MüƏllifdən II

Mirağa Cəfərquliyev 

ğı  hesab  edilməsi  ilə  bağlı  yeni  hallar  üzrə  məhkəmə  aktına  yenidən 

baxmış  Azərbaycan  Respublikası  Ali  Məhkəməsinin  Plenumu 

aşağıdakı qərarlardan birini qəbul edə bilər: 

a)

 

müvafiq  birinci,  apellyasiya  və  kassasiya  instansiyası 

məhkəmələrinin,  habelə  əlavə  kassasiya  qaydasında  hüquq  və 

azadlıqlann  pozulması  ilə  çıxanimış  məhkəmə  aktlarının  tam  və  ya 

qismən ləğv edilməsi və cinayət işinin, məhkəməyədək sadələşdirilmiş 

icraat  materi-  allannın  və  ya  xüsusi  ittiham  qaydasında  şikayət  üzrə 

icraat  material- lannm  yenidən baxılması üçün aidiyyəti üzrə  müvafiq 

birinci  və  ya  apellyasiya  instansiyası  məhkəməsinə  göndərilməsi 

barədə; 

b)

 

kassasiya  instansiyası  məhkəməsinin  qəranmn  və  (və  ya)  əlavə 

kassasiya  qaydasında  çıxanimış  qərann  ləğv  edilməsi  və  yeni  qərarın 

çıxanlması barədə. 

Yuxarıda  şərh  etdiyimiz  prosessual  qayda  İnsan  Hüquqlan  üzrə 

Avropa 

Məhkəməsi 

tərəfindən 

Azərbaycan 

Respublikasının 

məhkəmələrində cinayət təqibi üzrə icraat zamanı, “İnsan hüquqlanmn 

və əsas azadlıqlann müdafiəsi haqqında” Konvensiyanın pozulduğunun 

müəyyən edilməsi ilə əlaqədar hüquq və azadlıqlann pozulması ilə bağlı 

yeni hallar üzrə işə yenidən baxmaqla əlaqədar icraata da aiddir. Belə ki, 

yuxanda  şərh  etdiyimiz  halla  bağlı  məhkəmə  aktına  yenidən  baxmış 

Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin Plenumu aşağıdakı 3 (üç) 

qərardan birini qəbul etmək səlahiyyətinə malikdir: 

a)

 

müvafiq  birinci,  apellyasiya  və  kassasiya  instansiyası 

məhkəmələrinin,  habelə  əlavə  kassasiya  qaydasında  hüquq  və 

azadlıqlann  pozulması  ilə  çıxanimış  məhkəmə  aktlarının  tam  və  ya 

qismən ləğv edilməsi və cinayət işinin, məhkəməyədək sadələşdirilmiş 

icraat  materi-  allannın  və  ya  xüsusi  ittiham  qaydasında  şikayət  üzrə 

icraat  material- lannın  yenidən baxılması üçün aidiyyəti üzrə  müvafiq 

birinci  və  ya  apellyasiya  instansiyası  məhkəməsinə  göndərilməsi 

barədə; 

b)

 

kassasiya  instansiyası  məhkəməsinin  qəranmn  və  (və  ya)  əlavə 

kassasiya  qaydasında  çıxanimış  qərann  ləğv  edilməsi  və  yeni  qərann 

çıxanlması barədə. 

Yuxarıda  şərh  etdiyimiz  prosessual  qayda  İnsan  Hüquqlan  üzrə 

Avropa 

Məhkəməsi 

tərəfindən 

Azərbaycan 

Respublikasının 

məhkəmələrində cinayət təqibi üzrə icraat zamanı “İnsan hüquqlanmn 

və əsas azadlıqların müdafiəsi haqqında” Konvensiyanın pozulduğunun 

mü- 

---

XX FƏSİL XÜSUSİ İCRAA TLAR 

əyyən edilməsi ilə əlaqədar hüquq və azadlıqların pozulması ilə bağlı 

yeni hallar üzrə işə yenidən baxmaqla əlaqədar icraata da aiddir. Belə ki, 

yuxarıda  şərh  etdiyimiz  halla  bağlı  məhkəmə  aktına  yenidən  baxmış 

Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin Plenumu aşağıdakı 3 (üç) 

qərardan birini qəbul etmək səlahiyyətinə malikdir: 

a)

 

müvafiq 

birinci,  apellyasiya  və  kassasiya  instansiyası 

məhkəmələrinin,  habelə  əlavə  kassasiya  qaydasında  hüquq  və 

azadlıqlann  pozulması  ilə  çıxanimış  məhkəmə  aktlarının  tam  və  ya 

qismən ləğv edilməsi və cinayət işinin, məhkəməyədək sadələşdirilmiş 

icraat materiallarının və ya xüsusi ittiham qaydasında şikayət üzrə icraat 

materiallarının yenidən baxılması üçün aidiyyəti üzrə müvafiq birinci və 

ya apellyasiya instansiyası məhkəməsinə göndərilməsi barədə; 

b)

 

CPM-in  421.1.2  və  421.1.3-cü  maddələrində  nəzərdə  tutulmuş 

hallarda kassasiya instansiyası məhkəməsinin qərannm və (və ya) əlavə 

kassasiya qaydasında çıxarılmış qərann dəyişdirilməsi barədə; 

c)

 

kassasiya  instansiyası  məhkəməsinin  qərannm  və  (və  ya)  əlavə 

kassasiya qaydasında  çıxarılmış qərarın ləğv edilməsi və  yeni qərarın 

çıxarılması barədə. 

Eyni ilə belə bir prosessual qayda CPM-in 455.0.3-cü  maddəsi ilə 

nəzərdə tutulan hallarda başlanmış icraatda Ali Məhkəmənin Plenumu 

tərəfindən  tətbiq  olunur.  Belə  ki,  məhkəmənin  tətbiq  etdiyi  normativ 

hüquqi  aktın  Azərbaycan  Respublikasının  Konstitusiya  Məhkəməsi 

tərəfindən  Azərbaycan  Respublikasının  Konstitusiyasına,  qanunlanna 

və müvafiq icra hakimiyyəti orqanlan tərəfindən qəbul edilən normativ 

hüquqi  aktlara  uyğun  olmadığı  hesab  edilməsi  ilə  əlaqədar  hüquq  və 

azadlıqlann  pozulması  ilə  bağlı  yeni  hallar  üzrə  məhkəmə  aktlanna 

yenidən baxmış Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin Plenumu 

CPM-in 460-cı maddəsinə müvafiq olaraq aşağıdakı qərarlardan birini 

qəbul  edə  bilər:  a)  Azərbaycan  Respublikasının  Konstitusiya 

Məhkəməsi tərəfindən Konstitusiyaya uyğun olmayan normativ hüquqi 

akt  əsasında  birinci,  apellyasiya  və  kassasiya  instansiyası 

məhkəmələrinin aktannm, habelə əlavə kassasiya qaydasında çıxanimış 

qərann  tam  və  (və  ya)  qismən  ləğv  edilməsi  və  cinayət  işinin, 

məhkəməyədək  sadələşdirilmiş  icraat  materiallarının  və  ya  xüsusi 

ittiham qaydasında şikayət üzrə icraat materiallarının yenidən baxılması 

üçün müvafiq olaraq birinci və ya apellyasiya instansiyası məhkəməsinə 

göndərilməsi barə- 

---

m 

Mirağa Cəfərquliyev 

də;  b) CPM-in  421.1.2 və  421.1.3-cü  maddələrində  nəzərdə tutulmuş 

hallarda kassasiya instansiyası məhkəməsinin qərannm və (və ya) əlavə 

kassasiya  qaydasında  çıxarılmış  qərann  dəyişdirilməsi  barədə;  c) 

kassasiya  instansiyası  məhkəməsinin  qərannm  və  (və  ya)  əlavə 

kassasiya  qaydasında  çıxanimış  qərarın  ləğv  edilməsi  və  yeni  qərann 

çıxarılması barədə; ç) birinci, apellyasiya və ya kassasiya instansiyası 

məhkəməsinin aktlarının, yaxud əlavə kassasiya qaydasında çıxanimış 

qərarın dəyişdirilmədən saxlanılması barədə. 

Hüquq  və  azadlıqların  pozulması  ilə  bağlı  yeni  hallar  üzrə  icraatı 

nizamlayan  cinayət-prosessual  qanunvericiliyin  müvafiq  normalannm 

tətqiqi  onu  deməyə  əsas  verir  ki,  doğrudan  da  adı  çəkilən  icraatın 

mövcudluğu,  onun  tətbiqi  ilə  bağlı  təminatlann  CPM-də  dəqiq  və 

konkret  şərh  edilməsi  respublikamızda  insan  hüquq  və  azadlıqlannm 

qorunmasında və eyni zamanda pozulmuş hüquq və azadlıqların bərpa 

olunmasında əvəzsiz bir rol oynayacaqdır. 

§ 3. Yeni açılmış hallar üzrə icraat 

Yeni  açılmış  hallara  görə  məhkəmənin  hökm  və  ya  qərarlanna 

baxılması qanuni qüvvəyə minmiş hökmün və ya qərarın qanunsuz və 

əsassız  çıxarılmasına  səbəb  olan  və  işin  istintaqı  və  məhkəmə  baxışı 

zamanı  mövcud  olan,  lakin istintaq  aparan şəxsə və  ya  işə  mahiyyəti 

üzrə baxan məhkəməyə məlum olmayan yeni hallann aşkar edilməsi ilə 

əlaqədar  olaraq  baş  verir.  Kassasiya  və  əlavə  kassasiya  qaydasında 

icraatda olduğu kimi  yeni açılmış hallar üzrə icraatın da predmeti-  ni 

qanuni  qüvvəyə  minmiş  hökmlər  və  qərarlar  təşkil  edir.  Həmin 

məhkəmə  aktlarının  yoxlanılması  ümumi  qaydalara  əsasən  eyni 

məhkəmə  orqanlan  tərəfindən  həyata  keçirilir.  Qanun  hər  iki  halda 

məhkum olunanın vəziyyətinin yaxşılaşdırılması istiqamətində ittiham 

hökmünün  və  digər  məhkəmə  aktlannm  yenidən  baxılmasını  heç  bir 

müddətlə  məhdudlaşdırmır. Bütün bunlarla  yanaşı  yeni açılmış hallar 

üzrə  işlərə  baxılmasının  əsaslan,  işə  kassasiya  və  əlavə  kassasiya 

qaydasında baxılması əsaslarından ciddi surətdə fərqlənir. Yeni açılmış 

hallar üzrə işlərə baxılması üçün əsaslar hökmün və ya qərarın əsas- 

---