ATALAMAX
(Dırnıs) – yumaq. –Əkin vaxdı biz
əvvəlcən yeri suynan atalayırıx.
ATAMA (Gömür) – d
öşəmənin altından atılan tir. –
Atamanı atıp sora polu vırarıx.
ATDAMAX
(Naxçıvan) – təmizləmək. –Maşı,
mığəşəri atdamamış pişirmərix' biz.
ATDIX
(Diyadin, Şərur) – qırılmış, parçalanmış buğda
d
ənəsi.
ATDÖŞÜ (Şada, Türkeş) – tələm-tələsik. –Elə atdöşü
g
əldilər getdilər heş bilmədim.
ATICI (K
əngərli, Şahbuz, Şərur) – keçə toxuyan. –
Q
əşəx' atıcıydı onun bibisi. Elə gözəl keçə toxuyurdu ki. İmdi
d
ə qoyuplar muzeyə o:n toxuduğu keçəni.
ATILAMA (
Ağbulaq, Badamlı, Kolanı, Türkeş) – suda
çalınmış qatıq. –Qatığı suynan qarışdırırıx olur atılama.
ATIN HƏYBƏSİ (Sələsüz) – yəhərə keçirilən ikigözlü
heyb
ə.
ATMA
(Şahbuz, Ordubad) – ev tikərkən damın üstunə
qoyulan tir. -Q
utarıplar deməy olar, atmaları atırdılar o gün
m
ən gedəndə.
Kürd
əmir şivələrində də atma eyni mənada işlənir.
ATUDAN (
Havuş, Mahmudkənd, Maxta, Oğlanqala,
Zeyv
ə) – acgöz. –Bı Səməd elə atudan adamdı ki, dünyaları
yes
ə doymaz.
ATÜSDÜ (
əksər şivələrdə) – tələsik. –Gördüm diyəsən
biz
ə də gələcəx'lər başdadım tez atüsdü bir şey hazırramağa.
28
AV
(Hacıvar, Nehrəm) – dağ qoçu. –Nehrəm
dağlarında iki av vırdım.
AVADANNIX
(Naxçıvan) – abadlıq. –Bı seldən so:ra
əv-eşix'də avadannıx qalmadı ta.
AVARAGOR
(Culfa,
Naxçıvan)// AVARAKAR
(Ordubad) –
işsiz, boş-bekar. –Nə vaxda qədər belə avaragor
g
əzəssən? Bir işin qurpunnan tut da.
AVARTDAXLANMAX (
Güney Qışlaq, Qızıl Qışlaq)
–sünbüll
əmək.
AVAZIMAX
(Naxçıvan) – rəngi qaçmaq. –Ya:nnan
yel ötm
əmiş bi də baxırsan ki, irəngi avazıdı.
Bu söz T
əbriz və Zəngilan şivələrində alazımaq
variantında işlənir (3, s.21).
AVDIX (
əksər şivələrdə) – qatığa su, göyərti, xiyar
qatıb, içinə çörək döğrayıb yeyilən yemək. -Geşmişdə avdığı
seyinn
ən bir yiyərdix' bir oturuma. Ən çox da yayda, isdidə
yeyilir.
AVƏRDƏ//AVARDA (Naxçıvan, Şahbuz) – açıq. –
Girdim, baxdım kin, qap-baca avərdə, evdə də heş kim yoxdu.
AVIRT (
əksər şivələrdə) – yanaq. –Maşallah ona
noolup avırtdarınnan qan damır.
Bu söz türk dilind
ə avurt, türkmən, özbək dillərində
ovurt, xakas dilind
ə ort, yakut dilində omurt formasında işlənir
(7, s.292).
AVIRTDAX (Bab
ək, Kəngərli, Sədərək) – kök adam.
–
Avırtdax kök adama diyərix'.
29
AYAX
(Naxçıvan) – uzaq, kənar. –Nafcığan mərkəzdən
ayaxdı.
AYAMA (
əksər şivələrdə) – ləqəb. –Ayamasız adam
çox az olurdu
əvvəllər.
AYAMDA-SAYAMDA
(Naxçıvan) – hərdənbir, ayda-
ild
ə bir dəfə. –Heç olmuya bir ayamda-sayamda bizi yada
salgin
ən.
AYANAT
(Culfa, Şərur) – kömək. –Hökmət ma:
ayanat eliyir.
AYIN-
ŞAYIN (Babək, Naxçıvan, Şahbuz) – durduğu
yerd
ə. –Ayın-şayın otduğumuz yerdə birdən halı qarışdı.
Bu söz
ə Meğri şivələrində də eyni mənada rast gəlirik
(3, s.30).
AYQAX
(Naxçıvan) – təlxək. –İndi də sünnətdərdə
ayqax g
ətirmək mod tüşüp.
AYNIMAX (K
əngərli, Naxçıvan, Sədərək, Şərur) –
bekarlamaq, işi bitmək. –Qoy bir başım aynısın gələciyəm sizə.
AYRANAŞI (əksər şivələrdə) – qatıqdan hazırlanan
soyuq yem
ək. –Yayın xorəyi ayranaşıdı da, eliyəsən sərin-sərin
yiy
əsən.
AYTAZ
(Payız) – gecə dükan gözətçisi.
AZQINTI (Bab
ək, Naxçıvan) - əsli-kökü bilinməyən. –
Bı azqıntını hardan tapıb gətimisən axı aləmi vırdı bir-birinə.
AZMAN//ƏZMAN I (Babək, Şahbuz, Şərur) –
dördillik axta qoç.
30
AZMAN II (Bil
əv, Bist) – böyük, nəhəng. –Azman bir
adamıydı, hammımız qorxardıx onnan.
Azman birinci m
ənada Zəngilan şivələrində, ikinci
m
ənada isə Bakı dialektində mövcuddur (3, s.32).
31
Bb
BAB (
əksər şivələrdə) – tay, bərabər. –O mə:m babım
d
əyil.
BABALIN YUMAX (
əksər şivələrdə) – böhtan atmaq.
–M
ən babal yumaxdan qorxuram, yalannan bir söz
d
ə:mmənəm.
BABATDAŞMAX (Babək, Naxçıvan, Şahbuz, Şərur) –
yaxşılaşmaq, sagalmağa başlamaq. –İndi birəz babatdaşıp
şükür.
BAD (
əksər şivələrdə) – təndirin hissəsi. –Baddarı yaxşı
hazırramasan təndir yaxcı çıxmaz.
B
ərdə və Basarkeçər şivələrində də bad sözü eyni
m
ənada qeydə alınmışdır (3, s.33).
BADAR
(Naxçıvan) – nazik, uzun, suvarılmayan yer.
BADBUDU
(Şərur) - qızardılmış qarğıdalı dənələri.
BADKEŞ (Şahbuz) – xəstədən qan almaq üçün
buynuzdan hazırlanan alət.
BADRİC (Ordubad)// BADİRİNC (Naxçıvan) – bitki
adı. –Badric şəfalı otdu, çox şeyə xeyiri var.
BAFA I (Biç
ənək, Güney Qışlaq, Qızıl Qışlaq) – bir
oraq ağzı qədərində biçilən taxıl.
BAFA
II (Naxçıvan, Şahbuz) – vəfa. –Əvladın bafası
yoxdu, ay bala.
BAĞA (Sədərək, Şahbuz) – atın ayağında əmələ gələn
şiş. –Atın əyağında şiş çıxır, ona deyirix' bağa.
32
Dostları ilə paylaş: | 
