Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universitetining pedagogika instituti

sendan.
 
3. Ega bilan kesim oʻrtasida 
ham
yordamchi soʻzi boʻlsa: 
Men 
ham
 
kichik paxtakor. 
4. Kesim sifat, son (miqdor sondan tashqari), ravish bilan 
ifodalansa: 
Shahrimiz 
goʻzal
. Kitoblar soni 
beshta
. Mening orzularim 
koʻp
.
 
D i q q a t !
Ba’zan ta’kidlash ma’nosini kuchaytirish uchun kesimlik 
qoʻshimchasi boʻlishiga qaramay, egadan keyin tire qoʻyilishi 
mumkin:
Adabiyot – hayotning in’ikosidir.
 
Egali va egasiz gaplar
Gapning grammatik asosi ega va kesimdan iborat boʻlsa egali 
gaplar, faqat kesim qismidan iborat boʻlsa egasiz gaplar deyiladi. 
Masalan: 
Men
gullarni yaxshi 
parvarish qilyapman.
Derazadan 
koʻchaga 
tikilaman.
Egali (ikki bosh boʻlakli) gaplarda ega ham kesim ham 
qatnashadi: 
Uquvi yoʻq har joyda qoqiladi.Chumchuqdan qoʻrqqan 
tariq ekmaydi.
 
 
Egasiz gaplar shaxs tushunchasi ifodalanishiga koʻra quyidagi 
turlarga boʻlinadi: Egasi yashiringan gaplar va egasiz gaplar. Egasi 
yashiringan gaplarda gapning kesimi orqali uning bajaruvchisiga -

---

26 
shaxsiga ishora qilinadi: 
Katta tanaffusda zalga toʻplandik.
Sanamay sakkiz dema. 
Egasi yashiringan gaplar ikki turli boʻladi: egasi (shaxsi) ma’lum 
gaplar va egasi (shaxsi) umumlashgan gaplar. 
Egasi (shaxsi) ma’lum gap
larda gapning egasi matndan, nutq 
sharoitidan, kesimning shas-son shaklidan ma’lum boʻlib turadi. 
Bunday gaplarning kesimi 1- yoki 2-shaxs shaklida boʻladi: 
Ota-
onalarga yordam berdik.
Otlarga qara, qarindosh.