O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

3. Birinchi yordam ko„rsating 
Agar tibbiy xodimlar jaroxat paytida yoningizda bo‗lmasa, bilim 
darajangizdan kelib chiqib, birinchi yordamni ko‗rsating. YUrak-o‗pka 
reanimatsiyasi va birinchi yordam bosqichlarini nafi tegsa ham, siz 
quyidagilarni unutmasligingiz kerak: 

Jaroxatlanganni joydan joyga ko‗chirmang, agar bosh, bo‗yin yoki bel 
zaralangan bo‗lsa, yirik bo‗g‗imlar (boldir-panja, tizza, tirsak yoki elka) 
qo‗zg‗algan bo‗lsa; tos, qovung‗a, qo‗l yoki oyoq singan bo‗lsa. 

Jaroxatlangan atletni tinchlantiring va uni boshqalardan to‗sing, 
qanchalik imkoni bo‗lsa. 

Sportchini nafasi to‗xtab qolmadimi, u doimiymi tekshiring. Zarur 
bo‗lsa barmoqlar bilan nafas yo‗llarini tozalang. 

Sizning maktabingiz, ligangizda tavsiya qilingan bosichlarda 
o‗rganganingizdek yurak-o‗pka reanimatsiyasi niqo‗llang. 

Tibbiy xodimlar kelgunicha sportchi bilan qoling. 
 
 

---

40 
ZARUR CHORALARNI KO„RISH 
Yurak-o‗pka reanimatsiyasi va birinchi yordam kurslari, yaxshi jamlangan 
aptechka va favqulotda vaziyatlarda harakat rejasi, sizga tayyorlanish va 
jaroxatlanish sodir bo‗lganda zarur choralarni ko‗rishga yordam beradi. Avvalgi 
bo‗limda biz, sizning bilim darajangizga ko‗ra birinchi tibbiy yordam 
ko‗rsatishning qanchalik muhimligini ko‗rib chiqdik. Jaroxat bilan ―doktorlik 
o‗ynamang‖. Tibbiy aralashishni talab qiluvchi jaroxatlardan o‗zingiz davolay 
oladigan ahamiyatsiz jaroxatlarini ajratib oling. Enda engil va anchagina jiddiy 
jaroxatlanishlarda to‗g‗ri harakatlanishga nazar solamiz. 
Engil jaroxat. 
Jaroxat olgan uchun har qanday zararlanish jiddiy ko‗rinadi, odatda 
ularning ko‗pchiligi na hayot uchun, na sportchi karerasi uchun havfli. Bu kabi 
jaroxatlanishlar sodir bo‗lganda, ularni dastlabki ishlovini o‗z zimmangizga 
olishingiz mumkin.