qədər, kiçik məktəbli və yeniyetməlik
yaş dövrlərinin öz im-
kanları vardır.
Aydın məsələdir ki, senzitiv yaş dövrü hələ öz-özlüyündə
qabiliyyətlərin inkişaf səviyyəsini müəyyən etmir.
Bunun üçün
məktəbəqədər və ya kiçik məktəbli yaşı dövründə müvafiq qa-
biliyyətin inkişafı üçün əlverişli pedaqoji şərait yaradılmalıdır.
Senzitiv yaş dövrlərinin imkanlarından vaxtında səmərəli isfıfadə
edilmədikdə, bu sonralar qabiliyyətin inkişafı prosesində
müəyyən çətinliklərin əmələ gəlməsi ilə nəticələnir.
Kiçik yaşlı uşaqlarda qabiliyyətlərin parlaq təzahür
halları və ya vunderkind uşaqlar haqqında.
Yüksək adlı qabiliyyətlərə malik olan uşaqlar haqqında
psixoloqiyada çoxlu faktlar toplanmışdır. Öz həmyaşıdlarını xeyli
ötüb keçən vunderkind uşaqlar belə hallara misal ola bilər.
Almanca vunder-qəribə, kind-uşaq deməkdir. Mədəniyyət
tarixində sonralar görkəmli yazıçı,
bəstəkar, alim və s. kimi
tanınmış çoxlu vunderkind uşaqdar məlumdur.
Psixoloji ədəbiyyatda belə uşaqlardan biri haqqında aşa-
ğıdakı məlumata rast gəlirik: 7,5 yaşında 1 sinifdə oxumağa
başlamış , 2-3 gündən sonra onu ll-ci sinifə, 10 gündən sonra III
sinifə, ikinci rübdən etibarən isə V sinifə keçirmişlər.14-15
yaşında M.Lomonosov adına Moskva Dövlət universitetinin
tələbəsi olan çoxlu belə uşaqlar məlumdur.
Lakin
bununla belə, bu uşaqların çoxu sonralar adi adamlar
olurlar. Bu görəsən nə ilə əlaqədardır? Sualın cavabı aydındır:
vunderkind uşaqları çox vaxt düzgün tərbiyə etmir-lər.
Valideyinlər və tərbiyəçilər vunderkind sözünün bəzən birinci
tərəfinə (vunder-qəribə) xüsusi
diqqət yetirdikləri halda, ikinci
tərəfinə (kind-uşaq) əhəmiyyət vermirlər. Halbuki bu son dərəcə
maraqlı hadisədə ən başlıca cəhət
məhz vunderkind sözünün
ikinci tərəfi ilə bağlıdır.Vunderkindlər, birinci növbədə uşaqdırlar
və bütün başqa uşaqlar kimi onlar da müəyyən yaş
xüsusiyyətlərinə malikdirlər.
Müəllim və tərbiyəçilər çox vaxt bu cəhəti nəzərə almır,
vunderkind uşaqları az qala qeyri-adi adam kimi təqdim edir,
98
downloaded from KitabYurdu.org
onlarda özləri haqqında düzgün təsəvvür yaratmırlar. Belə tərbiyə
üsulunun nəticələri isə çox vaxt fərəhli olmur.
Dostları ilə paylaş: 
