Nuklein turşularinin kimyəvi quruluşU
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sarı yaşıl P ♀ AA x aa ♂
- Sarı sarı F 1
- A a A a AA
~ 66 ~ Mendel monohibrid çarpazlaşmada aldığı nəticələri bir neçə dəfə təkrarlamış və irsiyyətin bir neçə qanunauyğunluğunu kəşf etmişdir. Bunlar dominantlıq qanunu və əlamətlərin parçalanması qanunudur. Mendelin dominantlıq qanunu Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, Mendel monohibrid çarpazlaşdırma ilə apardığı təcrübədə məsələn, toxumları sarı və toxumları yaşıl olan noxud bitkilərini çarpazlaşdırdıqda birinci nəsildə (F 1 -də) toxumları ancaq sarı rəngdə olan bitkilər əldə etmişdir. Sarı yaşıl P ♀ AA x aa ♂ qametlər A a F 1 Aa sarı Sonra bu təcrübələr bir neçə dəfə təkrar aparılmış və müəyyən olunmuşdur ki, çarpazlaşdırma sayəsində alınan birinci nəsildə öyrənilən allellərdən – cüt əlamətlərdən ancaq biri inkişaf edir, o biri əlamət isə inkişaf etməyərək nəsildə gizli qalır. Burada sarı rəng yaşıllıq üzərində dominant olur. Başqa sözlə desək, A geni ona allel olan a geninə üstün gəlir. Mendel bir-birindən fərqlənən çoxlu miqdarda noxud sortları üzərində monohibrid çarpazlaşdırma apardıqda hər zaman allellərdən birinin digəri üzərində dominant olduğunu təsdiq etdi. Bu hadisəni o, dominantlıq adlandırdı. Beləliklə Mendel özünün birinci qanununu əlamətlərin dominantlığı qanununu kəşf etdi. Dominantlıq qanunu – mendelin birinci qanunu, həmçinin birinci hibrid nəslin eyniliyi qanunu da adlandırılır. Belə ki, birinci hibrid nəslin hamısı eyni əlaməti daşıyır. Bu qanunun mahiyyəti ondan ibarətdir ki, bir-birindən bir cüt alternativ əlamətlə fərqlənən iki homoziqot fərd çarpazlaşdıqda birinci nəsildə hibridlər həm fenotip, həm də genotipcə eyni olur. Bu zaman əlamətlərdən hansının ata, hansının ana fərdə məxsus olmasından asılı ~ 67 ~ deyildir. Mendelin kəşf etdiyi ikinci qanun əlamətlərin parçalanması qanunudur. Əlamətlərin parçalanması qanunu Monohibrid çarpazlaşmadan alınan birinci nəsil hibridlərin çarpazlaşması, yaxud öz-özünü tozlandırması zamanı ikinci nəsildə əlamətlərin fenotipcə 3:1 nisbətində, genotipə görə isə 1:2:1 nisbətində parçalanır. Mendel yuxarıdakı təcrübədə aldığı birinci nəslin bitkilərini çarpazlaşdırdıqda daha doğrusu öz-özünü tozlanma yolu ilə çoxaltdıqda aşağıdakı sxem üzrə ikinci nəsil almışdır: Sarı sarı F 1 Aa Aa qametlər A a A a AA Aa Aa aa F 2 sarı sarı sarı yaşıl Sxemdən aydın olur ki, birinci nəsildə (F 1 -də) sarılıq geni (A) və yaşıllıq geni (a) bir orqanizmdə birləşmiş və Aa hibridi meydana çıxmışdı. Bu hibridin toxumları sarı (Aa) idisə də lakin saf deyildi, yəni onun irsiyyətində həm A və həm də a allel genləri vardı. Bu cür qatışıq irsiyyətli sarı rəngli toxum verən bitkilərdən nəsil aldıqda həm sarı, həm də yaşıl noxudlar meydana çıxmışdır. Birinci nəsildə gizli qalan – resessiv əlamət, ikinci nəsildə üçün birə - (3:1) nisbətilə meydana çıxmışdı. F 2 -də alınan noxudların çoxu, daha doğrusu, dörddə üç hissəsi sarı və dörddə bir hissəsi isə yaşıl oldu. Nə üçün 3 pay sarı və 1 pay yaşıl noxudlar alınmışdı? Faktlar bunu göstərirdi: F 2 -də alınan 8023 noxuddan 6022-si sarı, 2001-i yaşıl olmuşdu. Bu isə 3:1 nisbətini göstərir. Bu hadisəni izah etmək üçün Mendel qametlərin saflığı hipotezini irəli sürdü. Qametlərin “saflığı” Monohibrid çarpazlaşma zamanı əlamətlərin ikinci nəsildə parçalanmasının əsasını heteroziqot orqanizmlərdə allellərin qarışmaması təşkil edir. O, qametlərin “saflığı” hipotezi adlanır. Bu hipotezə görə, hər hansı əlamətə görə heteroziqot olan fərddə bu əlaməti idarə edən allel genlər homoloji xromosomlarda identik sahələrdə yerləşir. Meyoz nəticəsində hər bir qametə cüt xromosomlardan ancaq biri düşür. Belə ki, Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|