O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi jalilova s. X., G`Ayibova n. A
Yüklə 3,49 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- O‘zlashtirish kodi bo‘yicha talabalarning birlamchi baholarining taqsimlanish chastotasi (n-1000) Guruhlash intervallari Chastotasi
| Statistik tushunchalar
Statistik metodlarning maqsadi miqdoriy ko‘rsatkichlarni tushunish uchun ularni mujasamlashtirilgan va tizimlashtirilgan holatda taqdim qilishdan iborat. 1000 test baholariga nazar solish ancha ta’sirchan ko‘rinsa-da, ammo uni tushunish qiyinchilik tug‘diradi. Natijalarni statistik me’yorlashtirish uchun bir necha bosqichli tadbir amalga oshiriladi. Buning uchun ballarning chastotali taqsimoti javdali tuzib chiqiladi (2-jadval). Buning uchun dastlab, birlamchi baholarning miqdoriy ko‘rsatkichlarni taqsimlanish intervaliga ko‘ra baholari ma’lum shartli belgilar bilan ifodalanadi. Barcha chastotalar yig‘indisi N-ushbu guruhdagi holatlarning umumiy soni. Birlamchi baholar bo‘g‘inli kodning to‘g‘ri bajarilgan elementlar miqdorlari. 2-jadval O‘zlashtirish kodi bo‘yicha talabalarning birlamchi baholarining taqsimlanish chastotasi (n-1000) Guruhlash intervallari Chastotasi 52-55 1 48-51 1 44-47 20 40-43 73 36-39 156 32-35 328 28-31 244 24-27 136 20-26 28 16-19 8 12-15 3 8-11 2 66 Natijalar ikki daqiqa dovomidagi urinishlarda o‘zgarishlarning m ko‘rsatkich 8dan 52 gacha chegarada tebranishi kuzatiladi. Ular guruhlash intervalida joylashgan bo‘lib, kengligi bo‘yicha 4 birlikdagi interval bilan guruhlashga ega bo‘ldi: 8-11dan 52-55 gacha bo‘lgan intervaldan o‘rin oldi. Chastotalar qatoridan ko‘rinmoqdaki, ikkita sinaluvchining natijalari 8-11 intervalda , uchtasiniki esa 12-15 intervaldan o‘rin olgan va h.k.z. Taqsimotlar chastotasi bo‘yicha ma’lumotlarning grafik taqdim etilishi egri chiziq taqsimoti ko‘rinishini olgan (1-rasm). 2-rasmdan ko‘rinmoqdaki, taqsimotlarni ko‘rinishi qo‘ng‘iroq shaklidagi normal egri chiziq timsolini hosil qilmoqda. Normal egri chiziqning matematik aniqlanishi muhim matematik xossalarni egallagan bo‘lib, ko‘pgina statistik tahlillarning asosida yotadi. Normal taqsimotning ko‘rinishida anglash mumkinki, ko‘p miqdordagi holatlar egri chiziqning markazi qismidan o‘rin olgan, qolgan holatlar kamaygan tarzda uning chekkasiga qarab joylashib boradi. Egri chiziq simmetirik ko‘riinish olib, yagona maksimumlik esa markazdan o‘rin olgan. 1-rasm. Egri taqsimot: poligon va gistogramma Баҳолар (кодларни ўзлаштириш тести бўйича) 1-rasm Ҳо ди салар м и қдо р и Ҳо ди салар м и қдо р и 67 Inson xususiyatlarini ifodalovchi ko‘pgina alomatlar-bo‘yi va vaznidan tortib qobiliyat va shaxslilik xususiyatlarigacha – normal egri chiziqqa yaqinlashib boradi. Umimiyda ko‘pgina guruhga nisbatan empirik taqsimot nazariy kormal egri chiziqqa yaqinlashadi. Qiymatlarning bu tarzda statistik ifodalash ko‘pgina testlarni natijalarini tipik yoki reprezentativ talqin etishga imkon beradi. Baholar 2-rasm. Bir xil o‘rtacha va har xil o‘zgaruvchanlik diapazon bo‘yicha taqsimotlar chastotasi So‘ngra qator test baholar to‘plami markaziy tendensiyalarni qator mezonlari tig‘iz bayon qilingan bo‘lishi mumkin. Bunday yagona mezon sinaluvchilar guruhi bajargan test topshiriqlarni tavsiflovchi eng tipik yoki rerezentativ bahoni beradi. Bunday mezonlardan biri yoki o‘rtacha tanlanma yoki katta M bilan ifodalangan o‘rtacha arifmetik qiymatdan iborat. U barcha to‘plangan qiymatlar yig‘indisidan sodir bo‘lgan hodisalarning yig‘indisini (N) bo‘lish asosida topiladi. Markaziy tendensiyalardan yana bir eng ko‘p uchrovchi baho modadan iborat. Chastotali taqdimotda moda maksimal chastota bilan guruhlash interval o‘rtasidagi sifatida aniqlanadi. Masalan, jadvaldagi moda 32- 35 intervaldagi nuqtalar o‘rtasidan o‘rin olgan bo‘lib, u 33,5 ga tengdir. Bu qiymat egri taqsimot chizig‘ining eng yuqori nuqtasidan o‘rin olgan. Markaziy Ҳо ди салар м и қдо р и Кичик SD Катта SD 68 tendensiyaning uchinchi o‘lchami- bu mediana hisoblanadi. Mediana sinaluvchilarning baholarini ranglashtirish majmuasini o‘rtasidan joy oluvchi bahodir. Mediana taqsimot to‘plamidagi baholarni teng ikkiga bo‘luvchi qiymat hisoblanadi. Natijada hodislarning bir qismi medianadan quyi, bir qismi yuqoridan joy oladi. 3-jadval Test baholari haqidagi qo‘shimcha ma’lumotlar markaziy tendensiyadan individual og‘ish darajasini ko‘rsatuvchi o‘zgaruvchan mezonlarni beradi. O‘zgaruvchanlikni eng aniq va tushunarli taqdim etuvchi usuli to‘plamdagi minimal va maksimal baholar o‘rtasidagi farqni ifodalovchi hodisa tebranishi taqdim etadi. Normal taqsimot qoidasiga ko‘ra 10 ta hodisadan iborat holat bo‘yicha misol ko‘rib chiqiladi. Kam hodisa bo‘yicha masalani ko‘rib chiqish, ko‘p to‘plamli hodislarga nisbatan uning tushunarli bo‘lishini ta’minlash uchun olindi. Jadvalda bir qator keyinchalik foydalanildaigan statistik ifodalar keltrilgan. Testning birlamchi baholari katta X orqali kichik x esa guruhi o‘rtacha qiymatdan har bir sinaluvchilarning individual ОҒИШ БАҲОЛАР ҳодиса ҳодиса КВАДРАТ ОҒИШ 69 3-rasm. Normal egri bo‘yicha taqsimotlarning foizli ifodalanishi Grekcha Σ harfi yig‘indi ma’nosini ifodalaydi. Jadvalning binichi ustuni bo‘yicha o‘rtacha qiymat va mediana hisoblab topiladi. Jadvalda o‘rtacha qiymat 40, mediana esa 40,5 ga teng va 40 bilan 41 o‘rtasida joylashgan. Beshta holat (50%) medianadan yuqorida va beshta holat esa medianadan pastdan o‘rin olgan. Moda esa 41 dan iborat. Bu qiymatni ikkita kishi olgan. Boshqa barcha ko‘rsatkichlar esa faqatgina bittadan holatda aks etgan. Jadvalning ikkinchi qatori har bir bahoning guruhdagi o‘rtachadan (40) u yoki bu tomonga og‘ishini ifodalaydi. Bu og‘ishlarning yig‘indisi doimo nolga teng. O‘rtachadan ijobiy va salbiy og‘ishlarning bir biriga munosabati (Q20- 20q0) nolga teng. Anchagina ijobiy o‘zgaruvchi mezon standart og‘ish hisoblanadi (SD yoki σ). Bu ustundagi qiymatlar yig‘indisining tasodiflar soniga bo‘linishi ( ) dispersiya yoki o‘rtacha kvadrat og‘ish deb ataladi. Dispersiya test Yüklə 3,49 Mb. Dostları ilə paylaş:
|