siyasət, monetar siyasət və statistika sahələri də daxil olmaqla müxtəlif istiqamətlərdə təklif olunur. Bu işin məqsədi üzv-dövlətlərin iqtisadi siyasətlərinin işlənməsi və həyata keçirilməsi proseslərinin təkmilləşdirilməsinə dəstək verməkdən ibarətdir. Buna isə mərkəzi banklar və maliyyə nazirlikləri kimi məsuliyyətli qurumların personalının ixtisas səviyyələrinin artırılması yolu ilə nail olunur. Texniki yardım BVF-nin üzv-dövlətlərə iqtisadi siyasət üzrə tövsiyələrini və maliyyə yardımını tamamlayır. BVF-nin inzibati xərclərinin 20%-i texniki yardımın payına düşür. BVF texniki yardımı 1960-cı illərin ortalarından təqdim etməyə başlamışdır. O zaman yenicə müstəqillik əldə etmiş çoxsaylı ölkələr BVF-yə mərkəzi bank və maliyyə nazirliklərinin işinin təşkili üçün kömək göstərilməsi xahişi ilə müraciət etmişdilər. Texniki yardımın növbəti artım dalğası 1990-cı illərin əvvəllərinə, Mərkəzi və Şərqi Avropa və keçmiş Sovetlər Birliyi ölkələrinin mərkəzləşdirilmiş sistemdəm bazar sisteminə keçməsi dövrünün başlanğıcına təsadüf etmişdir. Daha sonra BVF beynəlxalq maliyyə sisteminin arxitekturasının gücləndirilməsi üzrə işlər çərçivəsində texniki yardımın həcmini artırmışdır. BVF ölkələrə maliyyə sistemlərini gücləndirməkdə, iqtisadi və maliyyə göstəricilərinin yığılması və paylanması metodlarının təkmilləşdirilməsində, ölkələrin vergi və hüquqi sistemlərinin, bank tənzimlənməsi və nəzarətinin yaxşılaşdırılmasında yardım edir. BVF həmçinin ciddi vətəndaş təlatümləri və müharibələrindən sonra dövlət institutlarını bərpa etməli olmuş ölkələrə əməliyyat məsələləri üzrə əhəmiyyətli həcmdə tövsiyələr təqdim edir. BVF dörd sahə üzrə texniki yardım göstərir və kadrların hazırlığını həyata keçirir:
bank sisteminin tənzimlənməsi, ona nəzarət və yenidənqurulması, valyuta vəsaitlərinin və valyuta əməliyyatlarının idarə edilməsi, klirinq və ödəmələr üzrə hesablaşma sistemləri, Yüklə 439,32 Kb. Dostları ilə paylaş:
|