urinishlarning paydo b o ‘lishiga olib keldi. Bunday yondashuv M ilton
F rid m en (1912-yilda tu g ‘ilgan) boshchiligidagi hozirgi m onetaristlar
asarlarida am alga oshirildi. 60—70-yillarda uning «K apitalizm va
erkinlik», «Qo‘shma Shtatlarning m onetär tarixi. 1867—1970» (A. Shvars
bilan birgalikda), «Pozitiv iqtisodiy fan ocherklari», «Dollar va defltsit»,
«Pul nazariyasidagi kontrrevolutsiya» va boshqa asarlari chop etiladi.
1976-yilda M. Fridm enga Nobel mukofoti berildi.
Monetaristlar pullarning miqdoriy nazariyasining
yangicha talqinini
taklif etishdi. M. Fridm en statistik tahlil asosida quyidagicha formulani
taklif qildi:
M V = Py,
bunda:
M — pul massasi;
V — darom adning aylanish tezligi; P —
narxlar darajasi;
y — real darom ad m e ’yori (oqimi).
Pullami monetaristlar takror ishlab chiqarishning hal qiluvchi omili
sifatida ko‘rib chiqishadi, shuning uchun davlatning pul-kredit sohasini
n o to ‘g‘ri tartibga solishi, ularning fikricha, iqtisodiy tanazzulni keltirib
chiqarishi mumkin.
Bunday tanazzulning oldini olish uchun, birinchidan, pul mas-
sasining o'sishi su r’atlarini yiliga 3—4% gacha pasaytirish zarur (bu
A Q SH milliy darom adining o ‘rtacha o ‘sish su r’atlariga to ‘g ‘ri keladi).
Shunisi xarakterliki, bunday sur’atlar iqtisodiy konyunkturaning joriy
holatidan q a t’i nazar tavsiya etiladi, chunki, monetaristlarning fikricha,
qabul qilingan qarorlarning t a ’siri jiddiy kechikadi va ularning bosh-
lang'ich maqsadiga putur yetkazadi. Ikkinchidan, davlatning iqtisodiy
funksiyalarini cheklash: davlat sektori miqdorlarini kamaytirish, davlat
xarajatlarini, shu jum ladan, ijtimoiy ehtiyojlarga
xarajatlarni qisqartirish
kerak (bu virik biznesning manfaatlariga obyektiv xizmat qiladi).
1969—
1970-yillarda va 70-yillarning ikkinchi yarm ida A Q SH ,
Angliva, G F R , Yaponiyada va boshqa ayrim mamlakatlarda m on e-
taristik tavsiyalarni amalda q o ‘llanishga urinishlar bo'ldi. Hisobga olish
stavkasi jiddiy oshirildi (17—2ü%gacha), ilgari natsionalizatsiya
qilingan
korxonalarning qisman qaytadan xususiylashtirilishi va shu kabi tadbirlar
amalga oshirildi. Biroq inflatsiya bilan kurashda erishilgan shubhasiz
yu tuqlarg a q a ra m asd a n kapitalizm n in g rivojlanishidagi tanazzulli
pasayishlarning to ‘liq oldini olib b o ‘lmadi — 1980— 1982-yillardagi
tanazzul shundan yaqqol dalolat berdi. Bir qator mam lakatlarda ushbu
tanazzul urushdan keyingi davrdagi nafaqat eng uzoq davom etgan,
shu bilan birga eng teran tanazzul b o id i. Monetaristik chora-tadbirlar,