O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti

ishlab chiqarish vositalar 
qiymatining mahsulotga o’tgan qismi
(s)
; 
2) yangidan vujudga keltirilgan mahsulotning bir qismi, ya’ni, ishchilarga tegishli 
qismi – 
zaruriy mahsulot qiymati
(v)
; 
3) yangidan vujudga keltirilgan mahsulotning mulkdorlar, tadbirkorlar va 
jamiyat uchun ishlab chiqarilgan qismi – 
qo’shimcha mahsulot qiymati
(m)
dan 
iboratdir (2.3-jadval).
2.3-jadval 
Milliy mahsulotning tuzilishi (shartli raqamlar misolida)
Izchil 
tarmoqlar 
Xomashy
o, 
yoqilg’i, 
material-
lar 
Qo’shilgan qiymat 
Yalpi 
ichki 
mahsu
-lot 
Yalpi 
ijti-
moiy 
mahsu
-lot 
Amortizatsiy
a 
Ish haqi Soliq 
va 
to’lovla
r 
Foyd
a 
Iste’mol qilingan ishlab 
chiqarish 
vositalari 
qiymati (s) 
Zaruriy 
mahsulo
t (v) 
Qo’shimcha 
mahsulot
(m) 
Paxta ishlab 
chiqarish 
40 
30 
30 
20 
20 
100 
140 
Paxtani 
qayta ishlash 
140 
40 
50 
25 
30 
145 
285 
To’qimachili
k 
285 
50 
60 
30 
40 
180 
465 
Tikuvchilik 
465 
45 
50 
35 
30 
160 
625 
Jami 
930 
165 
190 
110 
120 
585 
1515 
s=1095 
v=190 
m=230 
585 
1515 
Jadvaldan ko’rinadiki, Yalpi ijtimoiy mahsulot 1515 birlikni, Yalpi ichki 
mahsulot esa 585 birlikni tashkil etadi. Demak, mamlakat miqyosida takror hisobga 
yo’l qo’ymaslik uchun Yalpi ichki mahsulotni hisoblashda sotib olingan xomashyo, 
yonilg’i va materiallar qiymati hisobga olinmaydi, faqat qo’shilgan qiymat hisobga 
olinadi. Ammo har bir korxona va tarmoq uchun sotilgan tovar mahsuloti faqatgina 
Yalpi ichki mahsulotdan emas, balki jami yaratilgan ijtimoiy mahsulotdan iboratdir.
Shuni ta’kidlash lozimki, Yalpi ijtimoiy mahsulot tarkibida oraliq mahsulot 
hamda ayrim takroriy hisoblar mavjud bo’lganligi sababli u ishlab chiqarish 
natijasiga to’g’ri baho bera olmaydi.