Müdafiə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu
Yüklə 2,99 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Şəffafl ıq və Hesabatlılıq
- Cavabdehliyin və Dürüstlüyün Möhkəmləndirilməsi
- Haşiyə 8.2. Birbaşa Olmayan Ofsetlərin İdarəedilməsində Şəffafl ıq
- Səmərəli Əməliyyat Prosesləri
- Hərbi Şirkətlərin Aktiv İştirakı
118 Ofset Mexanizmləri həyata keçirilməli və sınaqdan keçməlidir. Şəffafl ıq və Hesabatlılıq Tenderdə iştirak etmək üçün təhciz edən (tədarükcü, mal verən) tərəf, irəli sürdüyü qiymətləri iki formada təqdim etməlidir: bir qiymət ofset paketı ilə birlikdə, digəri isə ofset paketı olmadan verilir, yəni ikinci halda sadəcə əsas müqavilənin qiyməti tenderə çıxarılır.Bu cür təklif Monterreydə keçi- rilmiş, “Dürüstlüyün təmin edilməsi və Müdafi ə Təşkilatlarının Qurulması” konfrasında irəli sürülən tövsiyələrlə uzlaşır: “Ofset proqramlarının hazırlanması, icra edilməsi və idarə olunması prosesində şəffafl ığın artırılması və möhkəmləndirilməsi-- burada şəffafl ıq deyəndə hökümətlər tərəfi ndən ofsetlərin əsil qiymətinin nə olduğu an- laşılır-- nəzərdə tutulur. Hökümətlərin həm ofsetlər təklifi ni əhatə edən və etməyən tender layihələrinə baxıb, analiz edib və dəyərləndirməsi onlara of- set təklifl ərinin xeyir və zərərini qiymətləndirməyə imkan verir və ölkənin özünün ofset proqramlarının niyyətlərini, məqsəd və vəzifələrini nəzərə al- mağa imkan verir.” 62 Hökümətin, əsas hərbi alqı-satqı müqaviləsinə daxil olan bütün ofset sazişlərinin yerinə yetirilməsi ilə əlaqədar illik ətrafl ı hesabat tələbi olmalıdır. Bu hesabat çap olunmalıdır. Təəssüf ki, bu hələ ki, edilmir. Hökümət əsas hərbi müqaviləni və ofset təklifi ni qiymətləndirmək üçün kriteriyaları çap etməlidir,o cümlədən, hökümət bu müqavilədəki hər bir ele- mentı necə qiymətləndirdiyini və tenderə çıxarılanların bu kriteriyalara nə gədər uyğun olduqlarıni cəmiyyətə açıqlamalıdır. Bu cür praktika da hələ ki, yayılmayıb. Ofset təklifl ərinin, itkilərlə və gözlənilən faydaları ilə bağlı müstəqil qiymətləndirmələr haqda mütləq tələblər olmalıdır. Onlar əsas müqavilə im- zalanandan 2-3 il sonra başa çatdırılmalıdır. Qiymətləndirmə ictimaiyyətə açıqlanmalıdır, lakin indiki zamanda bu heç vaxt baş vermir. Vətəndaş cəmiyyəti araşdırmaları bu cür müqavilələrin qeyri-şəffaf tərəfl ərini üzə çıxarmaq üçün faydalı ola bilər. Hökümətlər, vətəndaş cəmiyyəti üzvlərini təklif edilən ofset təklifl ərinin müzakirəsinə cəlb etməyə yardım etməlidirlər.
Ölkələrin audit idarələri hərbi büdcəni və cari hərbi xərcləri analiz edib parlamentə və ya bir çox ölkələrdə ali qərar-vermə orqanına təqdim edirlər. Eyni cür müstəqil araşdırma imkanı bütün ofset sazişlərinə də aid edilməlidir. 62
119 Müdafi ə Sektorunda Dürüstlüyün Təmin Edilməsi və Korrupsiyanın Azaldılması: Ən Yaxşı Təcrübələrin Toplusu Nəzərə almalıyıq ki, ofset proqramının içtirakçısını müqavilə şərtlərinin obyektiv qiymətləndirilməsi əsasında yox, hər hansı tədarükçüyə imtiyazlı status verməklə və ya kimlərinsə marağından çıxış edərək həyata keçirilməsi riskləri mövcuddur. Ona görə də, maraq toqquşmalarını açıqlamaq təhcizat işinə cəlb olunan bütün tərəfl ərdən tələb olunur. Eynilə, vasitəçilər və ofset dəllalları tərəfi ndən qayda və prosedurlara uyğun qayğı göstərmələri tələb olunur. Müdafi ə sənayesi birlikləri bu sahədə təlimatlar tərtib edə bilərlər(bax aşağıda sənaye və birliklərin fəaliyyəti ilə bağlı tövsiyələr).
Böyük hərbi təhcizatları müşaiyət edən ofsetlərə qoyulan tələblərdən sonra, 2006-ci ildə Bolqarıstan höküməti İqtisadiyyat və Enerji Nazirliyi nəzdində “Ofset Proqramları” Direktorluğu yaratdı. Direktorluq birbaşa olmayan ofsetləri idarə etməyə məsuldur. Bu direktorluq website yaratmış və onu daimi məlumatlarla təmin edir (bax www.mee.government.bg/offsetp/ offsetp.html ). Bu website aşağıdakı məsələlər üzrə ətrafl ı məlumat verir: • Ofsetlərlə bağlı təlimatlar; • Hökümətin saydığı prioritet iqtisadi sahələrə ofset-xarakterli yatırımlar; • Sənaye sahəsindən və texnoloji səviyyədən asılı olaraq ofset layihələrinin analizinin metodologiyası (onun gətirdiyi faydanı hesablayaraq, və ya ofset öhdəliklərini həyata keçirmək üçün ofsetdən gələn qazancı); • Ofsetdə iştirak etmək istəyən və “ofset alanlar” kriteriyaları təmin edən şirkətlərin siyahısı.2009-cu ilin İyuluna qədər 64 Bolqarstan şirkəti bu siyahıda yer almışdır; • İqtisadiyyat və Enerji Nazirliyi tərəfi ndən bəyənilən ofset təklifl ərinin siyahısı. 2009-cu ilin İyuluna qədər 24 yatırım təklifl əri siyahıya alınmişdır. Yatırımların dəyəri ilə bağlı məlumatlar ictimaiyyətə açıqdır. Hərbi podratçılar özlərinin ofset öhdəliklərini qarşılamaq üçün bu təklifl ərdən bir və ya bir neçəsini götürə bilərlər; • Cari ofset layihələri, onların tam dəyəri və gətirdikləri qazanc ilə (2009-cu ilin iyuluna olan ofset layihələrinin iqtisadi səmərələlik əmsalı onların dəyərinə görə 3:1 nisbətində olmuşdur);
120 Müdafi ə Sektorunda Outsorsinq, Özəlləşdirmə və Dövlət- Özəl Sektor Tərəfdaşlığının Üstünlükləri və Riskləri • Bolqarıstan silahlı qüvvələrini silah sistemləri və avadanlıqla təmin edən hərbi podratçılarla bağlanmış ofset sazişlərinin siyahısı və uyğun ofset layihələri. Hər bir layihənin xalis dəyəri, iqtisadi səmərəlilik əmsalı və ofsetdən gələn qazancı,həyata keçirmə vaxtı,mərhələlər arası nəticələr və hər bir layihənin kicik izahatı website- də göstərilir. Bundan əlavə, website uyğun hesabatlara və konfrans materiallarina da çıxış üçün ünvanlar göstərir. Geniş məlumatlar Bolqar dilində verilib. Ən mühüm informasiyalar İngilis dilində də aşağıdakı ünvanda hamıya açıqdır www.mee.government.bg/eng/offsetp/offsetp.html . Bütün tenderdə iştirak edənlər, tender qiymətləndirən komissiyalar və uyğun nazirlər daxil, illik maraq toqquşması bəyanatları təqdim etmələri tələb olunmalıdır. Səmərəli Əməliyyat Prosesləri Ofset müqaviləsinin korrupsiya riski, onun dəyərinin əsas müqavilə dəyərindən asılı olaraq proporsional surətdə azalır. Aşağı çəkili,məsələn,ofset sazişi əsas müqavilənin 10-15% -i olursa normal sayılır. Bu nisbət yüksək olduqda korrupsiya riskləri də uyğun olaraq yüksək olur və əlavə tədbirlər görməyi tələb edir. Hökümətin təhcizat idarələri başa düşməlidirlər ki, ofset müqavilələrini hazırlayıb yerinə yetirmək onların özlərinin qəbul etdikləri öhdəlikdir. Ofsetlər sadəcə əsas müqavilələrə “əlavə” deyildir. Ofsetlərlə məşğul olan xüsusi qrup qurulmalı və ofset sazişlərinin hazırlanmasına əsas müqavilə kimi, eyni diqqətin ayrılmasını təmin etməlidir. Əlavə olaraq, aparıcı nazirlik, təhcizat prosesi başlamadan öncə bu işə qarışan nazirliklərin məsuliyyətlərinin dəqiq bölünməsini açıq aydın və yazılı surətdə aydınlaşdirmalıdır(əgər bir neçə na- zirlik bu işə qarışırsa). Aparıcı nazirlik, həmçinin əsas müqavilədən öncəki ofset öhdəliklərini də aydınlaşdırmağı tələb etməlidir.
Müqaviləyə gedən ayrı-ayrı şirkətlər öz şirkətlərindəki qanun və norma- tiv aktları ofset proqramlarına və bu proqramların nəzdində işə cəlb olunan işçilər və məsləhətçılərə tətbiq etməlidirlər. İndiki zamanda görünür bunu heç kim etmir. İkincisi, hərbi şirkətlərin biznes davranışı və biznes etik standartla- rı ofset proqramlarına aid edilməli və uyğun nəzarət də həyata keçirilməlidir. Yüklə 2,99 Mb. Dostları ilə paylaş:
|