rishning rivojlanishi va samaradorligining oshishidan, resurslarning tejab
ishlatilishidan manfaatdorligini oshirishda m u h im roi o ‘ynaydi.
Pullarning sanoat jihatdan rivojlangan mamlakatlarning iqtisodiyo-
tini pul-kredit orqali tartibga solish pullarning monetaristik nazariyasiga
asoslangan sharoitdagi roli g'oyat katta. Bunday m am lakatlarda har
yili pul massasini o'zgartirish u c h u n pul y o ‘nalishi belgilanadi va
unga muvofiq markaziy bankning kredit vositalari yordam ida ushbu
massaning tartibga solinishi amalga oshiriladi. Rossiyada iqtisodiyotning
beqaror rivojlanishi oqibatida pul massasini o'zgartirishning yo'nalishli
ko ‘rsatkichi bir oyga belgilanadi. Bunday pul-kredit orqali tartibga
solishning maqsadi — pul massasining o'sishini tutib turish, agar
inflatsiyaga y o ‘l qo 'y ilg an b o ‘lsa, uni b a rta ra f qilish yoki paydo
b o ‘layotgan inflatsiya jarayonlarini tutib turish, mamlakatdagi ishlab
chiqarishning o ‘sishini rag‘batlantirish.
Pullar um um iy ekvivalent sifatida barcha tovarlarning qiymatini
o ‘lchaydi. H a m m a tovarlar ijtimoiy zaruriy m ehnat mahsuli ekanligi
sababli o ‘zi qiymatga ega b o ‘!gan real pullar boshqa barcha tovarlar
qiy m atining o ‘lchovi (etalo n i) b o 'lish i m um kin. B u n d a to v arlar
qiymatining pullar vositasida o'chanishi ideal tarzda, ya’ni naqd pullar
ishtirokisiz yuz beradi.
Shunday qilib, pullar qiymat oMchovidan iborat b o ‘ladi. Shubhasiz,
pul birligidan turli xil n e ’m atlar va xizmatlarning nisbiy qiymatlarini
solishtirish uch un m asshtab sifatida foydalanish qulay hisoblanadi.
N e ’matlar va xizmatlarning qiymati masofani kilometrlarda yoki vaznni
kilogrammlarda o ‘lchaganiga o'xshatib solishtiriladi.
Pullarning um um iy ekvivalent sifatida foydalanilishi shuni angla-
tadiki, har qanday tovarning narxini faqat pul birligi orqali ifodalash
yetarli bo‘ladi B unda tovarning pullarda ifodalangan qiymati
tovarning
narxi deyiladi.
Tovarlarning narxi va ularni o ‘lchash negizida qiymat qonuni yota-
di. Tovarning narxi bozorda shakllanadi va tovarlarga talab hanida
taklifning teng b o ‘lganida bunday narx tovarning qiymati va pullarning
qiymatiga bog‘liq bo'ladi. Bozordagi talab va taklif bir-biriga muvofiq
kelmaganida tovarning narxi m uqarrar ravishda uning qiymatidan chet-
ga tebranib o ‘zgaradiki, bu m uayyan tovarlarning ortiqcha ishlab
chiqarilgani yoki kam ishlab chiqarilganidan dalolat beradi.
Pullar m uomala (yoki ayirboshlash) vositasi
sifatida jamiyatni barterli
(mavozali) ayirboshlashning noqulayliklaridan xalos qiladi. Pullar
ham m a joyda va osonlik bilan toMov vositasi sifatida qabul qilinadi.