Müdafiə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
Yüklə 2,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Hərbi Ekspertlərlə BŞ-ın Açıq Müsahibələri
- Haşiyə 8.1 Ofsetlərin İstifadəsi Zamanı Ortaya Çıxan Korrupsiya İddiaları Haqda Qəzetlərdə Gedən Yazılar
112 Ofset Mexanizmləri Hərbi Ekspertlərlə BŞ-ın Açıq Müsahibələri Frank Boland, NATO-nun Güc Planlaşdırılması, Müdafi ə Siyasəti və Planlaşdırma Bölməsinin Direktoru. Ofsetlər çox yayılır, çünki ilk baxışdan onlar hökümətlər üçün faydalı gö- rünür. Onlar import üçün pul xərclədiyi zaman, ofsetlər hökümətlərə ödənilən valyutanın əvəzini çıxmağa imkan verir. Bu baxımdan ofsetlər cəlbedici görü- nür. Lakin, çox ofsetlərin nəticə vermədiyi hallara da rast gəlinir. Əsas prob- lem odur ki, ofsetlər qərar-qəbul etmək mexanizmlərini təhrif edirlər. Hərbi qüvvələr xüsusi ehtiyac üçün konkret avadanlığı istəyir; ofsetlər isə təhcizat qərarlarını konkret tələbata uyğun deyil, başqa məqsədlərdən doğan fi kirlərlə həyata keçirməyə imkan verir. 61 Qanim Əl Najjar, Siyasi elmlər üzrə professor, Küveyt Universiteti: Ofset proqramları sərf edilmiş xərclərin geri qaytarılması baxımından, Küveytdəki yeni proqramların transformasiyası üçün nəzərdə tutulmuşdur. Ancaq faktiki olaraq ofsetlər işləmir. Hec kim nə baş verdiyini bilmir. Ayrı- lan pulların çoxu istifadə olunmayıb. Ofset əməliyyatı zamanı təhvil edilən mallar üzərində bir nəzarət varmı? Mən deyərdim ki, yox. Sərf edilən xərclər hələlik çox deyil. Məncə yaxşı nəzarət də yoxdur. İnsanlar yerli layihələrdə ofset proqramlarının nə qədər səmərəli olduğunu görmək istəyirlər, lakin çox zaman prosedurlar çox mürəkkəb olur və ya proqramlar gözlənilən nəticəni vermir. Bəzən, pul guya ki ayrılıb, amma ortada qalır və heç kim tərəfi ndən istifadə olunmur. Korrupsiya ilə bağlı heç bir şübhə olmasa da, ofset praktikaları bir çox qayğılar yaradır,məsələn: • Ofset təklifl ərinin qiymətləndirilməsi ilə bağlı aydınlığın olmaması; • Ofsetlərin nə əldə edəcəyi haqda aydın milli strategiyanın olmaması; • Ofsetlərə görə birdən çox nazirliyin cəlb olunması, təhcizat prosesi üzərində nəzarətin itməsi imkanının genişlənməsi və qiymət məsələsində uy- ğun qiymətləndirmənin olmaması; • Əsas müqavilə imzalanandan sonra alıcı ilə ofset danışıqlarına təşəbbüs edilməsi; • Əsas müqavilə bağlanandan əvvəl və sonra mövcud olan qeyri- qənaətbəxş ofset nəzarət mexanizmləri (o cümlədən, ofset proqramının həyat dövrü zamanı və əsas və sub-podradçılara tətbiqi baxımından); 61 Dərc oluna müsahibə: “ Transparency International Defence Anti-Corruption Digest”, No. 17 (June 2007), www.defenceagainstcorruption.org. 113 Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu Haşiyə 8.1 Ofsetlərin İstifadəsi Zamanı Ortaya Çıxan Korrupsiya İddiaları Haqda Qəzetlərdə Gedən Yazılar Portuqaliya: İstintaq və Cərimə İdarəsinin Mərkəzi Şöbəsi (The Central Department of İnvestigation and Penal Action-DCİAP) Alman Submarin Konsorsiyumundan( German Submarine Consortium) alınacaq iki sualtı gəmi üçün bağlanan ofset müqaviləsini araşdırır. 1,21milyard Euro dəyərində olan ofset müqaviləsinin məqsədi həmin məbləği Portuqaliya iqtisadiyyatına qoyulacaq yatırımla əvəz edəcək. Ofset müqaviləsi ilə bağlı danışıqları, Müdafi ə Nazirliyi ilə Espirito Santo Qrupunun Escom şirkəti aparmışdır və o da araşdırma obyektidir. Cənubi Afrika: Cənubi Afrikanın 1999-cu ildə silah alışı həm Avropa şirkətlərinin, həm də Cənubi Afrika yüksək vəzifəli rəsmilərinin cəlb olunduğu müxtəlif korrupsiya iddialarına görə mübahisəli olmuşdur. Cənubi Afrika höküməti dəfələrlə ofset sazişlərini (hərbi alışlarla bağlı) ictimaiyyətə xəbər versə də, media bu xəbərlərə çox skeptik yanaşmışdır. Business Daily qəzetinin verdiyi xəbərə görə, ofset sazişlərinin uğurlu olduğunu müstəqil surətdə müəyyən etmək çox çətindir, çünki onların məlumat almaq xahişləri kommersiya sirləri adı altında rədd edilmişdir. Cənubi Afrika ağır cinayətlər üzrə qrupunun təhqiqatı altında olan Tissen Krupp (ThyssenKrupp), sualtı gəmilərin satışında korrupsiya əməllərinə görə araşdırılırdı. Xəbərlərə görə, ofset, proqramın arxasındakı müqavilədə müəyyən edilmiş müddəaları yerinə yetirməmişdi. Bundan əlavə SAAB və BAE şirkətlərindən Gripen hərbi təyyarələrinin alınmasında da, ofsetlə korrupsiya arasında açıq əlaqənin olduğu xəbər verilirdi. Cənubi Afrikanın Mail &Guardian qəzetinin yazdığına görə, alqı baş verən zaman, Cənubi Afrikanın Müdafi ə Naziri, Joe Modise, Conlog/Log-Tek elektronik qrupdan, gizli olaraq, aktivlər paketi almışdır. Bu şirkətin hərbi alqılar üzrə ofset sazişlərində iştirakı ona əhəmiyyətli dərəcədə qazanc gətirərdi. Çex Respublikası: Gripen qırıcılarının alışı ilə bağlı, Çexiya Respublikasında da müqaviləyə salınmış ofset təklifl ərinin rüşvətlə əlaqəli araşdırması olmuşdur. Araşdırma vəzifəli Çex rəsmisinə 2001-ci ildə ödənən məbləğin üzərinə yönəlmişdir. İddialar tenderin gedişi ilə bağlı şikayətlərdən doğmuşdur. Belə ki, rəqabətdə olan bir çox şirkətlər tenderdən çəkilmiş və bəyan etmişlər ki, hökümət elə müqavilə hazırlamış ki,o bilərəkdən Gripen qırıcıları üçün öncədən qalibiyyəti təmin edir. Təklifl əri müşaiyət edən
114 Ofset Mexanizmləri ofset sazişləri də alış zamanı çox tənqid edilmiş və onların həyata keçirilə bilinməyən formada olduğunu bildirmişlər. Nəticədə iki maliyyə naziri bir- birinin ardınca istefa vermişdir. Böyük Britaniya və Səudiyyə Ərəbistanı: 1980-ci illərdə Böyük Britaniya hökümətinin BAE şirkəti adından Səudiyyə Ərəbistanı ilə imzaladığı müqavilə Böyük Britaniya tarixində ən boyük eksport müqaviləsi olmuş və indiyə kimi mübahisə mənbəyi kimi qalır. Müqaviləyə əlavə edilən məşhur bir ofset maddəsi BAE-nin əldə edəcəyi gəlirlərin bir qismini yenidən Böyük Britaniya müdafi ə sanayesinə yatırım kimi qoyulacağını nəzərdə tuturdu. Xəbərlərə görə, ofsetın gətirdiyi xeyir az miqdarda olmuşdur. ABŞ Ədliyyə Nazirliyi üçün də həmən ofset maddəsi araşdırma mövzusu olmuşdur(onlar da özlərinin araşdırmalarını aparmışlar).
xaricə edilən saxta ödənişlər iddiası ilə əlaqədar olaraq, İsraelin ən böyük aerokosmik və hərbi şirkəti olan İsrael Aircraft İndustries-in qərargahı polis tərəfi ndən basqına məruz qalmışdır. Araşdırmalar on il ərzində vəzifəli şəxsləri satın alma və “şapka”lara doğru yönəlmiş və eksport satışları və ofset sazişləri zamanı edilən xərclər üzərində qurulmuşdur. Rumıniya: 2003-cü ildə Rumıniya öz hərbi dəniz qüvvələri üçün iki freqat aldığı zaman “komissiya” ödədiyi haqda iddialar ortaya çıxmışdır. Araşdırmanın əsas hissəsi müqavilədəki pozuntular üzərində toplanmış və ofset təklifi ndəki itirilən maliyyənin üzərində cəmləşmişdir. 2006-cı ilin İyununda Bucharest Daily News xəbər vermişdir ki, əsas korrupsiya marağı ofset sazişinin həyata keçirilməsi ilə əlaqədar olmuşdur. Bu müqaviləyə görə BAE Systems alqı məbləğinin 80%-ni birbaşa və dolayı ofsetlər vasitəsilə, Rumıniya istehsalı olan mal və xidmətlər əldə etməyə sərf edəcəkdi. Jurnalul National-ın xəbərlərinə görə, ofsetlər mübahisələr doğurmaqda davam etdiyindən, əgər ofset sazişinə görə BAE Systems öz öhdəliklərini yerinə yetirməsə Rumıniya Müdafi ə Nazirliyi BAE Systems şirkətini məhkəmiyə vermək istəyirdi. Xəbərlərə görə, bu saziş Böyük Britaniyadakı Ağır Pozuntular İdarəsi (Serious Fraud Offi ce) tərəfi ndən araşdırlır.
ifadə edən və Defence News-da çap olunan məqalədə, hərbi sazişlər zamanı rəsmilərə ödənən korrupsiya və ödənişlərlə bağlı məsələlər əsas problemlər kimi vurğulanmışdır. Bu prosesləri yaxşılaşdırmaq üçün irəli sürülən Yüklə 2,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|