Məsləhət görülən ədəbiyyat
Abdullayev A. Nitq mədəniyyəti və natiqlik məharəti haqqında. Bakı: 1968.
Makarenko A.S. Seçilmiş pedaqoji əsərləri. I-II cild. Bakı: Maarif, 1983, 1988.
Основы педaгогического мастерства. Под ред. И.А.Зязюна, Москва: Просвещение, 1989.
Mövzu №9. Tərbiyəçinin peşə keyfiyyətləri
“Tərbiyəçi bağçain canı və camaatın çırağıdır. O, öz peşəsini sevməli, uşaqlərini övladı kimi istəməli, xeyir verən biliklər aşılamaqla əhalinin rəğbət və məhəbbətini qazanmalıdır”.
F. Köçərli
Cəmiyyətimizin müasir inkişaf mərhələsində Tərbiyəçinin üzərinə mühüm vəzifələr və məsuliyyət düşür. Bu gün parta arxasında əyləşən hər bir bağçali bir neçə ildən sonra müstəqil həyata atılacaq və cəmiyyətin ümumxalq həyatında fəaliyyət göstərəcəkdir. Buna görə də Tərbiyəçinin başlıca vəzifələrindən biri məhz gənc nəsli gələcək həyata hazırlamaqdır. Bu işi isə yüksək pedaqoji ustalığa, hərtərəfli hazırlığa və dərin peşə keyfiyyətlərinə malik olan əsl Tərbiyəçilər müvəffəqiyyətlə həyata keçirə bilərlər. Görkəmli Azərbaycan maarifçisi və ictimai xadimi S.M.Qənizadə yazırdı: “Tərbiyəçilik dünyanın ən nəcib peşələrindən biri, bəlkə də, birincisidir. Bağ bağbansız keçinə bilmədiyi kimi bəşəriyyət də Tərbiyəçisiz keçinə bilməz. Hünərli usta dəmirdən səbr ilə misri qılınc yona bildiyi kimi yaxşı Tərbiyəçi də kəctab millətdən xoşbəxt cəmiyyət hazırlayır”.
Pedaqoji ustalıq geniş məfhumdur. Tərbiyəçinin peşə fəaliyyətində bütün uğurlar onun məhz pedaqoji ustalığının olmasında, uğursuzluqları isə bu ustalığın çatışmamasındandır. Buna görə də Tərbiyəçinin həm bir şəxsiyyət kimi, həm də peşəkar kimi bütün müsbət keyfiyyətlərini onun pedaqoji ustalığı ilə əlaqələndirsək səhv etmərik.
Tərbiyəçinin pedaqoji ustalığı dərin məzmunlu və geniş sahəli elə bir problemdir ki, ona yiyələnmək, öz işinin əsl ustası olmaq hər bir Tərbiyəçi üçün uğurdur, şan-şöhrətdir. Pedaqoji ustalıq–Tərbiyəçilik fəaliyyətində səriştəlilik, bacarıqlılıq, mahirlik deməkdir. O, Tərbiyəçinin dərin nəzəri biliyi ilə praktik fəaliyyətinin üzvi vəhdətinin birləşməsindən yaranan elə bir sənətkarlıqdır ki, burada artıq onun bütün xüsusiyyətləri–bacarıq və qabiliyyətləri, şəxsi keyfiyyətləri özünü göstərir. Buna görə də “Pedaqoji ustalığı – peşə fəaliyyətinin özünütəşkilini yüksək səviyyədə təmin edən şəxsiyyətin kompleks xüsusiyyətləri kimi başa düşmək lazımdır”.
Bəs bu xüsusiyyətlər hansılardır? Tərbiyəçi şəxsiyyətində hansı xüsusiyyətlər vardır (olmalıdır) ki, bunlar onu usta Tərbiyəçi səviyyəsinə, pedaqoji ustalığa malik olan bir novator Tərbiyəçi yüksəkliyinə qaldıra bilsin?
Aparılmış bir sıra pedaqoji, psixoloji tədqiqatlarda Tərbiyəçilərin pedaqoji ustalığını şərtləndirən bir sıra xüsusiyyətlər vardır. Tərbiyəçinin peşə fəaliyyətində bunların da hər birinin öz rolu və funksiyası vardır. Bu xüsusiyyətlərin təsnifatında ziddiyyətli fikirlər olmasa da bəzi müəlliflərin (məsələn: V.A.Slastenin, V.A.Kan-Kalik, A.İ.Şerbakov, N.Kazımov, Ə.Ə.Əlizadə, M.Həmzəyev, İ.Musayev və b.) söylədikləri fikirlər arasında bir sıra fərqli cəhətlər vardır.
Görkəmli rus pedaqoqu F.İ.Yankoviçin 1776-cı ildə Venada çap etdirdiyi “Əl kitabı”, həmçinin onun öz həmkarları ilə birlikdə 1783-cü ildə yazdıqları “Xalq bağçainin birinci və ikinci dərəcəli Tərbiyəçininə rəhbərlik” əsəri Tərbiyəçinin peşə keyfiyyətlərini xarakterizə etmək baxımından faydalıdır. “Rəhbərlik” dörd hissədən ibarətdir. Onlardan biri belə adlanır: “Tərbiyəçinin adı, keyfiyyətləri və əxlaqı haqqında”.
Bu hissənin bəzi yerlərinin bu günümüzlə səsləşdiyini və dəyərini saxladığını nəzərə alaraq onu aşağıda veririk:
Dostları ilə paylaş: |