Mü əllif Ata kişiyev Bəxtiyar Sərhəd oğlu (hüquqşünas, elmi dərəcəsi və elmi adı yoxdur) Redaktor

 
211 
vaxtaşırı çağırılırdı; 2) 1921-ci il Monqolustan xalq inqilabın-
dan sonra demokratik yolla seçil
ən xalq nümayəndələri 
m
əclisi;  3)  Böyük  Oktyabr  Sosiaıist  İnqilabından  sonra 
Xar
əzm və Buxara Xalq Sovet Respublikalarında Ali dövlət 
hakimiyy
əti  orqanının  adı.  Orta  Asiyada  müttəfiq sovet 
sosialist respublikaları yaradıldıqdan sonra “Q.” termini eyni 
m
ənada  işlədilmişdir;  4)  Keçmiş  SSRİ-də, 1917-1936-cı 
il
ərdə  Sovetlər  yığıncağı,  sonralar  isə  xalq  Deputatları 
yığıncağı.  Dövlət hakimiyyətinin  Ali  orqanı;  5)  Hər  hansı 
t
əşkilatı və ya əhali qruplarının, hər hansı sahə xadimlərinin 
nüma-y
əndələrinin  yığıncağı;  6)  bir  sıra  təşkilatlarda  Ali 
orqan. 
Q.-larda m
ərkəzi idarəçilik (icra) orqanlar seçilir, 
onların  fəaliyyət xətti müəyyənıəşdirilir,  onların  hesabatları 
dinl
ənilir və  təsdiq edilir, proqramlar və  təməl sənədləri 
t
əsdiq edilir, yenidən nəzərdən keçirilir və  ya dəyişiklik  və 
əlavələr edilir. Q. tərəfindən qəbul olunan sənədlər  -  icrası 
üçün m
əcburidir və yalnız növbəti Q. tərəfindən dəyişilə, ləğv 
edil
ə  bilər. Q.-ın  çağırılmasının  vaxtaşırlığı,  qaydası,  omun 
t
ərkibi, səlahiyyət və  funksiyaları  və  digər məsələlər-
Nizamnam
ə  və  ya digər  qanunvericilik  aktı  ilə  müəyyən 
olunur. 
 
L 
 
LEGİSLATURA  (latın  lex (legis)  -  qanun  və  latus-daxil 
edilmiş, qoyulmuş) -1) səlahiyyət müddəti, həmçinin seçilmiş 
nümay
əndəli  orqanın  fəaliyyət  dövrü;  2)  ayrı-ayrı  ölkələrdə 
v
ə  ABŞ-ın  bəzi  ştatlarında  hakimiyyətin Qanunvericilik or-
qanlarının adı. 
LEGİTİMASİYA  (latın  legitimus-qanuni, qanuniləşdiril-
miş) - (qanuniləşdirmə, de-faktonu-de-yureyə çevirmə) – sub-
yektin v
ə  ya  aktın  səlahiyyətli və  ya  qanuni  olmasını  qəbul 

---

 
212 
etm
ə (etdirmə) təsdiqləmə; ictimai-siyasi və hüquqi münasi-
b
ətlərin bütün subyektləri tərəfindən  vahid  şərtlərin, vahid 
“oyun qa
ydalarının” qəbul edilməsinə yönəlmiş fəaliyyət (bu 
f
əaliyyət adətən qanuni, ədalətli üsul və  vasitələrlə  həyata 
keçirilir, lakin b
əzi hallarda L. qanunsuz, ədalətsiz üsul və 
vasit
ələrlə həyata keçirilir, misal: rüşvət, şantaj, təzyiq və s.): 
1. pasport sistemi olmayan dövl
ətlərdə  vətəndaşın  şəxsiy-
y
ətini təsdiq etmə forması. Səlahiyyətli hakimiyyət orqanının 
t
ələbi ilə  vətəndaşın  şəxsiyyətini təsdiq edən sənədlərin 
t
əqdim etməsindən ibarətdir; 2. mülki hüquqda vətəndaşın 
mü
əyyən hüquqi hərəkətləri həyata keçirmək hüququnun 
sübutu; 3. hakimiyy
ət L.-sı  –  mürəkkəb siyasi-hüquqi pros-
esl
ərin nəticəsində dövlətin legitim hakimiyyəti (və müvafiq 
qanunvericilik sistemi) olmadıqda müəyyən siyasi qüvvələrin 
(misal: “qeyri-legitim hakimiyy
ətin”, “marionet hakimiy-
y
ətin”, idarəetmə  imkanları  məhdud olan (və  yaxud heç 
olmayan) qanuni legitim hakimiyy
ətin və yaxud, digər siyasi 
qüvv
ələrin) öz hakimiyyətini (müvafiq hüquqi aktlarını) həm 
dövl
ətdaxili həm də  beynəlxalq ictimaiyyət  qarşısında  məhz 
özünün “legal hakimiyy
ət” olduğunu isbat və təsdiq etməsinə 
yön
əlmiş  ictimai-siyasi, hüquqi fəaliyyət; 4. bax həmçinin 
leqalizasiya,  naturalizasiya. 
LEQALİZASİYA (ingilis légal-qanuni) – qanuniləşdirmə: 1. 
konsul L.-
sı – sənədlərdəki və aktlardakı imzaların həqiqliyi-
nin v
ə onların konsulun olduğu dövlətin qanunlarına uyğun-
luğunun müəyyən və təsdiq edilməsi; 2. “çirkli pulların” L.-
sı – qeyri-qanuni (o cümlədən: rüşvət, mənimsəmə, oğurluq, 
qar
ət, kontrabanda, bronkonyerlik, dələduzluq, “insan alveri”, 
narkotik madd
ələrin və  silah-sursatın  qeyri-qanuni alveri və 
s.) üsul v
ə  vasitələrlə  əldə  edilmiş  “kriminal  bioqrafiyalı” 
pulların,  qanunların  boşluqlarından  və  “məmur tamahkar-
lığından”  istifadə  edərək təmizə  çıxarılması,  “yuyulması” 
c
əhdləri; 3. bax həmçinin legitimasiya, naturalizasiya.  

---

 
213 
LİBERALİZM  (latın  liberalis-azad)  –  (adı  demokratik 
azadlıqlar  uğrunda mübarizədən götürülmüşdür) – 1. müasir 
anlamda L. –  insan v
ə cəmiyyətin hüquq və azadlıqlarını ali 
d
əyər kimi qiymətləndirən sistemdir. L.-in  əsas  ideyaları  – 
insanın,  onun  hərəkətlərinin, fəaliyyətinin,  azadlığının,  azad 
sahibkarlığın,  şəxsi mülkiyyətin, azad rəqabətin və  bazarın, 
ictimai  azadlığın  (söz,  fikir,  vicdan,  toplaşma  və  s.)  hamı 
üçün b
ərabər qanunlar sistemi ilə  qorunması  və  təminatı 
əsasında – ictimaiyyəti birləşdirən siyasi və ideoloji cərəyan. 
L. XVIII-XIX 
əsrlərdə, burjuaziyanın mütləqiyyətə qarşı fəal 
mübariz
ə dövründə Avropada əmələ gəlmişdir. Onun (L.-in) 
t
ərəfdar-ları  monarxın  hüquqlarının  Parlamentlə  məhdud-
laşdırmağı,  konstitusiyalı  quruluş  yaradılması,  adi  (aşağı 
t
əbəqə) vətəndaşların  dövlətin idarə  olunmasında  iştirakı, 
zad
əganların  və  ruhanilərin  imtiyazlarının  ləğv  edilməsi və 
bir  sıra  demokratik  azadlıqların  uğrunda  mübarizə  aparmış-
dılar.  Mühafizəkarlıqdan  fərqli olaraq L. –  daha mülayim 
mövqed
ən  çıxış  edir və  demokratik  instutları  dəstəkləyir; 2. 
(m
əcazi) ictimai həyatın mənfi təzahürlərinə, ədalətsizliyinə, 
haqsızlığa qarşı – qeyri-prinsipiallıq, səhlənkarlıq, laqeyidlik, 
mübariz
ə aparmamaq, etiraz etməmək. 
LİBERTARİZM  (ingilis  liberty-azadlıq)  -  özünü klassik 
liberal 
ənənələrinin  davamçısı,  müasir  dövrün  əsil yeganə 
liberalizmi  elan  etmiş  ideya,  siyasi  istiqamət. Onun 
mahiyy
əti:  “şəxsiyyətin  azadlığı  fəlsəfəsi”, “səbatlı  indi-
vidualizm”-dir. L. t
ərafdarları  dövlətin siyasi sisteminin 
iqtisadi, sosial v
ə  siyasi aspektlərinə, fərdlərin  qarşılıqlı 
münasib
ətlərinə, dövlət və cəmiyyət münasibətləri məsələlə-
rin
ə  yanaşmada,  hətta  liberallardan  da  sağ  mövqe  tuturlar, 
h
əmin mövqedən çıxış edərək kapitalizmin dövlət-monopolist 
əsaslarının  dəyişdirilməsini tələb edir, individualizmin 
prinsipl
ərinin bərpasını və cəmiyyətin bütün sahələrdə qeyri-
m
əhdud rəqabətin olmasını istəyirlər. L. tərəfdarlarının idealı-

---