____________Milli Kitabxana____________
552
Bildiyiniz kimi, Azərbaycan Ermənistanla müharibə vəziyyətindədir, demək
olar, altı ildir Ermənistan tərəfindən hərbi təcavüzə məruz qalır. Bu müharibə
Azərbaycanın iqtisadiyyatına da, ərazi bütövlüyünə də çox böyük ziyan vurmuş,
çoxlu insan qırılmışdır. 20 min nəfərdən artıq adam həlak olmuş, hazırda
Azərbaycan ərazisinin 20 faizi Ermənistan silahlı birləşmələrinin işğalı altındadır.
Sülhsevər təşəbbüslərimizə baxmayaraq, bu münaqişənin aradan qaldırılmasında
beynəlxalq təşkilatların, o cümlədən BMT Təhlükəsizlik Şurasının, ATƏM-in və
onun Minsk qrupunun iştirakına baxmayaraq, müharibə dayanmaq bilmir, buna
görə də biz NATO ilə əməkdaşlığa başlayarkən, "Sülh naminə tərəfdaşlıq"
sənədini imzalayarkən bunu əsas tuturuq ki, öz məqsədlərimizi həyata keçirmək
üçün yeni imkanlarımız yaranacaqdır. Məqsədlərimiz isə münaqişənin dincliklə
aradan qaldırılmasından, atəşin və bütün hərbi əməliyyatların
dayandırılmasından, işğal olunmuş Azərbaycan ərazilərindən Ermənistan silahlı
birləşmələrinin çıxarılmasından, Azərbaycanın
ərazi bütövlüyünün və
sərhədlərinin toxunulmazlığının təmin edilməsindən ibarətdir. Əlbəttə, bu
prosesdə Dağlıq Qarabağın azlıq təşkil edən erməni əhalisinin müdafiəsi və
təhlükəsizliyinə təminat və Dağlıq Qarabağ üçün muxtariyyət statusuna
baxılmasının mümkünlüyü də nəzərdə tutulur.
Biz bütün bu mülahizələri əsas tutaraq, qərar qəbul etdik və bu gün
Azərbaycan Respublikası adından "Sülh naminə tərəfdaşlıq" sənədini imzaladıq.
Mən NATO-nun iqamətgahında aparılmış danışıqlar və söhbətlərdən, burada
əhatə olunduğumuz dostluq şəraitindən, görüş və söhbətlərimiz zamanı aşkara
çıxardığımız qarşılıqlı anlaşmadan məmnunam. Mən ondan məmnunam ki,
Azərbaycan bu sənədi imzalamışdır. Baş katibin müavini bildirmişdir ki,
Azərbaycan bu proqrama qoşulan 15-ci ölkə olmuşdur, Sovet İttifaqının keçmiş
respublikaları arasında isə sənədi imzalayan 4-cü ölkədir.
Biz NATO ilə əməkdaşlığa böyük ümidlər bəsləyirik. Mən də əminəm ki,
ümidlərimiz özünü doğruldacaqdır.
İndi isə suallarınıza cavab verməyə hazıram.
S u a l: Canab prezident, Sizə iki sualım var. Birincisi, mən o qədər də
təsəvvür elə bilmir və başa düşmürəm ki, Dağlıq Qarabağla münaqişənin
həlli üçün NATO tərəfindən hansı xüsusi təşəbbüslər gözləmək olar.
Bununla əlaqədar Sizdən soruşmaq istərdim: NATO-da görüşlərinizdə bu
problemin nizama salınması üçün NATO-nun göstərə biləçəyi diplomatik və
ya hər hansı digər səylər müzakirə edildimi?
İkinci sual. Bir neçə ay bundan əvvəl mətbuatda xəbər verildi ki, Rusiya
Federasiyası Sizə təzyiq göstərmək üçün, Sizin ölkənizi bəzi məsələlərlə,
xüsusən neftlə bağlı məsələlərlə Rusiya Federasiyası ilə ittifaqı bərpa etmək
məçburiyyətində qoymaq üçün Ermənistan Respublikasının Sizin ölkənizlə
münaqişəsində ona qeyri-rəsmi yardım göstərir və arxa durur. Bu
informasiya nə dərəcədə
doğrudur?
____________Milli Kitabxana____________
553
C a v a b: Əvvəla, Ermənistanla Azərbaycan arasında münaqişənin həllində
NATO ilə əməkdaşlığımızın nə kimi imkanlar açdığını sizin təsəvvürünüzdə
canlandırmağınız üçün mən sizdən xahiş edərdim ki, NATO blokuna daxil olan
dövlətlərin başçıları tərəfindən yanvarın 10-da qəbul edilmiş sənədin özü ilə tanış
olasınız. Orada çox dəqiq müddəalar var və onlar ümid etməyə imkan verir ki,
"Sülh naminə tərəfdaşlıq" proqramında bizim iştirakımız Ermənistanla
Azərbaycan arasında münaqişə ilə bağlı məsələlərin müzakirəsində NATO-nun
iştirakına şərait yaradır. Mən bu mövzuda uzun-uzadı danışmaq istəməzdim.
Sizdən sadəcə olaraq xahişim budur ki, bu sənədi oxuyun, bütün bunlar orada çox
dəqiq şərh edilmişdir.
Yeri gəlmişkən, təxminən yarım saat bundan əvvəl, NATO baş katibinin
müavini ilə mən NATO iqamətgahında müxbirlərin suallarına cavab verərkən baş
katibin müavini həmin suala aydın cavab verərək dedi ki, Ermənistan ilə
Azərbaycan arasında Dağlıq Qarabağ üstündə münaqişə ilə əlaqədar
Azərbaycanla məsləhətləşmələrə NATO elə indinin özündə də başlaya bilər.
O ki qaldı Ermənistanın Azərbaycakla münaqişəsində Rusiyanın Ermənistana
köməyi, Azərbaycana təzyiq göstərmək, o cümlədən də neftlə bağlı problemlərə
görə təzyiq göstərmək istəməsi barədə ikinci suala, bir şey deyə bilərəm:
Ermənistan ərazisində Rusiyanın qoşunları, hərbi bazaları var. Azərbaycan
ərazisində Rusiya qoşunları yoxdur. Ermənistan ilə Azərbaycan arasında
müharibə gedir. Döyüşlər bir gün belə ara vermir. Ermənistan ərazisi isə hər
halda çox da geniş deyil, Azərbaycan ərazisindən üç dəfə kiçikdir. Odur ki,
özünüz nəticə çıxarın.
S u a l: Cənab prezident, Siz öz çıxışınızda qeyd etdiniz ki, müharibə
ölkənizə, o cümlədən də onun iqtisadiyyatına olduqça böyük ziyan
vurmuşdur. Bununla əlaqədar maraqlanmaq istərdim, bu müharibə Sizin
neft məhsullarının ixraçına necə və nə dərəcədə təsir göstərmişdir? Bu
sahədə vəziyyəti əks etdirən hər hansı rəqəmlər misal gətirsəniz, minnətdar
olaram. Bir də, müharibə Qərbin neft şirkətləri ilə hər hansı bağlaşmalar
imzalanmasına nə dərəcədə təsir göstərmişdir?
C a v a b : Həqiqətən, müharibə Azərbaycan iqtisadiyyatına böyük ziyan
vurmuşdur və ziyan vurmaqladır. Bir təsəvvür edin ki, ölkə ərazisinin 20 faizi
işğal altındalır, bu torpaqlar isə bərəkətli torpaqlardır. Azərbaycanın həmin
bölgələrinin ərazisində iri sənaye və kənd təsərrüfatı müəssisələri yaradılmışdı.
Həmin rayonlardan olan bir milyon qaçqın respublikanın digər bölgələrində
yerləşdirilmiş və olduqca ağır sosial-iqtisadi vəziyyətdədir. Siz bu ziyanın
miqyasını təsəvvürünüzdə canlandıra bilərsiniz - milyardlarla dollar məbləğində
ziyan vurulmuşdur. O ki qaldı müharibənin neft sənayesinə ziyan vurması barədə
sualınıza, deməliyəm ki, bizim neft sənayesinin müəssisələri döyüş əməliyyatları
zonasında deyildir, buna baxmayaraq, əgər ölkə müharibə vəziyyətindədirsə,
müharibə, Azərbaycanda olduğu kimi, iqtisadiyyatın bütün sahələrinə, əlbəttə,
təsir göstərir.