330
orta günlük 1 mq/m
3
–d n artıq olmamalıdır. CO,
hemoqlobinl birl
r k karboksihemoqlobin m l
g tirir. Qanda karboksihemoqlobinin m l g lm si
prosesi dön n bir prosesdir. CO il n f s alma
dayandıqdan sonra h r 3-4 saatdan bir insan orqanizmi
onun yarısından t mizl nir.
Qazların çoxlu miqdarda karbon oksidind n
t mizl nm si üçün qazların maye azotla yuma v ya
absorbsiya prosesl rind n istifad olunur. Qazların
absorbsiya prosesini h m d bir valentli misin asetat,
formiat v ya karbonat duzlarının su-ammonyaklı
m hlulunun i tirakı il h yata keçirirl r. Mis-ammonyak
m hlullarının uduculuq xass l rini artırmaq üçün prosesi
a a ı temperaturda (0 -25
0
C) v yüks k t zyiqd (10 –
30 MPa) aparırlar. Proses kompleks mis-ammonyak
birl
m l rinin m l g lm sin
saslanır.
Cu(NH
3
)
n
OOCH+CO
⎯→
←
[
Cu(NH
3
)
n
CO
]
OOCH (8.62)
Absorbsiya prosesl rini doldurmalı skrubberl rd
aparırlar. Desorbsiya 80
0
C temperaturda, atmosfer v ya
a a ı t zyiql rd aparılır. Desorbsiya zamanı ayrılan CO
konversiya prosesin qaytarılır. Bu halda qazların
t mizl nm d r c si yüks k olur, lakin proses çox yer
tutur v xeyli ammonyak itkisi il xarakteriz olunur. Buna
331
gör d hal-hazırda sas n katalitik hidrogenl
dirm
(metanla dırma) üsulundan istifad olunur. Bundan
ba qa atmosfer atılan CO-nun qar ısını almaq üçün
karbon oksidinin yandırıcı qur ularından istifad olunur.
8.6.1. Mis-alüminium-xlorid m hlulu il karbon
oksidinin (CO) absorbsiyası.
Bu üsul qazın t rkibind oksigen v çoxlu miqdarda
karbon dioksidi olanda t tbiq olunur. Proses mis v
alüminiumun tetraxlorid qarı ıq duzunun müxt lif
aromatik karbohidrogenl rd m hlulu il karbon oksidinin
kompleks
m l g tirm sil kimy vi absorbsiyaya
saslanır. Mis-alüminium-xlorid m hlulunun i tirakı il
tullantı qazlarının karbon oksidind n(CO) t mizl nm
prosesinin texnoloji sxemi
kil 8.25-d göst rilmi dir.
Qabaqcadan qurudulmu qazlar regenerasiya olunmu
m hlulla suvarılan 1 absorberin verilir. 1 Absorberind n
çıxan karbon oksidi il doydurulmu
m hlul 2
qızdırıcısında 100
temperaturuna q d r qızdırılaraq 3
aralıq desorberin gönd rilir. 3 desorberind t zyiq 0,25
MP h ddind saxlanılır. 3 desorberi desorbsiya
prosesind ayrılan regenerasiya olunmu CO–nun
uducu m hlulu il suvarılır. Qism n regenerasiya olunan
m hlul 4 istid yi diricisini ke
r k 5 regeneratoruna daxil
332
olur. 5 regeneratorunda m hlulun 135–180°
temperaturda regenerasiyası ba verir. Sonra
regenerasiya olunan m hlul 5 regeneratorundan
götürül r k yenid n 1 absorberin v 3 desorberin
veril r k dövr etdirilir. 5 regeneratorunun yuxarısından
çıxan regenerasiya qazları 6 soyuducusunda soyudulur
v sonra da t rkibind olan uducu m hluldan ayrılmaq
üçün 7 çökdürücüsün verilir. Qaz axınından ayrılan
h lledici (toluol) 7 çökdürücüsünd n ayrılaraq uducu
m hlulun hazırlanması sistemin gönd rilir.
333
8.7. Uçucu h lledici buxarlarının adsorbsiyası.
Üzvi h lledicil rin rekuperasiyası h m iqtisadi, h m d
ekoloji baxımdan
h miyy t malikdir. H lledici
buxarlarının tullantıları onların saxlanması v texnoloji
prosesl rd istifad olunması zamanı
m l g lir.
Onların rekuperasiyası üçün adsorbsiya üsullarından
daha geni istifad olunur. H lledici buxarlarını h r hansı
1
I
5 VII
V
3
2
IV
VI V
7
6
kil 8.25. Misalüminiumxlorid(CuAICI
4
) m hlulunun
i tirakı il tullantı qazlarının karbon oksidind n
(CO) t mizl nm si prosesinin texnoloji sxemi.
1 – absorber; 2 – qızdırıcı; 3 – aralıq desorberi; 4– isti-
d yi dirici; 5 – regenerator; 6 – soyuducu; 7 –
çökdürücü; I – t mizl n c k qaz; II – t mizl nmi qaz;
III – buxar; IV – kondensat; V – CO; VI – su; VII –
uducu m hlul; VIII – regenerasiya olunan uducu m hlul.
II
VIII
III IV
IV III
4
334
xırda m sam li adsorbentl rl (aktivl
dirilmi kömür,
silikogel, seolitl r, m sam li ü
v s.) tutmaq olar.
Lakin hidrofob adsorbentl rd n olan aktiv kömür bu
m s l nin h llind daha üstün hesab olunur:
t mizl n c k buxar-hava v ya buxar-qaz qarı ı ının
nisbi n mliyinin 50%- q d r oldu u halda bel n mlik
praktiki olaraq üzvi h lledici buxarlarının uduculuq
qabiliyy tin t sir göst rmir. Aktivl
dirilmi kömürd n
istifad ed n adsorbsiya qur ularının s m r liliyi
t mizl n c k qazın t rkibind olan uçucu üzvi h lledici
buxarlarının qatılı ından asılıdır. Uçucu üzvi h lledici
buxarlarının udulma prosesini stasionar (sabit, d yi m z,
h r k tsiz, h mi
bir yerd olan) qaynar v sıx h r k t
ed n uducu lay üz rind aparmaq olar, lakin istehsalat
t crüb sind vertikal, horizontal v ya halqa
killi
adsorberl rd yerl
dirilmi stasionar adsorbent laylı
rekuperasiya qur ularından daha geni istifad olunur.
Vertikal tipli adsorberl r ad t n m hdud buxar-hava
(buxar-qaz) qarı ıqlarının t mizl nm sind , horizontal v
halqa
killi adsorberl rd n is bir qayda olaraq yüks k
sür tli (on v yüz min kubmetr saat sür ti il ) qaz
axınlarının emal olunmasında istifad olunur. Uçucu
h lledici buxarlarından emal olunan axınların daha d rin
Dostları ilə paylaş: |