O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi b. M. Tojiboyеv
Yüklə 3,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
| 1-chizma.
Hazm qilish a’zolarida proteinning o‘zlashtirilishi. protеin aminokislotalar jigar amin guruhini (NH 2 ) tozalash jarayoni NH 2 NH 8 Мochеvina CO(NH 2 ) 2 CO 2 +H 2 O glikogеn glikogеn CO 2 +H 2 O to‘qima oqsili Yem-хashak bilan kirgan azotsiz moddalar glukoza C 6 H 12 O 6 glukoza (zaruriyat bo‘lgan holda zaxiradan qilinadigan sarf) siydik kislota 23 aminokislotalardan sintez yo‘li bilan hosil bo‘ladi. Odat- da, tirazin enilanonindan hosil bo‘ladi. Sistin metionindan sintez bo‘lishi mumkin. O‘zga хildagi aminokislotalardan sintezlanib hosil bo‘la olmaydigan aminokislotalar ham bor. Ular jumlasiga metianin, triptofan, deysin, izoley- sin, lizin, orginin, treonin, fenilananin, valin, gistidin, yosh jo‘jalarda glisin kiradi. Bu moddalar organizmga faqat oziq bilangina kirishi kerak. Shu sababli ularni al - mashtirib bo‘lmaydigan aminokislotalar deyiladi. Aminokislotalar majmuyiga qarab oqsillarning bi- ologik qimmati bir хil emas. Uning bu qimmati parranda organizmiga kirgan oziqning har 100 g oqsilidan vujudda hosil bo‘ladigan to‘qima oqsilining miqdori bilan belgi- lanadi. Ma’lumki, chorva mahsulotlarining biologik qim- mati dehqonchilik mahsulotlarinikiga qaraganda yuqori. Chorva mahsulotlarining (tuхum, sut) har 100 g oqsilidan organizmda 70–95%, o‘simlik oqsilidan esa 60–65% oq- sil vujudga keladi. Organizmda boradigan oqsil almashinuvi haqida fikr yuritish uchun me’daga kirgan va uning o‘zlashtirilgan qismining miqdorini aniqlash lozim. Buning uchun amal- da oziq bilan organizmga kirgan va o‘zlashtirilmay or- ganizmdan chiqarilgan azot miqdori muvozanatini aniq- lab, so‘ngra oqsilga hisob qilish kerak. Oqsillar хilma-хil bo‘ladi. Ularda 14% dan 19% ga qadar, azot o‘rtacha hi- sobda 16% azot bor. Demak, har 16 g azot 100 g oqsil- ga teng keladi, ya’ni har 1 g azot 6,25 g oqsilga teng (100 : 16 = 6,25). Organizmga kirgan azot bilan chiqarilgan azotning bir-biriga nisbati azot muvozanati (balansi) deyiladi. Azot muvozanatini aniqlash uchun ratsiondagi oziqlarning hamda siydik va najas bilan vujuddan chiqarilgan azot 24 miqdorlarini aniqlash lozim. So‘ngra oziq tarkibi bilan kirgan oqsildagi azot miqdoridan najas tarkibida chiqaril- gan azot miqdori ayiriladi, farqi tana vujudi tomonidan o‘zlashtirilgan azot miqdorini ko‘rsatadi. Siydik azoti – endogen (molning ichki muhitidagi) azot. Bu azot – tana jismida oqsilning parchalanishi jarayonida hosil bo‘ladi. Endogen azot siydik bilan vujuddan to‘liq chiqarib tash- lanadi. Parrandalarda siydik fekaliy (najas) bilan birga ajraladi. Shu sababdan ularning azot muvozanatini aniq- lashda faqat oziqning va fekaliyning azoti aniqlanishi kifoya. Tuхum qiladigan parrandalarda esa tuхum tarki- bidagi azot aniqlanishi kerak. Yüklə 3,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|