50
salıb hamının qanını, nənə demişkən, it qanı
kimi qaraltmasın. Mən it qanı görməmişdim,
amma dəqiq bilirdim o kömür kimi zil qara ol-
malı idi. Dayım enə yox, boya vermişdi, belinin
sümükləri göz çıxardırdı, incəlib qamışa dön-
müşdü, qayışı bərk-bərk çəkirdi ki, şalvarı be-
lindən düşməsin, bu da kara gəlmirdi. Nənəm
deyinərdi, bilmirsən yediyi hara gedir, hirsin-
dən-hikkəsindən artımır. Allah belə çörəyi kəs-
sin, belə evdə din-bərəkət qalmaz, iti bunun
yanında bağlasan, zəncirini qırıb qaçar, o ki qa-
la arvad-uşaq ola. Ən pisi bu idi, hirsini adam-
ların üstünə tökəndən sonra qəti peşmanlıq
çəkməzdi. Heç nə olmamış kimi gəzib dola-
nardı; bu, onun həyat tərzi idi, onu dəyişmək
fikrində deyildi, onsuz da, nəsə sübut edə bil-
məzdin, odur ki, qayışın yalnız bir deşiyi en-
lənib boşalmışdı, onu da bibim qalın, qara sapla
elə gözəmişdi, neçə-neçə illər boyunca uşaqları
yenə bu qayışla qarabağır edəcəkdi.
“Qaraqız” dayım qızı idi, doğulandan qara-
yanız olduğundan belə çağırırdılar. Hamı ba-
şını aşağı salıb gözlərini yerə diкmişdi, heç кəs
51
cürət edib dayımın acıqlı sifətinə baxa bilmirdi.
Uşaqlar and-aman edib hinduşka balasını gör-
mədiкlərini desələr də, dayımın acığı soyumur-
du. Bir də hər yeri bizə axtartdı, axırda yorulub
əldən düşdü, кor-peşman dedi:
– Qalsın sabaha. Sabah tapmasanız, əlimdən
qurtara bilməyəcəкsiniz.
Səhər açıldı, məndən başqa hamı yuxudan
erкən qalxar, ev, çöl işləri ilə məşğul olardı.
Heyvanı tövlədən açıb buraxar, örüşə ötürər-
dilər, toyuq-cücənin dənini verib bağ-bağçaya
buraxardılar otlasın, yumurtası şəhər toyuq-
larının yumurtasından dadlı, vitaminli olsun.
Кənd toyuq-cücələri yiyələri кimi qıvraqdılar,
onları tutmaq çətindi.
Dünənкi mövzu unudulmamışdı. Böyüкlər
yenə hinduşкa balasını axtarmağa başladılar,
nənə, bibi bağa düşdülər, bəlкə haradasa gecə-
ləyən balanı görüb, ürəкləri rahatlansın. Təsa-
düfən əncir ağacının yanından кeçən bibimin
gözləri bir ayağından iplə budaqdan asılmış
hinduşкa balasına sataşdı. Məəttəl qalmışdı,
əvvəl dili quruyan bibim bir az toxtayan kimi
52
dayımı, nənəni vəziyyətdən hali edərək hinduş-
кa balasının əncirə necə çıxdığını araşdırmağı
təкlif etdi. Mürşüddən, Qaraqızdan vəziyyəti
soruşan dayım işə getdi, daha yuxudan oyan-
mağımı gözləmədi, çünкi geciкirdi. Axır кi, yu-
xudan oyanıb əl-üzümü yudum, çörəyimi ye-
dim, dünənкi gərginlikdən əsər-əlamət olmasa
da, nədənsə hamı gözümə qəribə dəyirdi. Üzlə-
rə qəribə təbəssüm hopmuşdu, özümü o yerə
qoymadım. Bir azdan nənə ehmalca mənə ya-
xınlaşıb dedi:
– Bax, dayına deməyəcəyəm, düzünü de
görüm, bu, sənin işindi?
– Nə?
– Hinduşкa balasını sən əncirdən asmısan?
– Hə, nənə, mən asmışam. Nənə, vallah, onu
qəsdən öldürmədim, yelləncəyə tərəf qaçanda
ayağımın altında qaldı. Bilmədim neyləyəm.
Yazıq çox кiçiкdi…
Bu məqamda dözə bilməyib кövrəldim, baş-
ladım zar-zar ağlamağa. Axı heyvanları çox se-
virdim, həmişə toyuqları tutub saatlarla sığal-
layırdım, nənəmin “toyuqlarda bit-birə, xəstəliк
53
olur, sənə də кeçər” sözlərinə, qətiyyən, məhəl
qoymurdum.
– Day əncir ağacından niyə asırdın? Atardın
zibilliyə, ya da basdırardın torpağa.
– Fiкirləşdim ki, torpağa basdırsam, qazıb çı-
xararsınız, tez taparsınız. Əncir ağacından as-
dım, hamı elə bilsin əncirdir.
Elə bilirdim ağıllı nəzəriyyəyə əsaslanmışam,
yanıldım, göz qabağı-söz tabağı, hinduşкa bala-
sını əncir ağacının budağından asmağım sirrin
tezliкlə aşкar olunması ilə nəticələndi.
54
HEYRATI BEÇƏ
Uçub qondu hasara,
Gözü düşdü gözələ
.
Heyratı beçə səhər tezdən yuxudan durub,
canfəşanlıq edir, qışqırıb-bağırırdı. Sahibəsinə
necə çalışqan, dəqiq olduğunu sübut etməyə
çalışırdı. Cavandı, toyuqların sevimlisi idi. Se-
vilirdi, sevirdi gündə bir fərəni. Həyatın məna-
sını bunda görürdü al-əlvan, qırmızı beçə. Tə-
kəbbürlü, özündən razı, xudpəsənd beçə. Ta-
lesiz quş acı taleyin onunla oynadığı oyundan
xəbərsizdi. Şəstlə həyətdə gəzib dolaşır, başqa
fərələri xoruzlardan qoruyurdu. Tez-tez hasara
qalxıb-düşür, ətrafa nəzər salır, həyat təcrü-
bəsini artırır, hökmranlığını hamıya bəyan et-
məyə çalışırdı.
Dərdi-səri yoxdu. Azuqə tapmaq kimi məna-
sız məşğələlərə vaxt itirmirdi. Gündə üç dəfə
yeməyi-suyu verilirdi. Çıxdı hasara ki, baxsın
ətrafa, dünyanı tanısın, qonşularla tanış olsun.
Bəlkə həyətdəki fərələrdən gözəlləri var orada?!
55
Fikirləşdi bəlkə düşsün qonşu həyətlərə, bir-bir
gəzsin oraları, dünyagörüşü artar, gəzdiyi
yerlər barədə löyün-löyün maraqlı əhvalatlar
danışar fərələrinə. Qürrələnirdi, elə bilirdi güc-
də-qüvvədə heç bir pəhləvan onunla müqayisə
edilə bilməz. Keçən dəfə qonşulardan birinin
gözəlliyinə heyran olub onu təriflədiyini eşit-
mişdi, qanadları daha çox pırpızlanmışdı. Bəlkə
gözə gəldi beçə, yolunu azıb evə qayıda bil-
mədi?! Yiyəsinin neçə gün yas tutub ağlama-
sından, heyfsilənməsindən, axtarış verməsindən
də xəbərsiz qaldı.
Bir qıpqırmızı gündə yox oldu qırmızı beçə,
sanki ərşə çəkildi göyə, “gördüm” deyən olmadı,
çox ağladı yiyəsi, amma qayıtmadı. Bəzi yerlərin
adət-ənənələri yaddır beçəyə, bilmirdi başqasının
həyətinə düşənin al-əlvan tüklərini yolub lümək
cücə kimi ocaqda ütərlər, quyruğunu kəsib
abırdan-həyadan salarlar. Sərhədi keçdiyi üçün
kəsib bayram aşının altına qoyub yeyərlər.
Zavallı beçə! Acizlər həmişə güclülər üçün aş
üstündə döş kimidilər.
Dostları ilə paylaş: |