Örtüyüdür. Onun kütləsi

Yer kürəsində iqlim dəyişmələrinin tarixi.

Iqlim dəyişikliyi - bütövlükdə Yer kürəsinin və ya onun ayrı-ayrı bölgələrinin iqlimində zamanla dəyişkənliklər, onilliklərdən milyonlarla ilə qədər bir müddət ərzində hava parametrlərinin uzunmüddətli dəyərlərdən statistik əhəmiyyətli sapmalarında ifadə edilir. Həm hava parametrlərinin orta dəyərindəki dəyişikliklər, həm də ekstremal hava hadisələrinin tezliyindəki dəyişikliklər nəzərə alınır. İqlim dəyişikliyinin öyrənilməsi paleoklimatologiya elmidir. İqlim dəyişikliyinin səbəbi Yerdəki dinamik proseslər, günəş radiasiyasının intensivliyinin dəyişməsi kimi xarici təsirlər və son zamanlar insan fəaliyyətidir. Mövcud iqlimin dəyişməsi (istinmə istiqamətində) qlobal istiləşmə adlanır.
Yerdə istiliyin pik həddi 55,6-55,5 milyon il ərzində müşahidə olunub. Düzdür, bu uzun sürmədi - cəmi 150-200 min il. Onda havanın temperaturu indikindən 14-16 dərəcə yüksək idi. Bu anomaliyaya səbəb Şimali Atlantikada vulkanların yaylım atəşi və atmosferə çoxlu miqdarda karbon buraxılması olub. O zaman onun atmosferdəki tərkibi indikindən 5-8 dəfə çox idi. Tədqiqat müəlliflərinin fikrincə, təxminən 4-5 min il ərzində okean atmosferdən 14,9 kvadrilyon metrik ton karbon udur ki, bu da əvvəlkindən 60-70 faiz çoxdur. Bu, suyun turşuluğunu kəskin şəkildə artırdı və qlobal ekoloji fəlakətə - bir çox heyvan novlərinin məhvinə səbəb oldu.
On milyonlarla ili əhatə edən istinad əyrisində müasir qlobal istiləşmə üçün yer var idi, baxmayaraq ki, bu, tarixi standartlara görə, yalnız bir an davam edir. Amma an qeyri-adidir, hər halda, əvvəllər belə bir şey müşahidə olunmayıb. Alimlərin fikrincə, cari istiləşmə, həm də istixana qazlarının tərkibindəki artımdan qaynaqlansa da, səbəb fərqlidir - insan fəaliyyəti. Bizim təsirimizin iqlimə təsiri ən güclü təbii proseslərlə müqayisə edilə bilər. Ancaq əsas odur ki, hər şey daha sürətli baş verir.
İqlim Dəyişikliyi üzrə Hökumətlərarası Panelin (IDHP) proqnozlarına görə, heç nə dəyişməsə, istixana qazlarının konsentrasiyası artacaq və 2100-cü ilə qədər qlobal orta temperatur 1961-1990-cı illərlə müqayisədə 2,6-4,8 dərəcə artacaq. Bu, Yer kürəsinin bir çox regionları üçün fəlakətə çevriləcək, təbii fəlakətlərə - quraqlığa, dənizlərin sahillərində yerləşən meqapolislərin su altında qalmasına, əbədi donların əriməsinə və digər bədbəxtliklərə səbəb olacaq. Bunun qarşısını almaq, daha əlverişli ssenarilərə (temperaturun 1,5-2 dərəcədən çox olmayan artım) uyğunlaşması üçün bəşəriyyət çox səy göstərməli olacaq. Üstəlik bunu dünən etmək lazım idi, çünki istiləşmə sürətlə gəlir.