MüNDƏRİcat giriş. Birinci bölmə: pedaqoji elmin nəZƏRİ-metodoloji
Yüklə 3,23 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- MÖVZU haqqında şagirdlərdə qabaqcadan təsəvvür yaratmaq (oxumaq üçün əvvəlcədən ədəbiyyat da tövsiyə etmək olar)
dair mövcud mülahizələr arasındakı faktı tutuşdurmaqla müqayisələr aparır və nəticənin doğru olub-olmadığını nəzərə almadan qəfil olaraq öz qənaətlərini söyləyirlər. Fikir sıçrayışı metodundan istifadə yolu ilə məşğələ aparmağı dərsin qarşısına məqsəd qoyan müəllim interaktiv ardıcıllığı gözləməlidir. 1.
2.
(oxumaq üçün əvvəlcədən ədəbiyyat da tövsiyə etmək olar), 3.
Şagirdin fikir sıçrayışı ilə söylədiklərini qeydə almaq. a.
Fikrin dəyişməsinə heç bir cəhd göstərməmək. b.
Şagird düşüncəsinə tam sərbəstlik vermək. Heç bir düzəliş aparmadan mövzu ilə bağlı fikirlərinə gələni söyləməyə imkan və şərait yaratmaq.
Fikir yaxud ideyanın məntiqini yasaq etmək. q. İdeyanın yeniliyini, özünəməxsusluğunu dəyərləndirmək. d.
Deyiləni təkrar etməmək. e.
Danışanm sözünü kəsib hay-küy salmamaq. ə. Səmimiliyi gözləmək. Qarşılıqlı nəzarətin həyata keçirilməsinin üstünlükləri çoxdur. Sorğunun bu növünü tətbiq etməzdən qabaq cavablara qiymət vermək bacarığını inkişaf etdirmək üçün şagirdlərlə hazırlıq işi aparılır. 1. Müəllim müəyyən mövzu və məsələlər üzrə qarşılıqlı yoxlama aparacığım xəbər verir. Sinif müəllimlərə və şagirdlərə bölünür. Bir parta arxasında oturanlar müxtəlif rollarda (biri müəllim, o biri şagird) çıxış edirlər. 2. Şagirdlər öz müəllimlərinə cavab verirlər. Başqalarına mane olmamaq üçün cavab verənlər astadan danışmalıdırlar. Şagirdlər cavab verəndən sonra qiymətləndirmə aparılır. Qiymətlər yazılı da ola bilər. Bu məqsədlə fərdi uçot vərəqi (kortoçka) açmaq lazımdır. Qiymət verərkən sinifdə münaqişəli vəziyyətin yaranmasına yol verilməməlidir. 3. Şagirdlər rollarını dəyişə bilərlər. Şagird rolunda çıxış edənlər müəllim rolunda çıxış edirlər. Şagirdlərin yerlərini də dəyişmək olar. Bu cütlər arasında gərginlik yaranan zaman edilir. Hər dərsdə cütlərin yerini dəyişmək yaxşı olar. Bu ünsiyyət dairəsini genişləndirməyə kömək edir. Bu, müəllim tərəfindən yaxşı hazırlanan zaman az vaxt tələb edir. Dərsdə qarşılıqlı nəzarətlə bərabər sorğunun aşağıdakı başqa 173
növlərini də tətbiq etmək lazımdır. Yazı taxtasınm yanında şifahi cavab vermək, mətndəki fikirləri danışmaq, özünü qiymətləndirmə və s. buna misal ola bilər. Əgər müəllim sinfi idarə edə, intizamı yarada bilmirsə, qarşılıqlı nəzarətdən istifadə etmək olmaz. İntizamlılıq şəraitində şagirdlər başqa işlərlə məşğul ola bilərlər. Əgər interaktiv metod düzgün təşkil olunarsa qurularsa, onda qayda-qanunu təmin etmək asan olar.
Pedaqoji texnologiyalar Ölkəmizdə həyata keçirilən təhsil islahatlarının tələblərinə müvafiq olaraq Yeni Təhsil sisteminin yaradılması artıq zərurətə çevrilmişdir. Bu zərurətdən irəli gələn vəzifələrdən biri də Milli Təhsil sisteminin yaradılmasıdır. Bunun üçün həyata keçirilən ən uğurlu işlərdən biri də yeni pedaqoji texnologiyaların bir sistem halında formalaşdırılması, təlönilləşdirilərək tətbiq edilməsindən ibarətdir olmuşdular. Məlum olduğu kimi istər sovetlər dövründə, istrəsə də müstəqillik qazandığımız ilk illərdə
bütün təlim-tərbiyə müəssisələrində pedaqoji texnologiyalardan istifadə olunmuşdur. Lakin həmin texnologiyalar təlim-tərbiyənin primitiv prinsiplər, üsullar, vasitələr və metodikalar toplusundan ibarətdir. İllər keçdikcə onların bir qismi stereotiplərə çevrilmişlər. Lakin təhsilin milli və ümumbəşəri inkişaf tendensiyası, habelə pedaqoji investisiyaların inkişaf ilə, bağlı olan elmi-texniki tərəqqinin nailiyyətləri bütün ölkələrdə olduğu kimi Azərbaycanda da yeni pedaqoji texnologiyaların tətbiqi imkanlarının üzə çıxarılmasını qarşıya təxirəsalmmaz vəzifə kimi qoymuşdur. Texnologiya, ümumi halda təlim və təhsilin ən yeni, ən səmərəli, ən ardıcıl umumpedaqoji metodlarından, prinsiplərindən, tələblərindən, innovativ əsaslarından, əyani texniki vasitələrindən, günün tələbləri səviyyəsində istifadə etməklə yüksək hazırlığa malik olan, nümunəvi mənəvi-əxlaq normaları özündə, əks etdirən şəxsiyyətlərin yetişdirilməsini özündə səciyyələndirən elmi nəzəri və praktik cəhətdən əsaslandırılmış fəaliyyət sistemlərindən biridir. Texnologiya yunan sözü olub (Yunanca techno-sənət, ustalıq, bacarıq, logos isə elm-nəzəriyyə mənalarmı verir) istehsal 174 prosesində hazır məhsul almaq üçün işlədilən xammal, material və yarımfabrikatların emalı, hazırlanması, aqreqat halının xassələrinin, formasının dəyişdirilməsi metodlarının məcmusu başa düşülür (Bax, ASE, Bakı, ASE-nin, Baş Redaksiyası, 1986. səh.221) Nəzərdən keçirilən digər ensiklopedik nəşrlərdə də təxminən buna bənzər şərhlər verilir. Araşdırılan mənbələrdən aydın olur ki, texnologiya tətbiq olunan ən yeni metodlar əsasında görülən işin səmərəsini artırmağa xidmət edən fəaliyyət növüdür. Pedaqoji prosesdə tətbiq edildikdə isə həmin texnologiya böyük bir fəaliyyət sisteminə çevrilir. Texnologiya ümumi halda ətraf aləmin öyrənilməsi və mənəvi dəyişikliklərin aparılması, materiallar istehsalı və mənəvi dəyərlər sisteminin formalaşdırılması ilə bağlı insanlar tərəfindən tətbiq olunan, elmi, praktiki cəhətdən əsaslandırılmış fəaliyyət sistemidir. İstehsal sferasında texnoloci yanaşma materiallar istehsalı sənayesində elmin son nailiyyətlərinin tətbiqi nəticəsində keyfiyyətli maddi nemətlər istehsalı üçün tətbiq olunan texnologiyaları özündə cəmləşdirir. Təhsildə, təlim-tərbiyə prosesində texnologiyanın və texnoloji yanaşmanm inkişiaf istiqaməti olub, böyük elmi və təcrübi əhəmiyyət kəsb edir. Hazırda təhsil sistemində texnologiya terminini işlənilməsinə və başa düşülməsinə münasibətlərdə müxtəlif meyllər, yanaşmalar mövcuddur. (BaxıA.Mehrabov, Ə.Abbasov, Z.Zeynalov, R.Həsənov, Pedaqoji texnologiyalar, Bakı, Mütər- cim, 2006.səh.9) Göründüyü kimi, texnologiyalar pedaqoji prosesdə fənn müəllimləri və digər mütəxəssislər tərəfindən pedaqoji prosesin səmərəliliyini yüksəltməyə xidmət edən və həm nəzəri, həm də praktik cəhətləri əsaslandırılması və tətbiq olunması zəruri sayılan ən nümunəvi fəalyyiət sistemidir. Hansı ki, bu sistemin təlim, tərbiyə, təhsil, üçün səciyyəvi sayılan növləri, tipləri, formaları mövcuddur. Yəni istər təlim texnologiyan, istər tərbiyə texnologiyaları, istərsə də təhsil texnologiyaları üçün səciyyəvi sayılan komponentlər mövcuddur. Bu komponentlər içərisində, «metotexnolo- giya», «makrotexnologiya», «mezotexnologiya» və «mikrotexnolo- giya»lar daha geniş təhlil olunur. Metatexnologiya sosial-pedaqoji səviyyədə təhsil sahəsində sosial siyasəti həyata keçirməyə imkan verən ümumpedaqoji (ümumdidaktik, ümumtərbiyə) texnologiyadır. Belə texnologiyala 175 Yüklə 3,23 Mb. Dostları ilə paylaş:
|