Ödəniş və Hesablaşma Sistemləri Komitəsi Beynəlxalq Qiymətli Kağızlar Komitələri Təşkilatının İdarə Heyəti
Yüklə 0,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mərhələ 2: Hər tətbiq oluna bilən əsas mülahizə üzrə faktların toplanması
10
3.7. MBİP-ə görə, MBİ-lərə nəzarət edən səlahiyyətli orqanlar sistem əhəmiyyətli MBİ-ləri müntəzəm qiymtləndirməlidirlər. MBİP-də qeyd edildiyi kimi, qanunvericiliklə sistem əhəmiyyətliyi anlayışı yurisdiksiyadan asılı olaraq fərqli ola bilər, lakin ümumiyyətlə, sistem boyu parçalanmaya zəmin yaratmaq, yaxud ötürmək potensialı olduğu təqdirdə ödəniş sistemi sistem əhəmiyyətli hesab olunur. Bütün MQKD, QKHS, MTM və TR-lərin ən azı yerləşdikləri yurisdiksiyalarda sistem əhəmiyyətli olduğu qəbul olunur. 3.8.
Kənar qiymətləndiricilər bir qayda olaraq yerli səlahiyyətli orqanların MBİ-ləri sistem əhəmiyyətli müəyyən etməsinə arxalanır, lakin müəyyən MBİ-lərin qiymətləndirmənin miqyasından kənar olduğunu müəyyən edə bilər (məs, yerli yurisdiksiyadan kənarda yayılma riskinin az olduğu, kiçik həcmli tranzaksiyaları emal edən milli MBİ-lər). Bundan əlavə, kənar qiymətləndiricilər qlobal maliyyə sabitliyinə ən müvafiq MBİ-lərə fokuslaşa bilər.
3.9.
Hər MBİ ayrı qiymətləndirilməlidir. MBİP-ə görə, MBİ dedikdə ödənişlərin, qiymətli kağızların, derivativlərin, yaxud digər maliyyə tranzaksiyalarının uçotu, klirinqi, yaxud icrası məqəsilə istifadə olunan, sistem operatoru daxil olmaqla, iştirak edən maliyyə institutları arasında çoxtərəfli sistem nəzərdə tutulur. 2 Təşkilati funksiya və dizayn baxımından MBİ-lər əhəmiyyətli dərəcədə fərqli ola bilər. MBİ-lər qanuni şəkildə çox formada, o cümlədən maliyyə institutlarının assosiasiyaları, qeyri-bank klirinq korporasiyaları və ixtisaslaşmış bank təşkilatları şəklində təşkil edilə bilər. Onlar ayrı hüquqi şəxs, yaxud digər hüquqi şəxsin hissələri kimi müəyyən edilə bilər. 3.10. Qiymətləndiricilər MBİ əməliyyat və xidmətlərinin hansının miqyas daxilində olduğunu və hər qiymətləndirmə üçün qiymətləndirilməli subyekti müəyyənləşdirməlidir (məs, hüquqi şəxs, hüquqi şəxsin bir hissəsi, yaxud bir neçə hüquqi şəxs). Əgər qiymətləndiriləcək MBİ beynəlxalq ticari əməliyyatlarını həyata keçirmək üçün əlaqələr yaratmışdırsa, qiymətləndiricilər, belə koordinasiya qiymətləndirmənin tamamlandırılması üçün əhəmiyyətli olarsa, müvafiq yurisdiksiyalardakı səlahiyyətli şəxslərlə ən yaxşı koordinasiya yollarını nəzərdən keçirməli ola bilər. 3.11. Aşağıdakı nümunələr MBİ-nin funksional tərifinin tətbiqinə müvafiq qiymətləndirmənin miqyasını aydın müəyyən etmək üçün MBİ-lərin struktur mürəkkəbliyinin necə ünvanlana bilinməsini illüstrasiya edir. •
rolları həyata keçirən və yalnız ümumi məsələləri paylaşan iki MBİ-ni vahid operator idarə edə bilər, məs, həm MQKD, həm də RVBHS-i idarə edən vahid operator. Əgər MQKD və RVBHS sistemi eyni hüquqi və idarəetmə qaydalarını paylaşırsa, lakin fərqli əməliyyat və risklərin idarə olunması qaydalarından istifadə edirsə, iki əsas funksiya ayrılıqda qiymətləndirilə bilər. •
yüksək dərəcədə qarşılıqlı əlaqəli və bir-birini tamamlayan iki MBİ-ni bir operator idarə edə bilər, məs, QKHS-i idarə edən MQKD. Əgər MQKD və QKHS eyni hüquqi və qanunvericilik qaydalarını paylaşaraq yüksək dərəcədə inteqrasiya olunmuş əməliyyat və risklərin idarə olunması qaydalarından faydalanarsa, bu iki əsas funksiya bir MBİ kimi qiymətləndirilə bilər. 2
olmaqla MBİ-ləri çoxtərəfli sistem kimi nəzərdən keçirtməkdən ibarətdir. Lakin bazar təcrübəsində MBİ termini mərkəzləşdirilmiş çoxtərəfli ödəniş, klirinq, hesablaşma, yaxud uçot fəaliyyətlərini həyata keçirmək məqsədilə yaradılmı ş hüquqi, yaxud funksional subyektə istinad etmək üçün istifadə edilə bilər və bəzi kontekstlərdə sistemdən istifadə edən iştirakçıları istisna edə bilər. Terminologiya, yaxud istifadəki bu fərq müəyyən hallarda MBİP-lərdə ikimənalılığa səbəb ola bilər. Bu məsələni həll etmək üçün, kontekstdən aydın olmadıqda, prinsip, yaxud digər mətnin əhatə dairəsini vurğulamaq üçün MBİP və bu qiymətləndirmə metodologiyası MBİ və onun iştirakçılarına, yaxud iştirakçılar daxil olmaqla MBİ-yə aid edilə bilər. MBİ- nin tərifinə maliyyə institutları və müştərilər arasındaki, məs, ənənəvi müxbir bankçılıqdakı ikitərəfli münasibətlər daxil deyildir.
11
• Bir MBİ müxtəlif quruluşlu fərqli bazarlara xidmət edir. Əgər MBİ xidmət etdiyi müxtəlif bazarlar üçün aydın qaydalar hazırlamışdırsa, MBİ-nin bu qiymətləndirməsi ayrı-ayrı qiymətləndirilmələrə bölünə bilər. Bu halların hər birində qiymətləndiricilər onların müstəqilliyini müvafiq şəkildə müəyyən etməli və ünvanlamalıdır.
3.12. Qiymətləndirmə (a) MBİ-nin təhlükəsizlik və səmərəliliyinin dövri hərtərəfli yoxlanmasının bir hissəsi kimi bütün müvafiq prinsiplərə, (b) təklif olunan yeni xidmət təklifi, yaxud MBİ-nin risklərin idarə olunması çərçivəsinə təklif edilmiş əhəmiyyətli dəyişikliyə aid bir, yaxud daha çox fərdi prinsiplərə, (c) bir, yaxud daha çox MBİ-də tematik (yaxud “üfiqi”) yoxlamaya hədəfləndirilə bilən bir, yaxud daha çox fərdi prinsipə, yaxud (d) qiymətləndirmədən əvvəl müəyyən edilmiş müəyyən problemlərə xas olan və bir, yaxud daha çox MBİ-yə hədəflənə bilən bir, yaxud daha çox fərdi prinsipə nəzərən aparıla bilər. Mərhələ 2: Hər tətbiq oluna bilən əsas mülahizə üzrə faktların toplanması 3.13. Hər prinsipə əsas nəticələri tərtib edə bilmək üçün qiymətləndiricilər yetərli fakt toplamalıdırlar. Bölmə 5-ə 24 prinsipin hər biri üçün əsas mülahizələr üzrə təşkil edilmiş suallar daxil edilmişdir. Bu suallar qiymətləndiricilərə MBİ-nin prinsiplərə riayət edib etmədiyini müəyyən etməyə kömək edən alətlərdir. Bundan əlavə, informasiyanın toplanması prosesi qiymətləndirilən MBİ-nin informasiyaya çıxış təmin etmək gözləntilərini qarşılamaq dərəcəsinin erkən indikatoru rolunu oynaya bilər. 3.14. Bölmə 5-də qeyd edilmiş sualların məqsədi qiymətləndiriciləri məlumatlandırmaq və onların mühakiməsini əvəz etmək deyil, istiqamətləndirməkdən ibarətdir. 3 Qiymətləndirici-lərin sual və səyləri risklərin ən çox olduğu məsələlərə fokuslaşmalıdır və risklərin qiymətləndirilməsi uzaqgörən və sağlam mühakiməyə əsaslandıqda, ən dəyərli olur. Sualların məqsədi sadəcə sorğu vərəqəsi rolunu oynamaqdan ibarət deyildir. Bundan başqa, suallar heç də tam deyildir və qiymətləndiricilər öz seçimləri ilə MBİ-lərin müxtəlif mürəkkəblik səviyyələrini ünvanlamaq üçün lazım olduqca əlavə, yaxud müxtəlif suallardan istifadə edə bilərlər. Bəzi hallarda qiymətləndiricilər bu və ya digər risk amilini, yaxud qiymətləndirməyə xas vəziyyətləri əks etdirmək üçün spesifik sualları modifikasiya etmək istəyə bilərlər. Qiymətləndiricilər tərəfindən istifadə olunan sualların siyahısı ən azı qiymətləndirmə metodologiyasına daxil edilmiş informasiya səviyyəsinə ekvivalent informasiya təmin etməlidir. 3.15. Əsas nəticələrə gəlmək və reytinq vermək üçün məzmun əsasını müəyyən etmək məqsədilə qiymətləndiricilər MBİ-nin ümumi biznes fəaliyyətləri, əməliyyat və xidmətləri, proses və qaydalarını başa düşməlidirlər. Ona görə də, qiymətləndiricilər qiymətləndirmə zamanı hər prinsip üçün aşağıdakı ümumi sualları nəzərə almalıdırlar:
1. Prinsipə riayət etmək üçün MBİ hansı yanaşma, yaxud metoddan istifadə edir? 2.
Prinsipə riayət etmək üçün yanaşma, yaxud metodun səmərəliliyini təmin etmək məqsədilə MBİ hansı təhlil, proses və əsaslandırmadan istifadə edir? 3. Prinsipə riayət edərkən MBİ davamlı fəaliyyəti neçə ölçür və monitorinq edir? 4. Prinsipə riayət edərkən MBİ davamlı fəaliyyətinin monitorinq edilməsinə kömək etmək üçün mövcud hansı digər sübut vardır? Sualların yeniləndirilməsini təmin etmək məqsədilə gələcəkdə qiymətləndirmə metodologiyasına daxil edilmiş suallar yenidən işlənə bilər.
Yüklə 0,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|