Nesmelova M. Y. Təşkilatların konfliktologiyası. Dərs vəsaiti
Yüklə 5 Kb. Pdf görüntüsü
|
Danışıqlara hazırlığın məzmunlu tərəfi aşağıdakılardan ibarətdir: problemin təhlil edilməsi, konsepsiya və şəxsi mövqeyin formalaşması, problemin mümkün həll variantlarının müəyyən edilməsi. Danışıqlar faktiki olaraq tərəflərin problemin müzakirəsinə başladığı andan başlanır. Danışıqlar zamanı istiqamətin düzgün götürülməsi məqsədilə danışıqların aparılması zamanı qarşılıqlı təsir prosesinin nədən və hansı mərhələlərdən ibarət olmasını yaxşı bilmək lazımdır. Danışıqların aparılması zaman üç mərhələdən danışmaq olar: • iştirakçıların maraqlarının, konsepsiya və mövqelərinin dəqiqləşdirilməsi; • müzakirə (şəxsi baxış və təkliflərin əsaslandırılması); • mövqelərin razılaşdırılması və sövdələşmələrin işlənib hazırlanması. Maraqların və mövqelərin dəqiqləşdirilməsi zamanı müzakirə edilən məsələ üzrə məlumat qeyri-müəyyənliyi aradan qalxır. Danışıqlar üzrə həmkarla «ümumi dil» tapılır. Problemi müzakirə edərkən əmin olmaq lazımdır ki, hannsı termin altında tərəflər eyni bir heyi baha düşürlər. Dəqiqləşdirmə mərhələsi tərəflərin öz mövqelərini şərh etməsindən (rəsmi təkliflərin verilməsi) və onlar üzrə izahların təqdim edilməsindən ibarətdir. Təkliflər verərkən tərəflər öz üstün cəhətlərini, problemin həlli üçün mümkün vasitələri müəyyən edir. Müzakirə mərhələsi öz mövqeyini maksimum dərəcədə aydın şəkildə əsaslandırmağa yönəldilmişdir. Tərəflərin problemi kompromiss yolu ilə həll etməyə istiqamətləndiyi təqdirdə bu mərhələ xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Müzakirə zamanı opponetə tərəfin hansı güzəştə və nə üçün gedə bilməməsi göstərilir. Müzakirə mövqelərin dəqiqləşdirilməsinin məntiqi davamıdır. Arqumentlərin irəli sürülməsi vasitəsilə müzakirə, həmkarın təklifinin qiymətləndirilməsinə görə çıxışlar zamanı tərəflər nə ilə və nə üçün razılaşmadıqlarını və ya əksinə gələcək müzakirə mövzusu ola biləcəyini göstərirlər. Əgər tərəflər problemi danışıqlar vasitəsilə həll etməyə çalışırlarsa, əsaslandırma mərhələsinin nəticəsi mümkün razılaşma çərçivələrinin müəyyən edilməsi ola bilər. Danışıqların aparılmasının üçüncü mərhələsində tərəflər bir qayda olaraq əvvəlcədən ümumi formulu, sonra isə detalları razılaşdırır. Əlbəttə, qeyd edilmiş mərhələlər həqiqətdə dəqiq olaraq bir-birini əvəzləmir. Tərəflər mövqelərini dəqiqləşdirərək məslələri razılaşdıra və ya xüsusi mütəxəssis qrupları yaradaraq öz nöqteyi nəzərin müdafiə edə bilər. Danışıqların sonunda iştirakçılar bir daha öz mövqelərinin müxtəlif elementlərinin dəqiqləşdirilməsinə geri dönə bilərlər. Lakin, ümumiyyətlə danışıqların məntiqi qorunub saxlanılmalıdır. Onun pozulması danışıqların uzadılmasına və hətta pozulmasına belə gətirib çıxara bilər. Hesab edilir ki, əgər tərəflər hər-hansı bir sənədi imzalamışlırsa, demək danışıqlar boşuna aparılmamışlır. Lakin razılığın mövcudluğu hələ ki, danışıqların müvəffəqiyyətindən, onun olmaması isə hər bir zaman onların boşuna olmasından xəbər vermir. Danışıqların müvəffəqiyyətinin ən mühüm indikatorlarından biri danışıqlar və onların nəticələrinin subyektiv şəkildə qiymətləndirilməsi, problemin həll edilmə səviyyəsi, hər iki tərəfin öz üzərinə götürdüyü öhdəlikləri yerinə yetirməsidir. Danışıqların başa çatmasından sonraməzmunlu və prosesual tərəfləri, daha doğrusu aşağıdakıları müzakirə etmək gərəkdir: • danışıqların müvəffəqiyyətlə bitməsinə nə səbəb olmuşdur? • Nə kimi çətinliylər meydana çıxmışdır və onlar necə aradan qaldırılmışdır? • Danışıqlara haqırhq zamanı nə nəzərə alınmamışdır və nə üçün? • Danışıqlar zamanı opponentin reaksiyası necə olmuşdur? • Danışıqların aparılması təcrübəsindən hansını istifadə etmək olar? 3. Danışıqların texnologiyası - danışıqlar zamanı iştirakçılar tərəfindən həyata keçirilən fəaliyyətlər və onların realizasiya prinsipləridir. O, özündə mövqelərin bildirilməsini, opponent ilə qarşılıqlı münasibətlər zamanı prinsip və taktiki üsulları ehtiva edir. Mövqelərin bildirilməsinin danışıqların iştirakçıları tərəfindən istifadə oluna bilən üç vasitəsini qeyd etmək olar: mövqelərin açıqlanması, mövqelərin qapanması, mövqelərdə olan ümumiliyini qeyd edilməsi, mövqelərdə olan fərqlərin qeyd edilməsi. Çıxış zamanı şəxsi mövqe həmkarın mövqeyi ilə müqayisə olunmadan xarakterizə olunarsa, bu tip fəaliyyət mövqelərin açıqlanması kimi nəzərdən keçirilir. Danışıqların iştirakçısının opponentin mövqeyini tənqid etdiyi zaman biz mövqelərin qapanması halından danışırıq. Əgər iştirakçı iki və ya daha artıq mövqelərin müqayisəsini apararsa, çıxışdı nəyin qeyd edilməsindən asılı olaraq bu hal ümumiliyin və ya fərqlərin qeyd edilməsi hesab edilə bilər. Ümumiliyin qeyd edilməsi və mövqelərin açıqlanması danışıqların «mülayim», kooperativ davranış tərzinin, fərqlərin qeyd edilməsi və mövqelərin qapanması isə - sərt rəqabət tipli tərzin analoqlarıdar. Opponentlə konstruktiv qaşıhqh münasibətlərə malik olmaq üçün danışıqların gedişatı zamanı aşağıdakı prinsiplər tövsiyyə edilə bilər: • Konfrontasiyaya səbəb olan vasitələrdən ilk olaraq istifadə etməmək; • Opponentə diqqətlə qulaq asmaq, onun sözünü kəsməmək; • Danışıqlar zamanı passivlik mövqelərin pis işlənməsindən, onların zəifliyindən, danışıqları aparmaq istəyinin olmamasından xəbər verir; • Partnyoru onun mövqeyinin yanlış olmasına inandırmamaq; • Partnyorun güzəştə getməyə razılaşmasını onun zəiflik göstərməsi kimi qiymətləndirməmək. Mövqeyi obyektiv olaraq güclü olan opponentlə danışıqlar aparmaq olduqca çətindir. Bu halda aşağıdakı tövsiyyələr faydalıdır: • Prinsipə (hüquq normalarına, ədalət prinsiplərinə, bərabərlik prinsiplərinə) müraciət etmək; • Bir tərəf ilə uzunmüddətli «tarixi münasibətlərə» müraciət etmək; • Opponentlə gələcəkdə ola biləcək münasibətlərə müraciət etmək (gələcəkdə əməkdaşlığın faydahhğı); • Müxtəlif məsələləri bir «zərfə» yerləşdirmək. Bir sahədə kifayət qədər zəif olan iştirakçı digər bir sahədə kifayət qədər qüvvətli ola bilər. Bu Yüklə 5 Kb. Dostları ilə paylaş:
|