Neft-qaz quyularinin tamamlanmasi əlavə material qazima vaxti dağ SÜxurlarinin dağidilmasi

Xarici izafi təzyiq. Sementləmə qurtaran hal üçün izafi xarici təzyiqin epürü hesablanaraq qurulur:

P_x.i.L=10^-6[(ρ_s-ρ_m)z –(ρ_s-ρ_m)h]

P_xz=10^-6·[1,85·10⁴-1,4·10⁴)3000-(1,85·10⁴-1,4·10⁴)1750]=5,6 MPa

Quyudakı səviyyəni azaltmaqla qoruyucu kəməri hermetikliyə yoxlayarkən xarici izafi təzyiqin təyin olunması:

-sementlənməyən sahədə

P_x.i.H=10^-6·ρ_m·H

P_x.i.H=10^-6·1,4·10⁴·1000=14 MPa

P_x.i.h=10^-6·1,4·10⁴·1750-1,0·10⁴(1750-1000)=17MPa

-sementlənmiş sahədə

P_x.i.z=[P_ℓ-10⁶·ρ_su·(3000-1000)]=22MPa

Mənimsəmə zamanı xarici izafi təzyiqin təyini:

-sementlənməmiş sahədə

P_x.i.h=10^-6[ρ_m·h-ρ_su·(h-H)]

P_x.i.h=10^-6[1,4·10⁴·1750-1,1(1750-1500)]=22 MPa

-sementlənmiş sahədə

P_x.i.L=[P_ℓ-10⁶·ρ_su·(L-H)]

P_x.i.L=[42-10⁶·1,1·(3000-1500)]=27 MPa

Quyu istismardan qurtarandan sonra xarici təzyiqin təyin edilməsi:

-sementlənməmiş sahədə

P_x.i.h=10^-6[ρ_m·h-ρ_n·(h-H)]

P_x.i.h=10^-6[1,4·10⁴·1750-0,95(1750-1500)]=22,1 MPa

-sementlənmiş sahədə

P_x.i.L=[33-10⁶·0,95·(3000-1500)]=18,8 MPa

ABC’D’E’G’F’ epürü qurulur (şəkil 9.12).

Şəkil 9.12. İzafi xarici təzyiq epürü.

Daxili izafi təzyiq epürünün hesablanaraq qurulnması. Kəməri daxili hermetikliyə yoxlayan zaman əmələ gələn daxili izafi təzyiqin təyin edilməsi:

-sementlənməmiş sahədə

P_x.i.h=[18,2-10^-6(1,4·10⁴-1,0·10⁴)·1750]=11,2 MPa

-sementlənmiş sahədə

P_x.i.L=18,2+10⁶·1,0·3000-42=6,2 MPa

ABDE epürü qurulur (şəkil 9.13).

Şəkil 9.13. Daxili izafi təzyiq epürü

İstismar kəməri seksiyalarının seçilməsi.İstismar kəmərləri içərisində aparılan texnoloji iş prosesləri zamanı əmələ gələn təzyiqlər əsasında qurulmuş epürün ən böyüyünün qiyməti hesablanmanın aparılması üçün əsas götürülür. Bizim apardığımız hesabatdan göründüyü kimi ən böyük xarici izafi təzyiq quyunun mənimsənilməsində (şəkil 9.12 ABC’D’E’G’F’ epürü) və ən böyük daxili izafi təzyiq isə kəmərin hermetikliyə yoxlanılmasında (şəkil 9.13 ABDE epürü) yaranır. Epürdən göründüyü kimi P_i.x.L=27 MPa olduğundan quyu dibində, yəni məhsuldar layda borular üçün möhkəmlik ehtiyat əmsalı n₁=1,2 qəbul olunur. Bu səbəbdən P_i.x.L=27·1,2=32,4 MPa qəbul edərək hesablama aparılır. Cədvəl 9.7-dən müəyyən edirik ki, 32,4 MPa təzyiqə davam gətirən boru, möhkəmlik həddi E, divarının qalınlığı δ=7,7 mm, diametri 146 mm olan boru seçilir. Seçilmiş borunun P_kr=34,2 MPa olduğundan hesabat üçün tam yararlıdır. Məhsuldar layın qalınlığı 100 m olduğundan birinci bölmənin uzunluğunu 50 m artıraraq 150 m seçirik və onun yuxarı ucu 2850 m-də olur. İkinci seksiyanın seçilməsi üçün n₁=1,0 qəbul edilərək P_i.x.z=27 MPa izafi xarici təzyiqə uyğun gələn borunu əlavə 2-dən seçərkən, onun möhkəmlik qrupu E, qalınlığı δ=7,0 mm, P_kr=27,7 MPa olur.

Borular üçün kritik təzyiqin (P_kr) dartılma yükü ilə birlikdə təsiri aşağıdakı kimi təyin olunur:

burada, P_kr –dartılma nəzərə alınmadıqda borunun kritik təzyiqidir

Q – boruda dartılmadan yaranan yük

Q_a – seksiya gövdəsindəki gərginlik, axıcılıq həddinə çatdıran dartılma qüvvəsidir (Cədvəl 9.8-dən götürülür).

Birinci seksiyanın çəkisi Q=150·q₁=150·0,267=40 kN (q₁– bir metr borunun çəkisidir, Cədvəl 8.8-dən götürülür) müəyyən etdikdən sonra ikinci seksiya üçün, birinci seksiyanın çəkisini nəzərə almaqla tapmaq lazımdır.

Bu qiymətə görə ikinci seksiyanın buraxılma dərinliyi L’₁ =2835 m olur. Bu səbəbdən birinci bölmənin uzunluğu ℓ₁=3000-2835=165 m, çəkisiisə Q’₁=165·0,267=44 kH.

Üçüncü seksiya boruların möhkəmlik qrupu D, qalınlığı δ=7,7 mm olmasını 2800 m dərinlikdə P_kr=26,7 MPa olmasına əsaslanaraq seçilir. Bu səbəbdən ikinci seksiyanın uzunluğu ℓ₂=L’₁-L₂=2835-2800=35 m, çəkisi isə Q₂=35·0,245=8,5 kN.

İndi isə seçilmiş iki seksiyanın çəkisi Q₁+Q₂=8,5+44=52,5 kN olduğundan

Izafi xarici təzyiqlər epüründən 26,4 MPa izafi təzyiq L’₂=2740 m uyğun gəldiyindən ikinci seksiyanın uzunluğu ℓ’₂=2835-2740=95 m, çəkisi isə Q’₂=95·0,245=23,3 kN.

Dördüncü seksiyanın möhkəmlik qrupu D, qalınlığı δ=7,0 mm, P_kr=22,4 MPa, xarici izafi təzyiq epürünə əsaslanaraq L₃=1840 m, L₃=1840m, ℓ₃=L’₂-L₃=2740-1840=900 m, çəkisi isə Q₃=900·0,267=240,3 kN.

tapmaq üçün Q’₁+Q’₂+Q’₃=307,6 kN hesablandıqdan sonra:

Dördüncü seksiyanın dərinliyini bilməklə üçüncü seksiyanın uzunluğunu L’₃=1480 m tapırıq:

ℓ’₃=L’₂-L’₃=2740-1480=1260m, Q’₃=1260·0,267=336,42 kN.

Seksiyaların çəkilərin cəmi

Q’₁+Q’₂+Q’₃=44+23,3+336,42=403,72 kN.

Dördüncü seksiyanın uzunluğunu P_yq=735 kN (cədvəl 8.7) seçərək, dartılmaya görə hesablama aparılır q₄=0,245 kN (Cədvəl 9.11).

ℓ₄=(735/1,15-403):0,245=962 m.

Q₄=235,76 kN.

Seçilmiş dörd seksiyanın ümumi çəkisi

Dördüncü seksiyanın daxili təzyiqini təyin edək.

L₄=3000-165-1260-962=518 m yuxarı borudakı daxili təzyiq P_i.d.518=16,1 MPa.

Cədvəl 9.9-dan P_T-ni , δ=7,0 mm, möhkəmlik qrupu D olan boru üçün P_T=31,8 MPa seçildikdə, borunun ehtiyat əmsalını müəyyən edək:

n₂=P_T/P_i.d2=31,8:16,1=1,97 olur.

Beşinci seksiyanın möhkəmlik qrupu D, qalınlığı δ=7,7 mm, P_yq=823 kN, q₅=0,26kN olduqda

ℓ₅=(823:1,15-639):0,267=287 m; Q₅=76,47 kN

Seçilmiş beş seksiyanın çəkisi

Altıncı seksiyanın möhkəmlik qrupu D, qalınlığı δ=8,5 mm, P_yq=931 kN, q₆=0,292 kN olduqda

ℓ₆=(931:1,15-715,47):0,292=322 m;

Beləliklə, altıncı seksiyanın uzunluğunuℓ₆=231 m kifayət edir, çəkisi Q₆=0,292·231=67,45 kN.

Kəmərin ümumi çəkisi

Cədvəl 9.4

146 mm qoruyucu istismar kəmərinin quruluşu

Seksiyanın N-si	Möhkəmlik qrupu	Divarın qalınlığı, mm	Seksiyaların uzunluğu, m	Seksiyaların çəkisi, kN
1	E	7,7	165	44,00
2	E	7,0	95	23,30
3	D	7,7	1260	336,42
4	D	7,0	962	235,76
5	D	7,7	287	76,47
6	D	8,5	231	67,45
Cəmi			3000	783,4

Seksiyanın hesablanması aşağıdan yuxarıya aparılır.