Nizami adına ƏDƏBİyyat institutu

рование  и  функционирование  национальных  культур  связано  с 
процессом  извлечения  некоторых  частей  этого  юниверса  как 
культуры  свойственной  данной  группе,  что  позволяет  ее  членам 
отличаться  от  других  групп  имеющих  иные  культуры.  Следо-
вательно,  национальная  культура  это  частица  целого,  прини-
маемая как собственная. Например, частица азербайджанской на-
родной  литературы  из  целого  комплекса  –  мировой  литературы, 
или  азербайджанский  язык  из  целого  комплекса  –  все  другие 
языки мира и т.д. 
Таким образом, при определении культурной идентичности 
индивида  следует  обратить  особое  внимание  на  его  идентифи-
кацию с такими основными элементами культуры как:  
1)
 
Литература.  Имеется  ввиду  идентификация  индивида  с 
литературой какого-либо народа. Прежде всего это, конеч-
но, художественная литература, классика, проза и поэзия, 
творчество  великих  представителей  и  мастеров  слова 
какого-либо народа, например азербайджанского  – (Низа-
ми,  Насими,  Самед  Вургун,  Молла  Панах  Вагиф  и  так 
далее).  Это  может  быть  также  и  популярная,  научная, 
религиозная и другого типа литература, в зависимости от 
интересов какого-либо определенного индивида. 
2)
 
Язык.  Имеется  ввиду  язык  на  котором  говорит  человек. 
Например,  идентифицируется  ли  данный  индивид  с  азер-
байджанским языком, употребляет  ли его в повседневной 
жизни, думает ли на этом языке. 
3)
 
Религия. С какой религией идентифицирует себя индивид.  
4)
 
Обычаи  и  традиции.  Имеются  ввиду  идентификация  ин-
дивида  с  обычаями  и  традициями  какого-либо  народа. 
Празднование праздников, свадебные и похоронные цере-
монии… 
5)
 
Искусство.  То  есть  идентификация  индивида  с  музыкой, 
фильмами,  театральными  представлениями,  устным  на-
родным творчеством и т.д. Например, знание и отношение 
индивида  к  народным  эпосам  «Китаби-Деде  Горгуд», 
«Короглу»,  к  мугаму,  творчеству  ашыгов,  великих  азер-
байджанских композиторов и т.д. 
6)
 
Наука и знания. Знание и идентификация индивида с исто-
рией своей страны. Например с историей Азербайджана и 
т.д. 
Идентификация  индивида  с  этими  основными  элементами 

---

культуры  определяет  силу  культурной  идентичности  индивида. 
Отношение к определенным элементам культуры у каждого чело-
века  может  быть  разным.  Но  в  совокупности  на  основе  именно 
этих  элементов  культуры  в  сознании  индивида  возникает  неко-
торое отличие от чужих и чувство связи с группой своих, а также 
сознание  целостности,  исторической  продолжительности  этой 
группы и ее коллективной филиации (8, 134). 
 
 
ЛИТЕРАТУРА 
 
1.
 
Herder  J.G.,  Przedmowa,  [w:]  tegoż,  Myśli  o  filozofii  dziejów,  przeł. 
J.Gałecki, Warszawa 1962, t. I. 
2.
 
Linton R., The Tree of Culture.1955  
3.
 
Kłoskowska  A.,  Socjologia  kultury,  Wydawnictwo  Naukowe  PWN, 
Warszawa 2007 [za:] E. Tylor, Primitive culture,1896. 
4.
 
Linton  R.,  Kulturowe  podstawy  osobowości,  przeł  A.  Jasińska  –  Kania, 
Warszawa, PWN, 2000. 
5.
 
Wszystkie trzy definicje [w:] A.Kłoskowska, Kultura masowa, Warszawa, 
PWN, 1980. 
6.
 
Kłoskowska A., Kultury narodowe u korzeni, PWN, Warszawa 2005.
 
7.
 
Kłoskowska  A.,  Kultura  narodowa,  w:  Pojęcia  i  problemy  wiedzy  o 
kulturze, pod red. A. Kłoskowskiej, Wrocław 1991. 
8.
 
Kłoskowska  A.,  Tożsamość  i  identyfikacja  narodowa  w  perspektywie 
historycznej i psychologicznej, "Kultura i Społeczeństwo", 1992, nr 1. 
 
 
Samir Səttarov 
 
MƏDƏNİYYƏTİN MÜASİR ANLAYIŞI VƏ İNSANIN MƏDƏNİ 
İDENTİKLİYİNİ MÜƏYYƏN EDƏN ƏSAS ELEMENTLƏRİ
 
 
Xülasə 
 
Bu  məqalədə,  məşhur  alimlərin  əsərlərinə  əsaslanaraq,  mədəniyyət  anlayı-
şının  ən  müasir  və  ən  dəqiq  elmi  tərifi    təqdim  edilib.  Məqalədə  Antonina  Klos-
kovska,  Ralf  Linton,  Florian  Znanetski  və  başqaları  kimi  tanınmış  alimlərin  möv-
qeləri  şərh  olunub.  Burada  mədəni  identikliyin  əsasını  təşkil  edən:  ədəbiyyat,  dil, 
din, adət, incəsənət, elm və bilik kimi mədəniyyət elementlərinə xüsusi diqqət yeti-
rilib.
 
 
 
 
 
 
 

---

Samir Sattarov 
 
THE MODERN NOTION AND BASIC ELEMENTS OF CULTURE,  
WHICH DEFINE THE CULTURAL IDENTITY OF THE INDIVIDUAL  
 
Summary 
 
In  this  article,  basing  on  the  works  of  the  famous  scientists,  we  have 
introduced  the  modern  and  the  most  complete  definition  of  the  notion  about  the 
culture.  İn  the  article  were  introduced  the  positions  of  the  famous  scientists  like 
Anatonina  Kloskowska,  Ralph  Linthon,  Florian  Znanecki  and  others.  A  particular 
attention was paid to the basic elements of culture, on the basis of which is building 
a cultural identity of the individual – they are: literature, language, religion, customs, 
art, science and knowledge.
 
 

---

AZƏRBAYCAN MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASI 
NİZAMİ adına ƏDƏBİYYAT İNSTİTUTUNUN ELMİ ƏSƏRLƏRİ 
“ƏDƏBİYYAT MƏCMUƏSİ”, 2015, № 1 
 
Gülnar QASIMLI 
Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutu 
[e-mail] 
 
MÜSTƏQİLLİK İLLƏRİ POEMALARINDA  
QARABAĞ MÖVZUSU 
 
Açar sözlər: poema, şair, müharibə, şəhid, müstəqillik 
Key words: poem, poet, war, martyr, independence 
Ключевые слова: стихи, поэт, война, гибель, независимость
 
 
Ölkəmizin  əldə  etdiyi  müstəqillik  bütöv  mədəniyyətimiz  kimi, 
ədəbiyyatımıza da  öz  təsirini göstərdi.  “Yeni dövr şeirin məzmun  və 
formasına  dəyişikliklər  gətirməklə  bərabər,  həm  də  onun  tədqiq  isti-
qamətini  dəyişdi,  əvvəlki  poetik  baxışlar  sistemini  təbəddülata  uğrat-
dı” (1, 315). Bu dəyişiklik yalnız şeirdə və kiçikhəcmli janrlarda nəzə-
rə  çarpmadı,  ənənəvi  janrlardan  olan  poemalarda  da  özünü  göstərdi. 
Müstəqillik  əldə  etməyimizlə  Qarabağı  əldən  verməyimiz  üst-üstə 
düşdü. Elə bu səbəbdən də, ədəbiyyatımızın başqa janrlarında olduğu 
kimi,  poemalarda  da  yurd  itkisinin  itirilməsinin  bədii  əksini  görmək 
mümkündür.  Bu  məsələni  ümumiləşdirərkən  tədqiqatçı  Elnarə  Aki-
mova  yazır:  “Qarabağ  dərdi,  yurd  nisgili,  şəhid  olmuş  oğullarımızın 
şanlı  obrazlarının  yaradılması,  düşmən  tapdağında  olan  torpaqları-
mızın  acısı,  Xocalı  faciəsinin  poetik  sözdə  təcəssümü,  müharibə  gö-
rüntüləri yaratmaq meyilləri poemada qabarıqlaşır. Son iki ildə Qara-
bağa, milli ağrılarımıza, şəhid obrazlarının təcəssümünə həsr olunmuş 
bir  sıra  əsərlər  var  ortada  (2,  61).  Müstəqillik  illərində  yazılmış 
poemalarda Qarabağ müharibəsinə ən müxtəlif rakurslardan yanaşılıb. 
Belə  ki,  həmin  əsərlərdə  müharibədən  əvvəlki  Qarabağın  tərənnü-
mündən başlamış müharibənin gedişatında baş verən proseslər qələmə 
alınmış,  ən  nəhayət,  müharibədən  sonrakı  Azərbaycanın  Qarabağsız 
durumu  müxtəlif  məqamlarıyla  ədəbiyyata  gətirilmişdir.  Bir  sözlə, 
müharibənin  bütün  gedişatını  poemalardan  ardıcıl  süjetlə  öyrənmək 
olar.  N.Həsənzadə  müharibədən  əvvəlki  Qarabağın  belə  bir  təsvirini 

---