Neft maşinqayirma klasteri: beynəlxalq təCRÜBƏNİn təDQİQİ
Yüklə 499,89 Kb. Pdf görüntüsü
|
18
təşkilatların rolu aydın təsəvvür edilir. Klaster gözədəyən daxili dinamikaya nail olmaq üçün əlaqədar sahələrin tərkibindən bir çox iştirakçılarının cəlb edilməsi və müəyyən kritik kütlənin nail olmasında ehtiyacı vardır. Hal-hazırda klaster inkişafının dünya təcrübəsi göstərir ki, onların inkişafının sürətləndirilməsində klasterin mərkəzi seqmentinin fəaliyyəti ilə əlaqədar elmi və təhsil sahələri xüsusi çəki oynayır. Bununla əlaqədar olaraq Tümen maşınqayırma klasterinin başa çatdırılmasında müasir elmi-təhsil komplekslərinin yaradılmasının dəstəyinə birinci dərəcəli diqqət ayırmaq lazımdır. Sənayecə inkişaf etmiş ölkələrdə müxtəlif adlarla mövcud olan eyni zamanda kadr tərkibinin rotasiyası və sənaye üçün yüksəkixtisaslı mütəxəssislərlə hazırlanmasının çoxpilləli strukturları ilə təminatla yüksəksəmərəli elmi təşkilatlar olaraq elmi-təhsil kompleksləri universitetlər və sahəvi elmi-tədqiqat institutlarının potensialının birləşdirilməsi aləti çıxış edir. Elmi-təhsil kompleksin əsasında üç struktur vahidinin birləşdirilməsi durur: texniki ali təhsil müəssisənin kafedrası, texniki ali təhsil müəssisənin tərkibinə daxil olan elmi-tədqiqat institutu və sahəvi institut. Tümen şəhərində sahəvi elmin təmərküzləşməsinin kifayət qədər yüksək dərəcəsi vardır. 32 elmi-tədqiqat təşkilatlarından 12-si neftqaz mövzusu üzrə ixtisaslaşır. Buna görə onların iştirakı ilə elmi-təhsil kompleksinin yaradılması neftqaz ixtisaslaşmanın maşınqayırma klasterinin kadr potensialı və innovasiya istiqamətliliyini ciddi gücləndirə bilərdi. Yuxarıda sadalanmış struktur vahidlərinin birləşdirilməsi xarici
kontragentlərə nisbətdə bütöv vahid qismində çıxış edən və hər biri vacib rol oynayan elmi-təhsil kompleksinin bütün tərkib hissələri struktur vahidlərinin fəaliyyətinin ümumi rəhbərliyi, funksional razılıq və koordinasiyası deməkdir. Ali təhsil müəssisənin kafedrasına cavan mütəxəssislərin daimi axını, onların ilkin təlimi, gələcək yönləndirilməsi və elmi fəaliyyət üçün seçimin təmin edilməsi məsələsi ayrılmışdır. Ali təhsil müəssisənin tərkibinə daxil olan elmi-tədqiqat institutu (mərkəzi) tələbə və aspirant işlərinin çərçivəsində yeni fikirlər generasiya edən və yeni işləmələr formalaşdırılan ilkin poliqon funksiyasını yerinə yetirir; burada elmi kadrların ixtisaslaşması və seçimi davam edir. Sahəvi institut uzunmüddətli əsasda elmi kollektivləri formalaşdırır və bütün elmi-təhsil mərkəzi 19
üçün həmçinin istehsalat müəssisələrilə “əks əlaqə” funksiyasını yerinə yetirərək elmi işləmələri sənaye tətbiqinə qədər çatdırır. Əlaqəli sahələrin müəssisələrinin siyahısına birinci növbədə Cənub vilayətində məhsulları neftqaz maşınqayırma məhsullarının hazırlanması üçün
şirkətləri cəlb etmək məqsədəmüvafiqdir. Misal üçün şirkətlə Strategiyada Cənub vilayətində şotland firması “Rabberatkins LTD”-nin lisenziyası üzrə neftqaz sənayesi üçün zavodlarda istehsal edilən avadanlığın komplektləşdirilməsi üçün rezin-texniki məhsulların – stasionar və çıxarılan pakerlər, neftin nəqli üçün porşenlər, mərkəzləyici plastinlər, rezin araqatlar, qurğunun arxa hissəsinin komponentləri, yüksək temperatur və təzyiqdə iş üçün quyuların rezin elementləri, iskənə elementləri, karotaj sistemləri və s. – istehsalının yaradılması imkanının baxılması təklif edilmişdir. Bundan başqa vilayətin ərazisinə neftqaz
istehlakçıları neftqazservis şirkətləri olan neftqaz boru kəmərlərində sementləşdirmə, stimullaşdırma və digər işlərin yerinə yetirilməsi üçün ixtisaslaşdırılmış kimyəvi əlavələrin (aşqarların) “Obins LTD” şirkətilə (Böyük Britaniya) birgə istehsalatın təşkil edilməsi fikri aktualdır. Klasterdə qarşılıqlı əlavəedici təsərrüfat subyektlərinin kritik kütlənin mövcudluğu kiçik ölçülü çevik firma və ehtiyatlarının iri təchizatçıları arasında daimi yenilənən əlaqələri formalaşdırmaq və uzun müddət qoruyub saxlamaq imkanını verir. Klaster əmələ gəlməsinin ən vacib elementi olaraq əsas məhsulların istehlakçıları klasterlərin əsas tiplərinin qurulması konfiqurasiyasını müəyyən edir.
20
konfiqurasiyasında yaradılmışdır. Belə əmələ gəlmənin mövcud olan qurulma tipologiyasına müvafiq olaraq “peyk” klasterinin zavodları həm eyni texnoloji zəncirdə digər müəssisələr, həm də Cənub vilayətində öz rəqiblərindən nisbətən müstəqil olmuşdur. Bundan başqa müəssisələr – “peyklər” arasında rəqabət fərqli məhsul növlərinin istehsal etdiyinə görə də məhdudlaşdırılmışdır.
baxmayaraq ki, onların burada nümayəndəliyinin ərazinin klaster inkişafının sürətləndirilməsi üçün bundan sonra da genişləndirmək lazımdır, klaster əmələ
Klaster əmələ gəlməsinin parametrlərinin qiymətləndirilməsini M.Porterlə işlənib hazırlanmış “Daymond” modelinin (şək. 1.3.) əsasında aparmaq olar. Şirkətlə hesablanmışdır ki, bu modelə fin ekspertlərlə əlavə daxil edilmiş “Beynəlxalq iş fəallığı” amilinin daxil edilməsi belə təhlili daha dəqiq aparmağa imkan verəcək və buna görə o modelin ilkin versiyasına əlavə edilmişdir. “Daymond” modelinə daxil edilmiş (cədvəl 1.2., 1.3.) klasterin vəziyyətinin amillərinin ilkin təhlili göstərdi ki, Tümen maşınqayırma klasterinin fəallaşdırılması, yəni onun bütün struktur elementlərinin geniş daxili qarşılıqlı əlaqənin təşkil edilmiş təşəbbüskar inkişafı və klasterdə mövcud olan biznes- subyektlərin təsərrüfat əlaqələrin dərinləşdirilməsi, Cənub vilayətində fəaliyyət göstərən bütün təsir institutlarının onun klaster inkişafının amillərinin formalaşdırılması və fəallığında əməkdaşlığa strateji məqsədləndirməsi tələb edilir. Rusiyanın dövlət quruluşunun xüsusiyyətlərini nəzərə alaraq ehtimal edilir ki, klasterin başa çatdırılması və fəallaşdırılmasının təşəbbüskarları Tümen vilayətinin
Yüklə 499,89 Kb. Dostları ilə paylaş:
|