O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi namangan davlat universiteti

vujudga keladi. 
Barchamizga 
ma’lumki, 
mamlakatimizda 
iqtisodiy 
islohotlarni 
chuqurlashtirishning eng ustuvor yo’nalishlari belgilab berilgan edi. Ushbu ustuvor 
yo’nalishlardan kelib chiquvchi vazifalarni amalga oshirishda salmoqli natija va 
sezilarli o’zgarishlar qo’lga kiritildi: iqtisodiyotining yuqori barqaror sur’atlar bilan 
o’sishi va makroiqtisodiy mutanosibligi ta’minlandi, ishlab chiqarishni tarkibiy 
o’zgartirish va modernizatsiya qilish, texnik va texnologik yangilash ishlari davom 
ettirildi. 
Yalpi ichki mahsulotning ishlab chiqarish tarkibida ham sezilarli o’zgarishlar 
yuz berdi (2.2-jadval).
 
2.2-jadval
Yalpi ichki mahsulotning ishlab chiqarish tarkibi (%) 
 
Ko‘rsatkichlar 
2010 
2015 
2020 
2021 
Joriy narxlarda ishlab chiqarish 
usulida hisoblangan yalpi ichki 
mahsulot, milliy valyutada, mlrd. 
so`m 
78 
936,6 
221 
350,9 
602 
193,0 
734 587,7 
Tarmoqlarning 
yalpi 
qo'shilgan 
qiymati 
69 
473,0 
201 
204,0 
557 
831,5 
681 423,7 
Qishloq, 
o`rmon 
va 
baliqchilik 
xo`jaligi 
21 
251,3 
64 680,3 
151 
279,6 
183 518,5 
Sanoat 
12 
997,3 
38 466,6 
153 
187,9 
189 606,8 
Tog`-kon sanoati va ochiq konlarni 
ishlash
3 298,7 
6 449,1 
22 618,6 
28 868,9 
Ishlab chiqaradigan sanoat
8 036,6 
28 353,9 
118 
250,7 
146 734,1 
Elektr, gaz, bug` bilan ta`minlash va 
havoni konditsiyalash
1 593,2 
3 391,6 
11 220,4 
12 632,5 
Suv bilan ta`minlash; kanalizatsiya 
tizimi, 
chiqindilarni 
yig`ish 
va 
utilizatsiya qilish
68,8 
272,0 
1 098,2 
1 371,3 
Qurilish 
3 760,5 
11 382,6 
37 548,5 
45 802,1 
Savdo, 
yashash 
va 
ovqatlanish 
bo`yicha xizmatlar
5 982,7 
16 145,3 
37 341,3 
47 577,5 
Ulgurji va chakana savdo; motorli 
transport vositalari va mototsikllarni 
ta`mirlash
5 551,5 
14 819,2 
34 459,4 
43 593,9 

---

39 
Yashash va ovqatlanish bo`yicha 
xizmatlar
431,2 
1 326,1 
2 881,9 
3 983,6 
Tashish va saqlash, axborot va aloqa
7 337,8 
19 158,2 
39 125,8 
48 851,3 
Tashish va saqlash
6 090,0 
15 670,5 
29 757,3 
37 191,6 
Axborot va aloqa
1 247,8 
3 487,7 
9 368,5 
11 659,7 
Boshqa turdagi xizmatlar ko`rsatish
18 
143,3 
51 371,0 
139 
348,4 
166 067,5 
Mahsulotlarga sof soliqlar 
9 463,6 
20 146,9 
44 361,5 
53 164,0 
Doimiy narxlarda ishlab chiqarish 
usulida hisoblangan yalpi ichki 
mahsulot, o'tgan yil narxlarida, 
milliy valyutada, mlrd. so`m 
65 
838,9 
200 
316,3 
539 
377,0 
646 876,4 
Tarmoqlarning 
yalpi 
qo'shilgan 
qiymati 
58 
527,0 
180 
746,1 
493 
371,4 
599 551,8 
Qishloq, 
o`rmon 
va 
baliqchilik 
xo`jaligi 
17 
878,4 
56 884,8 
134 
025,5 
157 271,1 
Sanoat 
11 
370,3 
33 845,1 
137 
328,3 
166 580,5 
Tog`-kon sanoati va ochiq konlarni 
ishlash
2 973,4 
5 577,8 
24 450,3 
25 040,7 
Ishlab chiqaradigan sanoat
6 895,4 
25 101,1 
102 
251,3 
127 952,3 
Elektr, gaz, bug` bilan ta`minlash va 
havoni konditsiyalash
1 445,9 
2 943,9 
9 674,8 
12 683,9 
Suv bilan ta`minlash; kanalizatsiya 
tizimi, 
chiqindilarni 
yig`ish 
va 
utilizatsiya qilish
55,6 
222,4 
951,9 
903,6 
Qurilish 
3 297,8 
10 808,7 
33 491,7 
40 119,5 
Savdo, 
yashash 
va 
ovqatlanish 
bo`yicha xizmatlar
5 261,1 
15 398,3 
32 914,8 
42 187,6 
Ulgurji va chakana savdo; motorli 
transport vositalari va mototsikllarni 
ta`mirlash
4 903,0 
14 095,8 
30 396,3 
38 778,1 
Yashash va ovqatlanish bo`yicha 
xizmatlar
358,1 
1 302,5 
2 518,5 
3 409,6 
Tashish va saqlash, axborot va aloqa
6 500,8 
18 036,5 
36 599,8 
45 874,4 
Tashish va saqlash
5 111,7 
14 614,8 
27 415,5 
34 442,5 
Axborot va aloqa
1 389,1 
3 421,7 
9 184,3 
11 431,9 
Boshqa turdagi xizmatlar ko`rsatish
14 
218,5 
45 772,7 
119 
011,3 
147 518,7 
Mahsulotlarga sof soliqlar 
7 311,9 
19 570,2 
46 005,7 
47 324,6 

---

40 
Doimiy narxlarda ishlab chiqarish 
usulida hisoblangan yalpi ichki 
mahsulot, o'tgan yil narxlarida, foiz 
hisobida
107,1 
107,2 
101,9 
107,4 
Tarmoqlarning 
yalpi 
qo'shilgan 
qiymati 
107,5 
107,3 
101,9 
107,5 
Qishloq, 
o`rmon 
va 
baliqchilik 
xo`jaligi 
106,1 
106,1 
102,9 
104,0 
Sanoat 
105,9 
105,3 
100,9 
108,7 
Tog`-kon sanoati va ochiq konlarni 
ishlash
94,8 
102,9 
78,0 
110,7 
Ishlab chiqaradigan sanoat
108,9 
105,9 
107,9 
108,2 
Elektr, gaz, bug` bilan ta`minlash va 
havoni konditsiyalash
118,5 
105,1 
106,8 
113,0 
Suv bilan ta`minlash; kanalizatsiya 
tizimi, 
chiqindilarni 
yig`ish 
va 
utilizatsiya qilish
118,6 
106,8 
99,1 
82,3 
Qurilish 
104,2 
118,8 
109,5 
106,8 
Savdo, 
yashash 
va 
ovqatlanish 
bo`yicha xizmatlar
116,5 
111,3 
101,3 
113,0 
Ulgurji va chakana savdo; motorli 
transport vositalari va mototsikllarni 
ta`mirlash
116,3 
110,8 
103,7 
112,5 
Yashash va ovqatlanish bo`yicha 
xizmatlar
118,3 
116,4 
78,8 
118,3 
Tashish va saqlash, axborot va aloqa
112,6 
106,1 
99,9 
117,2 
Tashish va saqlash
108,5 
104,0 
93,8 
115,7 
Axborot va aloqa
130,9 
115,9 
124,3 
122,0 
Boshqa turdagi xizmatlar ko`rsatish
106,0 
107,0 
100,9 
105,9 
Mahsulotlarga sof soliqlar 
104,1 
106,5 
101,6 
106,7 
Joriy narxlarda yakuniy iste'mol 
usulida hisoblangan yalpi ichki 
mahsulot, milliy valyutada, mlrd. 
so`m 
78 
936,6 
221 
350,9 
602 
193,0 
734 587,7 
Yakuniy iste'mol хarajatlari 
58 
433,5 
173 
804,4 
450 
317,0 
556 986,5 
Uy xo'jaliklari 
47 
863,4 
141 
907,3 
348 
708,1 
429 450,4 
Davlat boshqaruvi organlari 
9 871,2 
30 141,1 
97 455,9 
122 664,7 
Uy xo'jaliklariga xizmat ko'rsatuvchi 
notijorat tashkilotlari 
698,9 
1 756,1 
4 153,0 
4 871,4 
Yalpi jamg`arish 
21 
453,6 
58 311,2 
241 
931,9 
298 104,6 
Asosiy kapitalning yalpi jamg'arilishi 
17 
48 897,7 
221 
258 216,3 

---

41 
832,3 
567,8 
Tovar moddiy zaxiralarining o'zgarishi 3 621,2 
9 413,5 
20 364,2 
39 888,3 
Tovarlar va xizmatlar eksport-import 
saldosi 
-556,6 
-7 122,9 
-81 013,9 
-120 
503,4 
Tovarlar va xizmatlar eksporti 
19 
162,2 
30 471,8 
146 
261,0 
174 384,9 
Tovarlar va xizmatlar importi 
19 
718,7 
37 594,7 
227 
274,9 
294 888,3 
Statistik tafovut 
-393,9 
-3 641,8 
-9 042,0 
Doimiy narxlarda yakuniy iste'mol 
usulida hisoblangan yalpi ichki 
mahsulot o'tgan yil narxlarida, 
milliy valyutada, mlrd. so`m 
65 
838,9 
200 
316,3 
539 
377,0 
646 876,4 
Yakuniy iste'mol хarajatlari 
49 
635,5 
158 
633,6 
400 
837,3 
494 192,2 
Uy xo'jaliklari 
40 
958,7 
130 
682,0 
308 
959,4 
389 229,4 
Davlat boshqaruvi organlari 
8 172,8 
26 412,1 
87 048,0 
100 789,2 
Uy xo'jaliklariga xizmat ko'rsatuvchi 
notijorat tashkilotlari 
504,0 
1 539,5 
4 829,9 
4 173,7 
Yalpi jamg`arish 
Asosiy kapitalning yalpi jamg'arilishi
15 
781,0 
45 359,9 
199 
456,8 
233 089,3 
Tovar moddiy zaxiralarining o'zgarishi 
Tovarlar va xizmatlar eksport-import 
saldosi 
Tovarlar va xizmatlar eksporti 
16 
216,9 
30 611,3 
120 
324,6 
164 785,2 
Tovarlar va xizmatlar importi 
18 
180,6 
33 943,0 
199 
875,7 
279 744,0 
Statistik tafovut 
Doimiy narxlarda yakuniy iste'mol 
usulida hisoblangan yalpi ichki 
mahsulot o'tgan yil narxlarida, foiz 
hisobida 
107,1 
107,2 
101,9 
107,4 
Yakuniy iste'mol хarajatlari 
109,7 
110,9 
100,3 
109,7 
Uy xo'jaliklari 
110,4 
111,9 
100,1 
111,6 
Davlat boshqaruvi organlari 
107,0 
106,7 
101,4 
103,4 
Uy xo'jaliklariga xizmat ko'rsatuvchi 
notijorat tashkilotlari 
99,6 
103,0 
94,2 
100,5 
Yalpi jamg`arish 
Asosiy kapitalning yalpi jamg'arilishi 
104,2 
109,4 
95,6 
105,2 
Tovar moddiy zaxiralarining o'zgarishi 

---

42 
Tovarlar va xizmatlar eksport-import 
saldosi 
Tovarlar va xizmatlar eksporti 
101,6 
102,1 
80,0 
112,7 
Tovarlar va xizmatlar importi 
100,4 
89,4 
85,0 
123,1 
Statistik tafovut 
 
Respublikamizda oldingi davrda mamlakat bo’yicha ishlab chiqarishda vujudga 
keltirilgan mahsulotlar yig’indisi Yalpi ijtimoiy mahsulot deb atalgan. Ya
lpi ijtimoiy 
mahsulot ko’rsatkichida yil mobaynida yaratilgan moddiy ne’matlar yig’indisi 
hisobga olingan, unda xizmat ko’rsatish sohalarida vujudga keltirilgan 
ma’naviy ne’matlar va xizmatlar qiymati aks etmagan.
Lekin bir ishlab chiqarish 
sohasidan chiqqan xomashyo, materiallar, yonilg’i va energiyalarning qiymati boshqa 
sohalarda ishlatilib, bir necha bor takror-takror hisobga olinib, mahsulotning hajmi 
sun’iy ravishda oshirib ko’rsatilgan, iste’molga borib tushadigan tayyor mahsulot esa 
undan bir necha barobar kam bo’lgan. 
Yalpi ijtimoiy mahsulot ehtiyojlarni qondirishga qaratilgan barcha moddiy 
va ma’naviy ne’matlarning yig’indisi sifatida ishlab chiqarishning umumiy 
natijasi bo’lib hisoblanadi. 
Uning hajmi va tarkibi ijtimoiy mehnat taqsimoti, 
xomashyo, materiallar, yoqilg’i, oraliq mahsulot turli ko’rinishlari oqimi harakatining 
rivojlanganlik darajasini namoyon etadi. Aytib o’tilganidek, Yalpi ijtimoiy 
mahsulotning qiymat jihatidan miqdori o’z ichiga takroriy hisobni ham oladi. Ijtimoiy 
mehnat taqsimoti qanchalik chuqurlashib, ijtimoiy mahsulot o’z harakatida qanchalik 
ko’p bosqichlardan o’tgani sari, takroriy hisob ham shunchalik ko’payib boradi. 
Yaratilgan mahsulot tarkibini tahlil qilishda natural va qiymat jihatidan 
yondashish mumkin. 
Natrual jihatdan
yondashilganda, ishlab chiqarish jarayonini davom ettirish 
uchun, birinchidan, iste’mol qilingan ishlab chiqarish vositalarini faqat qiymat 
holidagina emas, balki uni moddiy buyum shaklida ham qayta tiklash zarur. Buning 
uchun albatta yaratilgan mahsulot tarkibida ma’lum miqdorda ishlab chiqarish 
vositalari natural shaklda mavjud bo’lishi kerak. Ikkinchidan, ishchi kuchining qayta 
tiklanishi uchun zarur iste’mol buyumlari mavjud bo’lishi shart. Shuning uchun ham 
moddiy mahsulotlar ikki xil tovar mahsulot sifatida mavjud bo’ladi, bu esa o’z 
navbatida, ikki yirik bo’linmalar o’rtasida tovar ayirboshlash imkonini beradi. Undan 
tashqari juda ko’p korxona va tashkilotlar aholiga turli tuman xizmat ko’rsatish bilan 
shug’ullanadiki, ular mehnatining natijasi xizmatlarda namoyon bo’ladi. Bu esa 
milliy mahsulotning muhim qismi turli xil xizmatlardan iborat ekanligini ko’rsatadi. 
Shunday qilib, yil davomida mamlakatda yaratilgan milliy mahsulot natural jihatidan 
uch qismdan: ishlab chiqarish vositalari, iste’mol buyumlari va turli xil xizmatlardan 
iborat bo’ladi. 
Yil davomida ishlab chiqarilgan tovar va xizmatlarni, ya’ni milliy mahsulotni 
bunday uchta ko’rinishga bo’lib o’rganish va bilish muhim ilmiy va amaliy 
ahamiyatga egadir. Chunki ularning har bir turi bo’yicha talab va takliflar o’rganilib, 
talabga yarasha ishlab chiqarish imkonini beradi.
YAratilgan mahsulot 
qiymat jihatdan
ham uch qismdan iborat bo’ladi, ya’ni: 

---

43 
1) ishlab chiqarish jarayonida iste’mol qilingan