____________Milli Kitabxana____________
37
xəbərdən cənab Raffaelli də təəccüblənmişdir. O dedi ki, söhbət təqvimin
yalnız bir neçə günlüyə təxirə salınmasından gedir.
Bununla bərabər, mən cənab Raffaelliyə də demişəm, bu gün burada
bildirirəm ki, hamının xəbəri olsun: əlbəttə, iyulun 4-də Gəncədə baş vermiş
hadisələrdən sonra Azərbaycanda daxili siyasi vəziyyət mürəkkəbləşmişdir,
amma heç vəchlə demək olmaz ki, sabitlik yoxdur, buna görə də problemi
həll etmək olmaz, yaxud bu məsələlərin həlli üçün şərait yoxdur. Çünki biz
Azərbaycanda vəziyyətə tamamilə nəzarət edirik.
Azərbaycan ictimaiyyətinə məlum olduğu kimi, biz Dağlıq Qarabağ
bölgəsində hərbi əməliyyatlarla bağlı məsələlərlə də fəal məşğul oluruq.
Buna görə də bunların hamısı məsələni uzatmaq üçün, yaxud da onun həllini
ümumən pozmaq üçün sadəcə olaraq hiylə-kələkdir, nə isə məharətlə
düşünülmüş bəhanələrdir.
Qısa məlumatı bitirərək bildirmək istəyirəm ki, bu gün yekun söhbətimiz
əməli şəkildə və qarşılıqlı anlaşma ruhunda keçmişdir. Biz hiss etdik ki,
Minsk konfransı, cənab Raffaelli, onun nümayəndə heyətinin üzvləri nəzərdə
tutulmuş planın və hazırlanmış cədvəlin yerinə yetirilməsinin təmin
olunmasını ürəkdən istəyirlər. Biz hər halda, ümid edirik - danışıqları da
məhz belə, böyük ümidlə başa çatdırdıq ki, iyulun 16-da Vyanada bu məsələ
çox ciddi şəkildə- müzakirə olunacaqdır. Mən də belə düşünürəm ki, cənab
Raffaelli və ümumən ATƏM Ermənistan Respublikasının rəhbərliyi ilə əlavə
danışıqlar aparacaqlar ki, biz Minsk konfransının məramının bu arada yerinə
yetirilməsinə nail ola bilək, çünki il yarımdan çox işləyən nümayəndə
heyətinin fəaliyyətinin hələlik bir nəticəsi yoxdur.
Respublikamız üçün isə çox vacibdir ki, bu nəticələr olsun. Zənnimcə, bu,
ATƏM-in, Minsk konfransının və Birləşmiş Millətlər Təşkilatının nüfuzu
üçün də eyni dərəcədə əhəmiyyətlidir.
Srağagün Ermənistan prezidenti Levon Ter-Petrosyanla telefon söhbətim
zamanı – söhbət cənab Raffaellinin yanında gedirdi - o da əmin etdi ki,
Minsk konfransının məramının həyata keçirilməsi üçün hər cür səy göstərir.
Biz buna ümid edirik. Mən bununla da öz məlumatımı bitirirəm.
İndi buyurun, suallarınızı verin.
Fərid Qəhrəmanov, "Aзeрбaйджaн" qəzeti: - Cənab Raffaelli, Sizə
müraciət edirəm. Sizcə, Bakı - Yerevan - Bakı -Ağdam - Xankəndi və geriyə
- Bakıya səfərinizin ATƏM tərəfindən təsdiq olunmuş planını erməni
tərəfinin pozmasına necə baxmaq olar?
M.Raffaelli:
Dağlıq Qarabağ nümayəndələrinin irəli sürdükləri
müddəaları, dəlilləri, təbii ki, nəzərə aldıq, lakin, bunu prezident Əliyev də
bilir. Azərbaycan tərəfindən məqbul sayıla bilməyəcək heç bir alternativ
addım atmadıq. Əlbəttə, biz hər hansı yoldan istifadə etməyə hazır olmalıyıq,
lakin elə etməliyik ki, bu, Azərbaycan hökumətinin razılığı ilə olsun. Bu
həqiqətdir, Ağdamda olarkən gördüm ki, orada mina problemi ümumiy-
____________Milli Kitabxana____________
38
yətlə yoxdur. Əlbəttə, mən digər tərəfdə nə olduğunu deyə bilmərəm, orada
olmamışam. Yalnız öz qeydlərimi deyə bilərəm. Mühüm olanı budur ki, siyasi
məzmun kəsb etmək qorxusu olan problem - necə ki, yaxın keçmişdə baş
vermişdi - Azərbaycan hökumətinin çevikliyi və digər tərəfdən Ermənistan
hökumətinin buna hazır olması sayəsində aradan qaldırıldı. Başqa sözlə, çeviklik
çox zaman irəlini görmək bacarığı, yəni üzdən getmək yox, problemin
mahiyyətinə varmaqdır.
Ə l i s ə f t ə r H ü s e y n o v, "Azərbaycan Ordusu" qəzeti: Sualım cənab
Raffaelliyədir. Cənab Raffaelli, bundan əvvəl dediniz ki, indiki müharibədən
çıxmağın yeganə vasitəsini sülh yolunla görürsünüz. Lakin bir problem də var:
Əgər iki dövlət müharibə aparırsa, həqiqi sülhdən o zaman danışmaq olar ki,
məsuliyyət dəqiq müəyyənləşdirilmiş olsun, həmin müharibədəki təcavüzkar tərəf
və təcavüzə məruz qalan tərəf müəyyən edilsin. Bu müharibə beş ildən artıqdır ki,
davam edir və dünyanın heç bir nüfuzlu dövləti, nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlar, o
cümlədən də sizin təmsil etdiyiniz ATƏM Ermənistanı təcavüzkar kimi tanımaq
üçün heç bir səy göstərməmişdir. İndiki səfəriniz zamanı cəbhə bölgələrinə
getmiş və ermənilərin Azərbaycana qarşı törətdikləri vəhşilikləri görmüsünüz.
Qarşıdakı görüşlərinizdə, gələcək beynəlxalq müşavirələrlə Ermənistanın
təcavüzkar tərəf kimi tanınması üçün, heç olmasa bundan sonra, hansısa bir
təşəbbüs göstərəcəksinizmi?
M.R a f f a e l l i: Əgər kim isə vasitəçi rolunu yerinə yetirirsə, bu zaman
kimin birinci, kiminsə ikinci başlaması barədə siyasi xarakterli qiymət verilmir.
Çünki burada siyasi diskussiyadan, qarşılıqlı ittihamlardan söhbət gedir və o
zaman ki, faktları təkzib etmək olmaz, onda müvafiq təşkilatların qətnamələri
mövcuddur. 822 nömrəli qətnamə bu tipli qətnamələrə misaldır. Mənim roluma
gəldikdə isə, bu, Təhlükəsizlik Şurasının üzvünün rolu deyil, mövqeləri
yaxınlaşdırmaq, cari problemlərin həllini tabe etmək məqsədi daşıyan konfransın
sədri roludur. O ki qaldı erməni birləşmələrinin Kəlbəcərdən çıxarılmasının
zəruriliyinə, bu məsələlə iki mövqe yoxdur. 822 nömrəli qətnamədə aydın deyilir
ki, qoşunlar bu rayondan çıxarılmalıdır. Bizim planımız qoşunların çıxarılmasını
birinci addım kimi təsdiq edir və biz bu mövqedə qalırıq.
Tomas Qolts, "N y u - Y o r k t a y m s" qəzeti: Azərbaycan parlamentinin
başçısı Heydər Əliyev Ermənistan silahlı qüvvələrinin Azərbaycan ərazilərini
işğal etdiyini öz çıxışlarında dəfələrlə demişdir, Siz bu ifadə ilə razısınızmı?
M.R a f f a e l l i: Sualın cavabı çox sadədir. Bu ifadəyə mənim münasibətim
belədir: Hazırda bu fikri təsdiq etmək qeyri-mümkündür. Bizim belə bir planımız
var: Müşahidəçilərin əsas işi ondan ibarət olacaq ki, əgər onlar Azərbaycan
ərazisində xarici orduların olduğunu təsdiq edərlərsə, onda bu xarici ordular
həmin ərazini tərk etməlidirlər. Lakin xarici ordular ümumi ifadədir. Biz buraya
həm xarici ölkələrin ordularını, Həm də muzdluları aid edirik.