Müasir dövrdə Azərtac xəbər agentliyinin fəaliyəti
Yüklə 0,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
-37-
agentliyin müvəqqəti olaraq Poçt və Teleqraf Nazirliyinin Naberejnaya və Sadovaya küçələrinin kəsişməsindəki binasında yerləşdiyi bildirilirdi. 24
Azərbaycan və rus dillərində buraxılırdı. Xəbər büllütünlərində gənc Azərbaycan dövlətində baş verən mühüm hadisələr işıqlandırılır, hökümətin gördüyü işlər tarixin yaddaşına yazılırdı.Bülletenlərdə Moskva, Paris, Bəsrə, Roma, Tiflis, Daşkənd, Şimali Qafqaz, Zakaspi, Qara dəniz sahilləri radiostansiyalarından, eləcə də telefon və teleqrafla müxbirlərdən alınan xəbərlər dərc olunurdu. Agentliyin texniki imkanlarına gəldikdə, onun sərəncamında həm “sönən”, həm də “sönməyən” rəqs tipli stansiyalarla işləyən avadanlıq vardı. Bu da ona hər iki radiostansiyadan göndərilən xəbərləri qəbul etməyi imkan verirdi. Başqa mənbələr istisna olmaqla, agentlik təkcə radiostansiyaların köməyi ilə sutkada 40 min işarə həcmində xəbərlər qəbul edirdi. Gələcəkdə başqa ölkələrin informasiya agentlikləri ilə müqavilələr bağlandıqdan sonra agentliyin öz xəbərlərini əvvəlcə qonşu ölkələrə, daha sonra uzaq ölkələrə yayması nəzərdə tutulurdu. Azərbaycanın bölgələrinə isə xəbərlərin ən iri əyalət mərkəzində quraşdırılacaq radiostansiyalardan və hərbi nazirliyin tabeliyindəki stansiyalardan istifadə etməklə, eləcə də telefon və teleqraf vasitəsilə ötürülməsi planlaşdırılırdı. Lakin AzərTAc cəmi iki aya yaxın müstəqil fəaliyyət göstərə bildi. Bolşevik Rusiyasının işğalı nəticəsində 1920-ci il aprelin 28-də Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti süqut etdi. Həmin gün və ertəsi Rusiya Teleqraf Agentliyi –ROSTA isə bolşevik təbliğatına xas olan riyakarlıqla xəbər verirdi ki, guya Bakıda çevriliş olmuş, xalq kütlələri köhnə höküməti devirmişdir. Azərbaycanda sovet hakimiyyətinin qurulduğu ilk aylarda AzərTAc formal olaraq öz müstəqilliyini qoruyub saxlasa da, əslində, Rusiya Teleqraf Agentliyinin (ROSTA) filialı kimi fəaliyyət göstərirdi. Bölgələrdən göndərilən xəbərlər istisna olmaqla, AzərTAc qalan bütün xəbərləri ROSTA-dan alırdı. Bu informasiyalar arasında Moskva, Petroqrad, Çelyabinsk, Saratov və Vladivostokdan alınan, habelə Rusiyanı bürüyən vətəndaş müharibəsi haqqında xəbərlər geniş yer tuturdu. AzərTAc həmin xəbərləri əsasən divar qəzetlərinə, plakat vərəqinə və yerli qəzetlərə göndərirdi. Agentliyin ROSTA-nın bir bölməsi kimi rəsmi status alması 1920-ci il iyunun 9-na, Nəriman Nərimanovun “Azərbaycan Mərkəzi Mətbuat Kollegiyası yaradılması haqqında” dekreti imzalanmasından sonraya təsadüf edir. Həmin dekretlə o vaxt fəaliyyət göstərə
24 Aslanov A., Musayev V., İsmayılov D. AzərTAc-dan AzərTAc-a: mürəkkəb və şərəfli yol. Bakı: Şərq- Qərb, 2008, səh. 184
-38-
ROSTA-nın Qafqaz diyar şöbəsinin Azərbaycan bölməsi (AzQafROSTA) aparıcı şöbələr- dən biri hüququnda Kollegiyaya daxil edilir. Quruma ROSTA-nın Qafqaz üzrə səlahiyyətli nümayəndəsi, 1903-cü ildən kommunist partiyasının üzvü S.Y.Boqdatyev başçılıq edirdi. İnformasiya işinin təşkilində kollegiyanın sədri, tanınmış jurnalist Ağababa Yusifzadənin böyük rolu olmuşdu. 1920-ci il avqustun 20-də Xalq Maarif Nazirliyinin kollegiya iclasında AzərTAc-ın vəziyyəti və onun prespektivi müzakirə olunmuşdu. Kollegiya iclasında çıxış edən məru- zəçi AzərTAc-ın hələ formalaşma mərhələsi yaşadığını, bu səbəbdən onun qarşısında qoyulan bütün tapşırıqları yerinə yetirmək iqtidarında olmadığını bildirmişdi. Onun sözlərinə görə,əgər bölgələrdə və bəzi Şərq ölkələrində agentliyin müxbir məntəqələri açılsa və əməkdaşların maddi vəziyyəti yaxşılaşdırılsa, təşkilat daha məhsuldar fəaliyyət göstərə bilərdi. Lakin kollegiya iclasının sədri Bünyadzadə bu təklifə qarşı çıxmış və AzərTAc əksər informasiyanı ROSTA-dan aldığına görə, onun maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi üçün xüsusi aparatın alınmasına ehtiyac görmədiyini bildirmişdi. İclas iştrakçılarından Şeytlin də AzərTAc-ın müstəqilliyinin formal xarakter daşıdığını əsas gətirərək, Bünyadzadənin söylədiyi fikri dəstəkləmişdi. Onun fikrincə, bu məsələnin müzakirəsi təxirə salınmamalı və “respublikanın gücünə və vəsaitlərinə uyğun olaraq, AzərTAc-ın gələcək mövcudluğu” məsələsi həll olunmalı idi.AzQafROSTA-nın fəaliyyəti təkcə Bakı ilə məhdudlaşmır, respublikanın digər şəhərlərində də (Gəncə, Şuşa, Lənkəran və s.) onun bölmə və məntəqələri fəaliyyət göstərirdi. Onlar nəinki yerlərdə baş verən hadisələr haqqında mərkəzə məlumat göndərir, eyni zamanda, özləri də daxili imkanlarından istifadə etməklə informasiya xarakterli divar qəzetləri və təşviqat plakatları buraxırdı. Bu işdə görkəmli rəssam Əzim Əzimzadə də yaxından iştirak edirdi. Döyüşə çağırışın, inqilabi şeirlərin əks olunduğu həmin plakatlar mağazaların vitrinlərinə, şəhər və kəndlərdə evlərin, dəmir yol stansiyaları binalarının divarlarına yapışdırılırdı. 1921-ci ildə AzərTA QafROSTA-nın bazasında yenidən təşkil olunandan sonra Qubad Qasımov iyulun 14-də agentliyin direktoru təyin edilir. “Azərbaycan musiqi mədəniyyəti tarixinin, o cümlədən Üzeyir Hacıbəyovun yaradıcılığını” məşhur araşdırıcılarından biri kimi tanınmış Qubad Qasımov xatirələrində bu barədə yazırdı; “1921-ci ildə məni yəni informasiya orqanının direktoru təyin etdilər. O vaxt mən hərbi hissələrdən birində döyüşçülər arasında savadsızlığın ləğvi üzrə fövqəladə komissiyaya başçılıq edirdim. Siyasi və mədəni iş sahəsində müəyyən səriştəm olsa da, jurnalist təcrübəm yox idi. O vaxt gənc Azərbaycan Sovet Respublikasında kadrlar problemi ən kəskin məsələlərdən biri idi və belə gözlənilməz təyinatlar adi hal sayılırdı. Ona görə də tamamilə yeni və olduqca Yüklə 0,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|