O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi guliston davlat universiteti kunduzgi bo’lim pedagogika va psixologiya kafedrasi ibroximov Komiljon

II BOB.	KICHIK MAKTAB YOSHIDAGI O’QUVCHILARDA TAFAKKUR OPERASIYALARINI RIVOJLANISHINING PSIXOLOGIK ASOSLARI.
30
2.1.	Kichik maktab yoshdagi o’quvchisi tafakkur turlarining o’sishining psixologik asoslari …………………….	30
2.2.	Kichik maktab yoshdagi o’quvchisi tafakkur shakllari va operatsiyalari..........................................	33
2.3	KIchik maktab yoshidagi o’quvchilar taffakurini tadqiq qilish metodlari………………………………..	40
	UMUMIY XULOSALAR........................................	44
	FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR……………….	47

KIRISH
Mavzuning dolzarbligi. Mustaqil Respublikamizda yuz berayotgan islohatlar, yangilanishlar, jahon moliyaviy inqirozi, O’zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yo’llari va choralari izchil suratda amalga oshirilayotgan bir vaqtda inson omili muammosini yanada chuqurroq va izchil ravishda tadqiqot etishni taqozo etmoqda. Yangi ming yillikda xalqimizning taraqqiyot yo’lida turli muammolar mavjud ekan, avvalo, ularning to’g’ri yechimini topish zarur. Bu asosan o’zligini anglayodgan kichik maktab yoshidagi o’quvchilarga, ijtimoiy hayotda o’z mavqesiga ega bo’lgan ziyolilarga bog’liq. Bizning vazifamiz fan - texnikani yuksak saviyada egallagan jahon standartlari darajasidagi mustaqil fikrlovchi, intellectual ko’rsatgichlari yuqori bo’lgan yoshlarni tarbiyalashdir.Shu jihatdan olib qaralganda kichik maktab yoshdagi o’quvchilarda tafakkur turlarini o’stirish, aqliy taraqqiyotni, borliqdagi o’zgarishlarni fahmlashni, induktiv va deduktiv xulosa chiqarishni, mustaqil, ijodiy fikrlashni o’stirish yo’llarini tadqiq qilish mavzu dolzarbligini belgilaydi.
Yangi asr o’qituvchisini tayyorlashda uning pedagogik-psixalogik va intelektual salohiyat bo’yicha chuqur bilimga egaligi, inavatsion ta’lim texnalogiyalari, ta’limning interfaol usullari va ilg’or samarali metodlariga oid ijodiy faollikni oshirishning samarali usullaridan habardor bo’lishi muhim ahamiyat kasb etadi. Bu borada Muhtaram Prezidentimiz I.A.Karimov o’zining “Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi, O’zbekiston sharoitida uni bartaraf etishning yollari va choralari” asarida O’zbekistonda qilingan o’ziga xos islohat modernizatsiya modeli orqali amalga oshirish lozimligini ta’kidlagan.¹ Buni ta’minlash bo’lajak mutahasislarni va ilmiy-pedagog xodimlarni zamonaviy talablar asosida tarbiyalashni taqozo etadi. Bu muhim vazifani hal qilishning samarali yollaridan biri bo’lajak mutahasislarni ilmiy tadqiqot metadalogiyasi bilan shug’ullanadigan qilib tayyorlashdan iboratdir. Ushbu muammoni yechimini ham Muhtaram Prezidentimiz o’zining “Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch” asarida farzandlarimizni mustaqil va keng fikrlash qobilyatiga ega bo’lgan ongli yashaydigan komil insonlar etib voyaga yetkazish – talim-tarbiya sohasining asosiy maqsad va vazifasi bo’lishi lozim” , deb ta’kidlaydi.²
Yangi ming yillikda xalqimizning taraqqiyot yo’lida turli muammolar mavjud ekan, avvalo, ularning to’g’ri yechimini topish zarur. Bu asosan o’zligini anglayogan insonlarga, ijtimoiy hayotda o’z mavqesiga ega bo’lgan ziyolilar bog’lik. Bizning vazifamiz fan –texnikaning yuksak saviyada egallagan, jahon standartlari darajasiga mustaqil fikrlovchi, intellektual ko’rsatgichi yuqori bo’lgan yoshlarni tarbiyalashdir.
Prezidentimiz I. A. Karimov asarlarida, “Ta’lim to’g’risida” gi Qonunda “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” da o’quvchilar oldiga ulkan vazifalar qo’yiladi, ularning komil inson bo’lib etishishlari uchun esa umuminsoniy va milliy ma’naviyat hamda qadriyatlardan unumli foydalanish, ularni yangi texnika, texnologiya bilan qurollantirish lozim. O’qituvchi, murabbiy hamda ota –onalar zimmasiga yuklatilgan murakkab vazifalar davlat ahamiyatiga ega bo’lib, ularni amaliyotga takomillashtirishni, taqsil olishning davlat standartini ixchamlashtirishni yuzaga keltirish mumkin. O’quvchilar shaxsining kamolotida jismoniy, axloqiy va aqliy yetuklikning tarkiblariga alohida e’tibor berish joiz. Milliy istiqlol mafkurasini yoshlar ongiga singdirish orqali maqsadga erishish mumlin. Buning uchun darsliklar, o’quv materiallari uning mohiyati bilan boyitilishi lozim.
Ma’lumki, “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” mohiyatini erkin shaxs tashkil qiladi. Erkin, mustaqil, ijodiy fikrlovchi shaxs xalq xo’jaligining barcha sohalarida muvaffaqqiyetli faoliyat ko’rsaata oladi.milliy dasturda ko’rsatilishicha aksariyat bilimlar tizimi mustaqil ravishda birlamchi manbalardan kompyuter texnikasi va internetr yordami bilan egallanishi lozim. Buning uchun esa o’quvchilar intelektual jihatdanbarkamol bo’lishlari shart. Bunga erishish uchun o’quvchilar ijtimoiy –gumanitar hamda tabiiy –matematik fan asoslarining puxta egallashlari zarur.