421
Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
Əlavə Məlumat
Giriş
Ümumi vəziyyət
Dürüstlük Özünü-Qiymətləndirmə Prosesi Müdafi ə İnstitutlarını Qurmaq
üzrə NATO-nun Tərəfdaşlıq Fəaliyyət Planının (Partnership Action Plan on
Defense İnstitution Building)nəzdində hazırlanmış mexanizmdir. Bu proq-
ram, ölkələrin müdafi ə sektorunda islahat səylərinə kömək etmək üçün,
həmçinin BMT qarşısında götürdükləri öhdəlikləri yerinə yetirməyə dəstək
üçün praktiki addımlardan ibarətdir.
Proses iki elementdən ibarətdir: konkret ölkə tərəfi nndən sorğunun su-
allarına cavab verilir və sonra NATO rəhbərliyi altında baxış qrupu həmin
ölkəyə səfər edir və həmin ölkənin nümayəndələri ilə görüşüb sorğuya
verilən cavabları müzakirə edir.Sorğu qanunvericiliyə yox,praktiki fəaliyyətə
yönəlmişdir. NATO rəhbərliyi altındakı baxış qrupu ən yaxşı praktika haqda
fi kir mübadiləsi edəcək və həmin ölkə ilə müdafi ə strukturlarında dürüstlüyü
necə atrırmaq və korrupsiya risklərini azaltmaq yollarını arayacakdır.Ekspert
qrupuna NATO-nun Beynəlxaq İdarəsi tərəfi ndən rəhbərlik edilir və üç və
dörd nəfərdən təşkil olunur, o cümlədən ölkənin nümayəndələri və mövzu
üzrə ekspert olan Beynəlxalq Şəffafl ıq(Transparency İnternational) və digər
təcrübəli təşkilatların nümayəndələri daxil olur.
Sorğu ölkələrlə və onların ekspertləri ilə aparılan bir neçə raund
müzakirələrdən sonra hazırlanmış və sonra üç ölkədə sınaqdan keçirilmiş-
dir. Bu sınaqlar 2008 ci ildə Norvecdə, Ukraynada və Bosniya- Herseqovi-
nada kecirilmişdir. Bu ölkələrin müxtəlif həcminə və təbiətinə baxmayaraq ,
hər üç ölkədə Dürüstlük Özünü-Qiymətləndirmə Prosesi-nə möhkəm dəstək
verilmiş və nəticələr çox müsbət olmuşdur. Sınaqlar, həm də prosesi təftiş
etmək baxımından, xüsusilə də,sorqunun kiçildilməsi və formatın və ekspert
səfərlərinin hesabatının uyğun hala gətirilməsi ilə çox faydalı olmuşdur. Sı-
naqların nəticələrini əhatə edən hesabatları ayrı- ayrılıqda əldə etmək müm-
kündür.
Bu vəsaitə sorğu, ölkə daxilində prosesi təşkil etmək üçün təlimat, Müdafi ə
Naziri və Silahlı Qüvvələrin komandanlığında prosesi təqdim etmək üçün
istifadə olunan brifi nq nümunəsi və NATO baxış qrupunun səfərinin formatı-
nın xülasəsi daxildir. Sorğunun nəticələrini yazmaq üçün ayrıca Word formatı
da əlavə edilir.
Əsasən Müdafi ə sektoruna yönəlməsinə baxmayaraq, hər bir ölkə Dü-
rüstlük Özünü Qiymətləndirmə Prosesini təhlükəsizlik sektorunun digər
nazirliklərinə və təşkilatlarına tətbiq edə bilərlər.
422
Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
Dürüstlük Özünü –Qiymətləndirmə Prosesi Polşanın rəhbərliyi altında
kiçik bir xüsusi qrupun təşəbbüsü ilə başlamış və Norvec, Ukrayna, Gür-
cüstan, Bosniya və Makedoniya və Böyük Britaniya və həmçinin BŞ (Bö-
yük Britaniya), NATO-nun beynəlxalq idarəsi, NATO-nun Oberammer-
qaudakı məktəbi də bu Prosesin hazırlanmasında iştirak etmişdir. Mətnin
layihəsi həmçinin NC3, BMT, İƏİT və DRMİ (Monterreydəki) təşkilatlarla
məsləhətləşdirilmişdir.
Brifi nq
Kimə: Müdafi ə Nazirinə, Baş Ştabın rəisinə
Dürüstlüyün təmin edilməsi və korrupsiya riskinin azaldılması
güclü,bacarıqlı və münasib müdafi ə və təhlükəsizlik strukturlarının və
qüvvələrinin yaradılmasının mühüm tərkib hissələridir.
Korrupsiya hər bir ölkənin Müdafi ə və təhlükəsizlik qabiliyyətlərini sar-
sıdır. Korrupsiya büdcə israfçılığına aparır, resursların ayrılmasını pozur və
qeyri-münasib və aşağı keyfi yyətli avadanlıq alınmasına gətirir. Belə hal
şəxsi heyətin həyatını təhlükədə qoyur və əməliyyat səmərəliliyini azaldır.
Korrupsiyalaşmış kadrlara inanmaz olmaz. Onlara təminatçılar, mütəşəkkil
cinayət qrupları, terrorçu təşkilatlar və ya potensial düşmənlər tərəfi ndən
ödənişlər ola bilər.
Müdafi ə sektorunda korrupsiya xalqın orduya olan inamını azaldır və
ümumilikdə ordunun lazımlılığını azaldır və sülh məramlı missiyalar üçün
ictimaiyyətin dəstəyini aşılayır. O həmçinin ölkənin mülki sektoru üçün lazı-
mi resursları azaldır və hökümətin başqa sahələrinə də sirayət edir. Korrupsi-
ya ölkənin inkişafını və böyüməsini zəifl ədir.
NATO-nun Hərbi İnstitutların Qurulması üzrə Tərəfdaşlıq Fəaliyyət
Planının(Partnership Action Plan on Defence Institution Building (PAP-
DIB))tərkib hissəsi kimi dürüstlüyün təmin edilməsi və korrupsiya riskinin
azaldılması istiqamətində praktiki vəsaitlərin hazırlanması üzrə ışlər davam
edir. İlkin səylər aşağıdakıların hazırlanmasına yönəlmişdir:
-Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın
Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
-Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması üzrə Hazır-
lıq Modulu
-Dürüstlük Özünü-Qiymətləndirmə Prosesi
Müdafi ə sektorunda dürüstlük sisteminin zəif və güclü tərəfl ərinin özünü-
qiymətləndirməsi müdafi ə təsisatları qurulmasının əsaslarından birini təşkil
edir. Bu sorğu bu cür qiymətləndirmə aparmağa diaqnostik alət kimi kömək
423
Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
edir.
BMT-nın Anti-Korrupsiya Konvensiyasını (UN Covention Against Cor-
ruption-UNCAC) imzalamış bütün NATO və tərəfdaş ölkələr üçün yaxşı
anti-korrupsiya prosesləri də hüquqi tələbdir. UNCAC ölkələrin öhdəlikləri
ilə bağlı çox dəqiq davranır. Müdafi ə strukturları, öz Nazirlikləri və Silah-
lı Qüvvələrinin bu konvensiya ilə nə qədər uyğun hərəkət etdiklərini təmin
etməyə kömək üçün bu sənəddən istifadə edə bilər.
Sorğunun suallarına cavab verilməsi könüllüdür. Konfi densial
məlumatların mübadiləsi ilə bağlı prosedurlara uyğun olaraq, sorğuya ca-
vab verərkən hər bir səhifənin həm aşağı, həm də yuxarı hissəsində uyğun
təhlükəsizlik qaydalarına riayət olunduğu göstərilməsi tələb olunur.
Biz hesab edirik ki, Özünü Qiymətləndirmə Prosesi hər bir müdafi ə struk-
turı üçün lazımlı olan alətdir.
Anlayışlar
Dürüstlük
Dürüstlüyün həm texniki, həm də mənəvi mənası vardır.
• Texniki mənada, biz deyirik ki, “bu gəminin gövdəsi bütövdür”. Bu
o deməkdir ki, bütöv sistem saz işləyir,gəminin üst tərəfi ndən su axmır, və
gövdəni təşkil edən və dəstəkləyən müxtəlif sistemlər sağ və salamatdır və
düzgün işləyir.
• Şəxsi və mənəvi mənada, bu o deməkdir ki, işlər şərəfl ə və səmimiyyətlə
və şəffafl ıqla həyata keçirilib.
Bu vəsaitdə biz “dürüstlük” dedikdə, aşağıdakıları nəzərdə tuturuq.
• Fərd dürüstdür- əgər o, öz işini səriştəli və şərəfl i və tam görürsə.
• Proses dürüstdür-əgər o istənilən kimi gedirsə və avtomatik olaraq
tərkibi olduğu geniş sistemin üzvü kimi bu proseslə birgə hərəkət edirsə.
• Təşkilat dürüstdür deyəndə, onun işi uyğun hesabatlılıq, səriştəliliklə
yerinə yetirilmiş və alınan məhsul və ya resurslar sui-istifadələr və ya pozun-
tulara doğru yönəldilməmişdir.
Korrupsiya
Korrupsiya “etibar edilmiş vəzifədən şəxsi mənfəət üçün sui-istifadə
etmə”-dir.
Ölkələrin özləri tez-tez öz qanunlarına rəsmi tərifl əri yazdırırlar. Məsələn,
Dostları ilə paylaş: |