atəş açıb yüksək səslə qışqırırdı: “Mən Pablo Emilio Eskobar Qaviriyayam! Bu adı
unutmayın! Bütün dünya bu adı tanıyır!”. Bunlar onun dediyi son sözlər oldu.
Əsgərlərin gözünə görünməmək üçün tez otağa daxil olub qapını bağladım.
Qapının iri və möhkəm olması içimdə müvəqqəti rahatlıq yaratdı. Otağın düz
mərkəzinə böyük şəkil qoyulmuşdu. Axı bu, necə ola bilərdi?! İsanın Emmausda
şam yeməyini təsvir edən məşhur şəkil gözümün qarşısında idi. Otağın
divarlarından 8 müxtəlif şəkil də asılmışdı. Onları dünyanın ən məşhur və ən
orijinal saxtakarı çəkmişdi. Bu tabloları gördüyümə inana bilmirdim.
Şam yeməyini təsvir edən şəklə yaxınlaşdım. Bir qədər fikrə getdim. “Bu şəkillərin
Alamo qalasında nə işi var?”, - deyə fikirləşdim. Düşüncələrimə o qədər
qapılmışdım ki, arxamda dayanan insanın fərqinə varmadım. O, bir az da yaxınıma
gəlib pıçıldadı: “Deyəsən, şəkillərim diqqətini çəkib”.
Donub qalmışdım. O, qarşımda dayanmışdı.
Adam: “1947-ci ildə bütün dünya bu şəkilləri və məni müzakirə edirdi. Bu əsərlər
mənim üçün həm utanc, həm də fəxarət səbəbidir”, - deyib məni silkələməyə
başladı. O qədər silkələdi ki, anidən yuxudan ayıldım.
Fəsil 2
İkinci görüş - Bir oyuncağın hekayəsi
“Unutmayın ki, siz etməsəniz, sizin yerinizə bunu mütləq başqa biri edəcək. Həyat
gözləyənləri sevmir. Edənləri sevir.”
Növbəti dəfə ofisə gələndə çox fərqli ab-hava vardı. Burada qızğın iş gedirdi.
Ofisin dəhlizi yenicə gətirilmiş avadanlıq və parçalarla dolu idi. Daxil olduğum ilk
otaqda iki nəfər işləyirdi. Otaqda oyuncaqlar üçün nəzərdə tutulmuş müxtəlif
aksessuarlar yığılmışdı. Hazır olan oyuncaqlar üçün xüsusi rəf qoyulmuşdu. Bu
qeyri-adi oyuncaqlar sürreal və sevimli heyvanlara bənzəyirdi. Uşaqlıqda anamın
işlədiyi oyuncaq fabrikinə tez-tez getdiyim üçün belə oyuncaqların keyfiyyətini və
qiymətini təxmin edə bilirdim. Toğrul işçiləri ilə salamlaşıb məni onlara təqdim
etdi. Sonra mənə tərəf dönüb soruşdu:
-
Necədir? Oyuncaqlar barədə nə düşünürsünüz?
-
Çox fərqli və maraqlıdırlar.
Cavabımdan sonra Toğrul onların hazırlanma prosesi ilə bağlı detalları izah etməyə
başladı. Sən demə, oyuncaqların bir çoxunun skeletini və qəlibini özü
hazırlayıbmış.
“Bu layihəyə hobbi olaraq başlamışdım. Sonradan biznesə çevirdim”, - dedi.
İşçilərin fikirlərini yayındırmamaq üçün Toğrulun şəxsi otağına keçdik. Oyuncaq
qutularının üstündə “Nafantano” yazılmışdı. Bu sözün mənasını öyrənmək istədim:
-
“Nafantano” nə deməkdir?
-
Bu söz ailə adlarımızın ilk hissələrinin cəmidir. Həyat yoldaşım,
oğlum və mən birlikdə “Nafantano” olduq. Başqa adları da yoxladıq, amma
nədənsə bu, daha çox xoşumuza gəldi.
-
Ümumiyyətlə, ideya, dizayn və konsept olaraq çox gözəl düşünmüsünüz.
Toğrul sözlərimdən sonra fikrə getdi, daha sonra söhbətə qaldığı yerdən
davam etdi:
- Əslində, bu oyuncağın ideyasını başqa ölkədə yaşayan gənc və istedadlı bir
rəssamda görmüşdüm. Onun şəkilləri və əl işləri ilə tanış olanda çox
həyəcanlanmışdım. Hazırladığı konseptlərdən birini sifariş etmişdim. Sifarişim
gələndə çox məyus olmuşdum. Çünki daha artığını gözləyirdim. “Mən oyuncağın
daha yaxşısını hazırlayıb, bu işi daha böyük biznesə çevirə bilərəm”, - deyə
düşündüm. Həmin rəssama birlikdə işləməyi təklif etdim. O isə təklifimi rədd etdi.
Çünki satışlardan özünü dolandıracaq qədər qazanırdı. Daha çox qazana bilərdi,
amma istəmədi.
-
Belə çıxır ki, onun ideyasını mənimsəmisiniz.
-
İdeya gözəl ola bilər, amma onu böyütmək və real biznesə çevirmək sürət və
bacarıq tələb edir. O rəssamda ideya var idi. Məndə isə sürət və bacarıq.
-
Sürət deyəndə, nəyi nəzərdə tutursunuz?
-
Düşünmə və icraetmə sürətini. Əgər bu iki sürət yoxdursa, insan daim
uduzur. O rəssam da uduzdu. İdeyanı düşünən 1 dollar, icra edən 10 dollar, satan
100 dollar qazanır. Ona 50 dollar qazanmaq şansını yaratdım. Di gəl ki, qəbul
etmədi.
Fikrə getdiyimi görüb gülümsəyərək soruşdu:
-
Siz də məni ideya oğrusu hesab edirsiniz?
-
Nə gizlədim, belə düşünürəm.
-
Gəlin sizə sual verim. Bu gün dünyada tanıdığınız hansı iri şirkət başqa bir
şirkətin ideyalarını mənimsəmədən rəqabətə tab gətirə bilir? Stiv Cobs və Bill
Qeyts kimilər mələk olsaydılar, dünyada heç bir innovasiya olmazdı. “Kseroks”
şirkəti hər ikisinin qurbanına çevrildi. Yəqin ki, Stivin bir gün qəzəblə Billin
ofisinə girib, onu “Macintosh” əməliyyat sistemini mənimsəməkdə ittiham etdiyini
bilirsiniz. Qeyts, sizcə, ona həmin an nə cavab vermişdi? “Səndən fərqim yoxdur.
Vaxtı ilə ikimiz də böyük bağçası olan qonşunun bağına girib meyvə oğurlayan
uşaqlarıq”. Bax, belə!
-
Deməli, ideyaların oğurlanmasına yaxşı baxırsınız.
-
Belə izah edim. İdeyanın sahibləri çox gözəl planlar qura bilər və ya müsbət
düşüncələrə qapıla bilərlər. Amma reallığa gəlincə, onlar öz ideyalarını sürətli və
effektiv şəkildə icra etmirlər. Biz iş adamlarıyıq. Romantikaya qapılmırıq. İş
qururuq və həmin işi böyüdürük. Böyütdüyümüz iş isə nəticədə hər kəsə xeyir
gətirir.
-
Bircə ideyası oğurlanmış insanlar narazı qalır.
-
Onlar da nəticədə qazanırlar, çünki kağız üzərində olan ideyanın nəhəng bir
işə çevrildiyinin şahidi olurlar. Bir də ki, bunu onların əvəzinə peşəkarlar edir.
-
Belə çıxır ki, iş adamlarının etdiyi işə “yaxşılıq etmək” deməliyik. (İstehza
ilə güldüm.)
-
Gəlin sizə vaxtı ilə Kaliforniyada, San Bernardino şəhərində ilk innovativ
restoran açmış iki qardaşdan danışım. Bu iki qardaş sürücü işləyə-işləyə pul yığır
və müştəriyə effektiv qulluq mexanizmini kəşf edir. Elə bir konsept düşünün ki,
insanlara az qalsın 1 dəqiqə ərzində yemək verir və bu yemək çox ucuz başa gəlir.
Əlbəttə ki, unikal ideyadır. Bir müddət sonra müştərilər bu ideyanı sevməyə
başlayırlar. Təbii ki, tez və ucuz başa gələn hamburgerlərdən danışıram. Bir gün