Orta Əsrlərdə Yaşamış azərbaycanli aliMLƏR
Yüklə 4,41 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Əbu Talib Əhməd ibn Muhəmməd Zəncani
- Əbu Abdullah Məkki ibn Bəndar ibn Məkki ibn Asim Zəncani
- İmam Əbu Abdullah Əhməd ibn Muhəmməd ibn Sakin Zəncani
- Əllamə Şihabəddin Əbü’l-Mənaqib Mahmud ibn Əhməd ibn Mahmud ibn Bəxtiyar Zəncani
- Əbü’l-Qasım Yusif ibn Əli ibn Muhəmməd ibn Hüseyn Zəncani
ərəfə günü oruc tutmuram. Sizə ərəfə günü oruc tutmanızı əmr etmirəm, bunu sizə qadağan da etmirəm‛ 1903 .
Əbu Talib Əhməd ibn Muhəmməd Zəncani Hədis ravisi idi. Əbdülvəhhab ibn Hüseyn ibn Ömər əl-Qəzzaldan hədis dinləmişdi. Abdullah ibn Əhməd ibnü’s-Səmərqəndi də ondan hədis dinləmişdi 1904
. Ölüm tarixi məlum deyil. Əbu Bəkr Ətiq ibn Bədəl Zəncani Mühəddis idi. Bağdadda Əbü’l-Fəth ibnü’t-Tayidən, Zəncanda Əbu Hənifə əl-Xətibidən hədis dərsləri almışdı. Əbu Bəkr Muhəmməd Bağdadi onunla Məkkədə görüşdüyünü və alimin h. 618-ci ildə (1221) Məkkədə vəfat etdiyini qeyd etmişdir 1905 .
Əbu Abdullah Məkki ibn Bəndar ibn Məkki ibn Asim Zəncani Mühəddis idi. Üsamə ibn Əli ibn Səid ər-Razi, Muhəmməd ibn Zəncveyh əl-Qəzvini, U’rs ibn Fəhd əl-Məvsili, Muhəmməd ibn Hüseyn əz-Zəfəranidən hədis dinləmiş və nəql etmişdi. Hədis dinləmək üçün səyahət etmiş, Misir, İraq və Şam diyarını gəzmişdi. H. 339-cu ildə İsfahana gedərək buradakı mühəddislərdən hədis dinləmişdi. Əbü’l- Həsən Əli ibn Ömər Darəqutni, Əbü’l-Həsən Muhəmməd ibn Əhməd əl-Bəzzaz, hafiz Əbu Bəkr Əhməd ibn Musa ibn Mərduyə ondan hədis dinləmişdilər 1906
. Nəql silsiləsində Əbu Abdullah Məkki Zəncaninin olduğu hədislərdən biri aşağıdakıdır: Ənəs ibn Malik (ا) dedi: Allah Rəsulu (ا) buyurdular ki: ‚Qadınların hüznü şiddətli olur, onları (dəfn mərasimi vaxtı) cənazədən uzaq tutun‛ 1907 .
1903
İBN ƏSAKİR, yenə orada. Daha ətraflı məlumat üçün bax: Müvəffəqəddin Abdullah ibn Əhməd İBN QUDAMƏ əl-Muğni, Kitabu’s-Siəm, hədis Nr. 2137, http://www.islamweb.net/newlibrary/Bookslist.php
) صلى الله عليه وسلم ٢ثُ٘ا غٓ دععؼ
ٚٔص٣ ِْك ، - ّٞ٣ ٢٘ؼ٣
حكهػ
- غٓٝ
هٌت ٢تأ
غٓٝ ، ٚٔص٣ ِْك
هٔػ
غٓٝ ، ٚٔص٣ ِْك
ٕأصػ
٠ٜٗأ لاٝ ، ٚت هٓآ لاٝ ، ٚٓٞصأ لا اٗأٝ ، ٚٔص٣ ِْك ٚ٘ػ (
1904 BAĞDADİ, Təkmilətü'l-İkmal, C. II, s. 754. 1905 BAĞDADİ, Təkmilətü'l-İkmal, C. IV, s. 122. 1906 SƏM’ANİ, Kitabü’l-Ənsab, C. II, s. 328-329; XƏTİB BAĞDADİ, Tarixu-Bağdad, C. XIII, s. 120. 1907 XƏTİB BAĞDADİ, Tarixu-Bağdad, C. XIII, s. 120. Bu hədis üçün bax: İBNü’l-CƏVZİ, İ’lili’l-Mütənahiyə, Kitabu’s- Sədəqə, C. II, s. 817. Qadınların dəfn mərasimlərində iştirak etməmələrinə dair bax: ƏBU DAVUD, Sünən, Cənaiz 25/3127. İmam Əbu Abdullah Əhməd ibn Muhəmməd ibn Sakin Zəncani Şafi’i məzhəbinə mənsub fəqih və mühəddis idi. İraq, Hicaz və Misirə səyahət edərək dövrün məşhur alimlərindən hədis və fiqh dirsləri almışdı. Bağdadda Əhməd ibnü’l- Müqəddəm əl-İcli və Yaqub əd-Dəvraqidən, Bəsrədə Nəsr ibn Əli və Əbu Musa Bəsridən, Kufədə İsmayıl əs-Səviyy və Əbu Kərəb Kufidən, Misirdə Yusus ibn Əbdüləla, ər-Rəbiy və əl-Muzənidən fiqh və hədis dərsləri almışdı. Hədis elmində onun ən əsas ustadı Əbu Zur’ə Əbdürrəhman ibn Əmr Dəməşqi (öl. 893) olmuşdu. İmam Əbu Abdullah Əhməd Zəncani yaşadığı dövrün böyük mühəddisi və fəqihlərindən biri kimi şöhrət tapmışdı. Ölüm tarixi h. 300-cü (913) ildən əvvələ təsadüf edir 1908
.
Zəncani Yaşadığı dövrdə tanınmış şafi’i fəqihlərindən biri idi. Bağdadda təhsil almış, buradakı mühəddislərdən hədis dinləmişdi. İcazətnaməsini (diplomunu) ona şəxsən xəlifə ən- Nasir Lidinillah (1180-1225) təqdim etmişdi. Daha sonra xəlifə onu Bağdad şəhərinin və İraqın baş qaziliyinə (qaziü’l-quzat) təyin etmişdi. Lakin o, bu vəzifəni icra etdiyi altı ay müddətində çox haqsızlıqlara və ədalətsizliklərə yol vermişdi. Əbu Bəkr Bağdadi onun haqqında ‚xətası çox, insafı az idi, nəhayət h. 619-cu ilin rəbiələvvəl ayında (1222) vəzifəsindən azad edildi və beləcə Allah müsəlmanları onun şərrindən qorudu‛ 1909 .
müsadirə edilmişdi. Vəzifəsindən sui-istifadə etməsinə baxmayaraq öz dövrünün qabaqcıl hüquqşünaslarından olan Əbü’l-Mənaqib Mahmud Zəncani h. 625-ci ildə (1228) Bağdaddakı Nizamiyyə mədrəsəsinə müdərris təyin edilmişdi. H. 626-cı ildə (1229) o, yenidən irəli çəkilmiş və Abbasi sarayında məmur olmuşdu. Lakin bu vəzifədə də uzun müddət qalmamış və azad edilmişdi 1910
. Şəmsəddin Zəhəbi onun həris və dünya malına düşkün bir insan olduğunu qeyd etmişdi. 633-cü ildə (1236) əllamə Əbü’l-Mənaqib Mahmud Zəncani Bağdaddakı Müstənsiriyyə mədrəsəsinə müdərris
1908 MƏQRİZİ, Kitabü’l-Müqəffa, C. I, s. 720. 1909 BAĞDADİ, Təkmilətü'l-İkmal, C. IV, s. 144. 1910 İBNü’l-FUVATİ, Həvadisü’l-Camiə’, s. 2. təyin olunmuşdu. O, ‚Tənqihü’s-Sihah‛ kimi fiqh və fiqh üsuluna dair bir sıra əsərlərin müəllifi idi. Alim h. 656-cı ildə (1258) Hülagü xanın Bağdadı işğalı vaxtı moğollar tərəfindən öz oğulları və bir sıra yüksək rütbəli dövlət məmuru ilə birlikdə Müstənsiriyyə mədrəsəsində qətlə yetirilmişdi 1911 .
İmam Əbu Bəkr Əhməd ibn Muhəmməd ibn Əhməd ibn Zəncuveyh Zəncani Şafi’i məzhəbinə mənsub fəqih və mühəddis idi. H. 403-cü ildə (1012) Zəncanda dünyaya gəlmişdi. Qazi Əbu Təyyib ət-Təbərinin tələbəsi olmuş, ondan fiqh dərsi almışdı. Yaşadığı dövrdə Zəncanın mötəbər və qabaqcıl alimlərindən olan Əbu Bəkr Əhməd Zəncani fəzilət, vəra’ sahibi, zahid insan idi. O, h. 500-cü ildə (1107) vəfat etmişdi
1912 . Onun hədis dinlədiyi mühəddislərin arasında qazi Əbu Abdullah Hüseyn ibn Muhəmməd ibn Hüseyn əl-Fəlaki də var idi. Əbu Tahir Əhməd əs-Süləfi İsfəhani Zəncanda onunla görümüş və ondan hədis dinləmişdi 1913 . Onun Əbu Bəkr Əhməd Zəncanidən dinləyib nəql etdiyi hədislərdən biri aşağıdakıdır: Əbu Hureyrə (ا) dedi: Rəsulullah (م) buyurdular ki; ‚Ölülərinizi saleh insanların arasında dəfn ediniz. Çünki yaşayan (hər hansı bir şəxs) özünün pis qonşusundan əziyyət gördüyü kimi ölü də pis qonşusundan əziyyət görür‛ 1914 .
Əbü’l-Qasım Yusif ibn Əli ibn Muhəmməd ibn Hüseyn Zəncani Şafi’i məzhəbinə mənsub fəqih idi. H. 439-cu ildə (1047) anadan olmuşdu. Bağdadda şeyxülislam Əbu İshaq İbrahim Şirazinin tələbəsi olmuşdu. Təhsilini başa vurduqdan sonra Bağdadda qalmış və tezliklə bu şəhərin tanınmış fəqihlərindən birinə çevrilmişdi. O, Bağdada şafi’i məzhəbinə mənsub fətva mərcilərindən biri idi. Alim h. 500-cü ilin səfər ayında (oktyabr 1106) vəfat etmişdi 1915 .
1911
ZƏHƏBİ, Siyəru Ə’lamü’n-Nübəla, s. XXIII, s. 133. 1912
ƏSNƏVİ, Təbəqatu’ş-Şafi’iyyə, C. I, s. 301-302. 1913
ƏBU TAHİR İSFƏHANİ, Ərbəinü’l-Büldaniyyə, 63. 1914
ƏBU TAHİR İSFƏHANİ, Mu’cəmü’s-Səfər, s. 31. Mühəddis Əbü’l-Həsən Müzəffər ibn Həsən ibn Mihnəd Səlmasi də bu hədisi (Abdullah ibn Məs’uddan (ا) nəql etmişdi. Bax: s. ???. 1915 ƏSNƏVİ, Təbəqatu’ş-Şafi’iyyə, C. I, s. 306. Yüklə 4,41 Mb. Dostları ilə paylaş:
|