MüƏllifdən II
IIFƏSİL, CİNAYƏT-PROSESSUAL QANUNVERİCİLİK VƏ ONUN TƏYİNATI
Yüklə 6,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- IIFƏSİL, CİNAYƏT-PROSESSUAL QANUNVERİCİLİK VƏ ONUN TƏYİNATI
- Mirağa Cəfərqtdiyev
- II FƏSİL CİNA YƏT-PROSESSUAL QANUNVERİCİLİK VƏ ONUN TƏYİNATI
- § 4. Cinayət-prosessual qanunvericiliyin tələblərinə əməl edilməsi
- Cinayət-prosessual qanunvericiliyin tələblərinə ciddi əməl edilməsi Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası ilə hər bir vətəndaşın
IIFƏSİL, CİNAYƏT-PROSESSUAL QANUNVERİCİLİK VƏ ONUN TƏYİNATI edilmiş Qanunda belə “keçid müddəalara” rast gəlirik. Adı çəkilən Qanunda “keçid müddəaları” başlığı altında məhkəmələrin təşkili, hakimlərin fəaliyyəti və sosial təminatı məsələləri öz şərhini tapmışdır. Məsələn, orada göstərilir: 1)
Azərbaycan Respublikasının rayon (şəhər) xalq məhkəmələri və hərbi qarnizon tribunalları bu Qanunun qüvvəyə mindiyi gündən müvafiq olaraq Azərbaycan Respublikasının rayon (şəhər) məhkəmələri və hərbi məhkəmələr adlandırılır; 2)
Qanunda nəzərdə tutulmuş məhkəmələr təşkil edilənədək və yeni prosessual qanunlar qəbul edilənədək qüvvədə olan qanunvericiliklə müəyyən edilmiş səlahiyyətləri həyata keçirirlər; 3)
Bu Qanun qəbul edilənədək seçilmiş Azərbaycan Respublikası məhkəmələri hakimlərinin səlahiyyət müddəti həmin məhkəmələrə yeni hakimlərin təyin olunduğu gündən, işə baxılan müddətdə isə işə baxılıb qurtardığı gündən bitmiş hesab olunur; 4)
hatlan başa çatdıqdan və müvafiq qanun qəbul edildikdən sonra qüvvəyə minir; 5)
Qanunun tələblərinə uyğun təyin edilən hakimlərə aiddir. Yuxarıda misal gətirdiyimiz “keçid müddəalar” doğrudan da çox maraqlı bir şəkildə qəbul olunmuş qanunun həm bütövlükdə qüvvəyə minməsini, həm də onun ayrı-ayrı müddəalarının hansı formada qüvvəyə minməsini bütün incəliyi ilə şərh edirlər. Cinayət prosesi iştirakçılarının hüquqlanm məhdudlaşdıran Azərbaycan Respublikası cinayət-prosessual qanunvericiliyi müddəalannm geriyə qüvvəsi yoxdur. Lakin onu da qeyd edək ki, əgər qanun əməlin kriminallığını aradan qaldınrsa, törədilən əmələ görə qaldırılan cinayət işi xitam edilir. Yeni qanun cəzanı yüngülləşdirirsə, yaxud da cinayət etmiş şəxsin vəziyyətini başqa cür yaxşılaşdırırsa, ibtidai istintaq orqanları və ya məhkəmə yeni qanunla törədilən əmələ hüquqi qiymət verir. Beləliklə, əgər yeni qanun öncə qüvvədə olan qanunla müqayisədə məsuliyyəti yumşaldırsa, ibtidai istintaqda və məhkəmə baxışı zamanı belə qanunla ittiham elan edilir, hökm çıxanlır, həm də cəza təyin edilir.
Mirağa Cəfərqtdiyev Əməlin cinayət olmasını və cəzalanmalı olmasını aradan qaldıran yeni qanun qüvvəyə minənə qədər törədilən cinayətə görə çıxarılan hökm icraya yönəldilmişdirsə, belə şəxs hökmün icrası mərhələsində cəzanı çəkməkdən azad edilir və göstərilən qanun qüvvəyə minən andan şəxs artıq məhkum olmayan şəxs sayılır. Zamanla əlaqədar bir məqama da xüsusi fikir vermək lazımdır. O da ondan ibarətdir ki, ədalət mühakiməsi həyata keçirilərkən sübutların mümkünlüyü həmin anda qüvvədə olan Azərbaycan Respublikası cinayət-prosessual qanunvericiliyinin müddəalarına uyğun olmalıdır. Azərbaycan Respublikası cinayət-prosessual qanunvericiliyinin yeni qəbul edilmiş müddəası sübutların mümkünlüyü şərtlərini əhəmiyyətli dərəcədə dəyişirsə, yeni müddəalara uyğun gəlməyən sübutlar ittihamın əsasını təşkil edə bilməz. 3. Cinayət-prosessual qanunvericiliyin şəxslərə görə qüvvəsi. Şəxslərə görə cinayət-prosessual qanunvericiliyin qüvvədə olması əsaslan cinayət qanununun tətbiqi hallanna müəyyən mənada uyğundur. Cinayət törətmiş şəxslər həmin yerdə qüvvədə olan cinayət və cinayət-prosessual qanunların təsir göstərdiyi əhatə dairəsinə düşmüş olurlar. Burada həm Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 25-ci, həm də Cinayət-Prosessual Məcəllənin 10.2, 11-ci maddələrinin müddəaları əsas götürülür. Konstitusiyanın 25-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş hamının qanun və məhkəmə qarşısında bərabərliyi prinsipinə əsasən, qanunlara riayət etmək hamı üçün məcburidir və hər bir şəxs törətdiyi əmələ görə cavab verməlidir. Törədilmiş qanun pozuntularına görə vətəndaşlığından və ya vətəndaşlığı olmamasından asılı olmayaraq, hamı qanun qarşısında məsuliyyət daşıyır. Beləliklə, insanlann hüquqlarının və azadlıqlannın bərabərliyi dedikdə cinayət mühakimə icraatında iştirak edən bütün şəxslərin eyni prosessual hüquqi qaydalar əsasında hərəkət etməsi kimi başa düşülür. Bununla əlaqədar CPM-in 10.2-ci maddəsində çox aydın şəkildə izah edilir ki, Azərbaycan Respublikasının qüvvəyə minmiş və dərc edilmiş qanunu ilə müəyyən olunan əsaslardan və qaydalardan kənar heç kəsin cinayət təqibi üzrə şübhəli və ya təqsirləndirilən şəxs qismində məsuli)^ətə cəlb edilməsinə, tutulmasına, həbsə alınmasına, axtarılmasına, məcburi gətirilməsinə və digər prosessual məcburiyyət təd
II FƏSİL CİNA YƏT-PROSESSUAL QANUNVERİCİLİK VƏ ONUN TƏYİNATI
[[j j birlərinə məruz qalmasına, habelə məhkum
edilməsinə, cəzalandırılmasına, hüquq və azadlıqlarının digər formada məhdudlaşdınimasma yol verilmir. Bütün bunlan əsas götürərək, cinayət-prosessual qanunvericilik (CPM-in 5, 436-441-ci maddələri) bu Qanunun xarici vətəndaşlar və vətəndaşlığı olmayan şəxslər barəsində qüvvədə olması və tətbiq edilməsi qaydalarını geniş şəkildə şərh edir. Cinayətin törədilməsində şübhə və ya ittiham olunan xarici vətəndaşlar və ya vətəndaşlığı olmayan şəxslər haqqında cinayət-prosessual fəaliyyət Azərbaycan Respublikası cinayət-prosessual qanunvericiliyinin müddəalarına uyğun həyata keçirilir (CPM, mad. 5). Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı
beynəlxalq müqavilələrlə müəyyən edilmiş diplomatik, habelə digər imtiyaz və toxunulmazlıqlara malik şəxslər haqqında və ya onlann iştirakı ilə həyata keçirilən cinayət-prosessual fəaliyyətin xüsusiyyətləri Cinayət-Prosessual Məcəllənin 436-441-ci maddələrinin müddəalan ilə müəyyən olunur. § 4. Cinayət-prosessual qanunvericiliyin tələblərinə əməl edilməsi Azərbaycan Respublikası cinayət-prosesssual qanunvericiliyinin müddəalan Azərbaycan Respublikasının ərazisində olan bütün fiziki və hüquqi şəxslər üçün məcburidir (CPM, mad. 6). Hüquqa, qanuna hörmət hər bir adamın şəxsi əqidəsinə çevrilməlidir. Qanundan hər hansı şəkildə kənara çıxmaq və ya onun üstündən və yaxud ondan “yan” keçmək cəhdləri heç bir bəhanələrlə əsaslandırıla bilməz. Cinayət-prosessual qanunvericiliyin tələblərinə ciddi əməl edilməsi Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası ilə hər bir vətəndaşın üzərinə müqəddəs vəzifə kimi qoyulmuşdur. Bununla bağlı Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının bir sıra maddələrində (79, 80, 129) qanunlara ciddi əməl edilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Cinayət prosesində qanunlara dürüst və birmənalı şəkildə əməl olunması bilavasitə Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 129- cu maddəsinin tələbindən irəli gəlir. Adı çəkilən maddədə çox ciddi Yüklə 6,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|