Müdafiə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
Yüklə 2,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Maraq Toqquşmalarının Önlənməsi
- Anti-Korrupsiya Orqanları
273 Hökumətin Rolu Təftiş və audit sisteminin gücləndirilməsi. Təftiş və auditin nüfuzu və şəxsi heyəti artırıldı. Müvafi q tədbirlər birinci növbədə Müdafi ə Nazirliyi Baş Hərbi Müfəttişliyinin əsas tərkib hissələri olan MN Baş Nəzarət- Təftiş İdarəsi və Baş Qərargah Nəzarət-Təftiş İdarəsində həyata keçirildi. Ən yaxşı işçilərin cəlb edilməsi, onların peşəkarlığının artırılması və dürüstlüyün qorunması ilə yanaşı sistemdə aparılan struktur və prosedur islahatları onun səmərəliliyini artırmağa kömək etdi. Nəhayət, nazir müasir kompyuter inzibati və idarəetmə sistemini tətbiq etməyə başladı. Bu isə bütün maliyyə, material və kadr axınının ciddi uçotu və nəzarətinə imkan verirdi.
Demokratikləşməni və ictimai şəffafl ığı dərinləşdirmək. Müdafi ə Nazirliyinin yeni rəhbərliyinə dərhal aydın oldu ki, korrupsiyaya qarşı mübarizə demokratik təsisatların gücləndirilməsini və müdafi ə sahəsində şəffafl ığın artırılmasını tələb edəcək. Müxtəlif QHT və analitik mərkəzlərin 70-dən artıq nümayəndəsi vətəndaş cəmiyyəti ilə birbaşa ünsiyyətin qurulmasını təmin etmək üçün Vətəndaş Şurası (Gromads’ka Rada) təsis etdi. Bu məsləhətverici orqan mühüm nəzarət funksiyalarına da sahib idi: məsələn, Şuranın bir üzvü vətəndaşların öz tələb və təklifl ərini nazirə şəxsən birbaşa çatdırdıqları qəbul saatlarında müntəzəm iştirak edirdi. Şəffafl ıq və hesabatlılığa başqa bir misal illik «Ağ Kitab»ın nəşri idi. Kitab il ərzində müdafi ə sahəsində göstərilən əsas fəaliyyət haqqında təfsilatlı hesabat təqdim edir. Nəhayət, nazirlik briqadalarda və yuxarı qərargahlarda zabit şuraları təsis etdi. Həmin şuralar müəyyən məsləhət və nəzarət funksiyaları yerinə yetirir, eyni zamanda zabitlərdə şərəf, ləyaqət və korrupsiyaya qarşı dözülməzlik hissəri tərbiyə edirdi. 2005-2007 il ərzində Ukraynanın Müdafi ə Nazirliyinin nümunəsi göstərir ki, korrupsiya ilə mübarizədə enerjili, cəmlənmiş və ardıcıl səylər hətta başqa strukturlarda və cəmiyyətdə korrupsiyanın geniş yayıldığı şəraitdə belə əhəmiyyətli nəticələr verə bilər. Müsbət nəticələri təmin etmiş əsas amillərə demokratikləşdirməni və şəffafl ığı, idarəetmə proseslərinin sadələşdirilməsini və diqqətdə tutmanı, liderliyi və komanda fəaliyyətini, effektiv nəzarət və təftişi, həmçinin dərhal və ədalətli cəza verilməsini aid etmək olar. Maraqlıdır ki, Ukraynanın Alyansa tam üzvlüyə hələ hazır olmadığı haqqında xəbərdarlıq edən NATO rəsmiləri, NATO-un standartlarına nail olmaqda Müdafi ə Nazirliyinin müvəffəqiyyətlərini tez- tez etiraf edirdilər. 274 Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu Müdafi ə Nazirliyinin korrupsiyaya qarşı mübarizədə uğurları, xüsusilə ölkədə onun geniş yayılması şəraitində heç də ucuz başa gəlmədi. Həmin uğurlar dürüstlüyün təmin edilməsi üçün vacib olan nəzarətin yüksək vəzifəli şəxslər tərəfi ndən təmin edilməsi idi. Yüksək məsuliyyət tələb edən həddindən artıq çox məsələlər şəxsən nazirin və onun müavinləri səviyyəsinə qaldırılır və beləliklə icra prosesləri yavaşıyır, nazirliyin rəhbərlərinin və onların köməkçilərinin demək olar ki, tamamilə yorularaq əldən düşməsinə səbəb olurdu. Bu lazım olan fərqli nəticəni versə də, onun uzun müddətə davamlı olması üçün cəmiyyətdə sistem dəyişiklikləri etmək və peşəkar kadrlar arasında sərbəst dinamikliyə imkan vermək lazım idi.
Hökumətin qərar qəbul etmə proseslərində dürüstlüyü təmin etməsi üçün maraq toqquşmalarını üzə çıxarması və aradan qaldırması vacib- dir. Bunu birinci növbədə yüksək vəzifəli rəhbərlik və komitə və şuraların üzvləri (məsələn, tender və ya lisenziyaların verilməsi ilə bağlı) haqqında etmək vacibdir, yəni o kəslər haqqında ki, onlar üçün gəlir bəyannamələrini açıqlamaq və qərar vermək hüququndan imtina etmək tələbləri tətbiq edi- lir. Bunu həmçinin bütün güc və mülki strukturların məmurları - qərarların qəbul edilməsinə yersiz müdaxilə etmək imkanı olan hər bir kəs haqqında etmək vacibdir. Davranış kodeksləri daha geniş mənada maraq toqquşmaları- nı önləmək üçün yaxşı vasitədir. Onlar aşağıdakı kimi məsələləri tənzimləyə bilər (nümunələr sənaye ilə münasibətlər üzrə Polşa davranış kodeksindən götürülb): • Hədiyyələrin və başqa qazanclı təklifl ərin qəbulu (ümumi qayda: heç bir hədiyyə qəbul edilmir); • Sənayenin sponsorluq etdiyi tədbirlərdə iştirak (müqavilə imzalan- ması və ya həyata keçirilməsi ilə birbaşa əlaqəsi olan ümumi tədbirlərlə məhdudlaşdırılıb); • Sənaye tərəfi ndən müdafi ə mallarının və xidmətlərinin təqdimatı (bir- başa, vasitəçi agentlərsiz təqdimat); və • Hərbi mülkiyyətin xarici tədbirlər üçün icarəyə verilməsi (müdafi ə sənayesinin lobbiçiliyi qadağandır) Peşəkar hərbi xidmətlə bağlı öhdəlikləri başqa qaydalar müəyyən edə bilər, məsələn: • Hərbi xidmət dövründə müdafi ə sənayesinin maraqlarına uyğun başqa iş götürməyin qadağan edilməsi; • Bütün zabitlər üçün aktivlər üzrə bəyannamələrin açıqlanması; və
275 Hökumətin Rolu • Müdafi ə sənayesində işləməyə moratorium (satınalmalara və müqavilələrin yerinə yetirilməsinə cəlb edilmiş hərbçilərə xidmətdən sonrakı üç il ərzində tətbiq edilir). Polşa kodeksinin məqsədlərindən biri çox vaxt özlərini "müstəqil" ekspertlər, jurnalistlər və qəzetçilər kimi təqdim edən, fəaliyyətləri qeyri-şəffaf olan və müdafi ə sənayesinə qeyri-rəsmi lobbiçilik edən "ara düzəldənləri" Nazirlik ilə müdafi ə sənayesi arasından qaldırmaq idi. Hökumətlər tələb etməlidir ki, təchizatçılar dəllalların və vasitəçilərin cəlb edilməsi, onların şəxsiyyəti və məvacibi məsələlərini, həmçinin onların müqavilə şərtlərini tamamilə açıqlasınlar. Bu indiki və keçmiş yüksək vəzifəli şəxslərin və onla- rın ailə üzvlərinin hökumətin qərarlarına təsir etməklə bağlı mümkün qeyri- adekvat rollarının müəyyənləşdirilməsi zamanı xüsusilə əhəmiyyətlidir.
Yaxşı idarəçiliyin təşviqinə yönəlmiş səylərə əlavə olaraq, müdafi ə nazirlikləri də xüsusi anti-korrupsiya qurumları və strategiyaları yaratmağı da faydalı hesab edirlər. Nazirlikdə belə qurumların təşkil edilməsi üçün iki başlıca yanaşma qəbul edilə bilər: təhqiqat və önləmə. Təhqiqat yanaşması xüsusi istintaq orqanlarının yaradılmasını tələb edir. Həmin təsisatlar mahiyyətcə hüquq-mühafi zə orqanlarının funksiya- larına sahibdirlər və iri fırıldaqçılıq və təşkil olunmuş cinayətkarlıq halla- rının müstəqil araşdırmasını aparırlar. Müdafi ə Nazirliyi korrupsiyanı daha səmərəli araşdırmaq üçün xarici təşkilatlardan da dəstək ala bilər. Önləyici yanaşma antikorrupsiya prosedurları və siyasəti bürosu ya- radılmasını tələb edir. Büro, təklif edilən yeni qaydaları və prosedurla- rı qanunauyğunluq, şəffafl ıq, maraq toqquşmalarının önlənməsi və yaxşı idarəetmə nöqteyi-nəzərindən təhlil etməklə, nazirlikdə ümumi qanunve- ricilik proseslərinin keşikçisi kimi xidmət edə bilər. Nazirdən mövcud pro- sedurlar xaricində müxtəlif hərəkətlərin edilməsi, məsələn, təcili əməliyyat ehtiyacları üçün silahların alınması xahiş edildikdə, o, həmçinin nazirə və digər rəsmi şəxslərə müstəqil ekspert məsləhətləri də verə bilər. Büro həmin təklifl ərin qanuniliyini, iqtisadi cəhətdən münasibliyini və əsaslandırılmasını təhlil edə və məsul orqanlara onların qanuni və düzgün yollarını tövsiyə edə bilər. Büro həmçinin zabitlərə və rəsmi şəxslərə qaydalara və davranış kodekslərinə riayət etmələrində də kömək edə bilər. Xüsusi antkorrupsiya büroları həm də antikorrupsiya strategiyalarının işlənib-hazırlanmasında və tətbiq edilməsində adətən əsas rol oynayırlar. Belə bürolar, həmçinin satınal- ma proseslərinin əsas elementlərinə nəzarəti də həyata keçirə bilərlər. Haşiyə 17.4 bununla bağlı müvafi q Polşa təcrübəsini əks etdirir. Yüklə 2,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|